Kolon kanseri, kalın bağırsakta başlayan bir kanser türüdür. Kolon, sindirim sisteminin son kısmıdır.
Kolon kanseri genellikle yaşlı yetişkinleri etkiler, ancak her yaşta meydana gelebilir. Kanser genellikle polip adı verilen küçük, kansersiz (benign) hücre kitleleri olarak başlar. Bu polipler, kolonun iç kısmında oluşur. Zamanla, bu poliplerden bazıları kolon kanseri haline gelebilir.
Polipler küçük olup pek az belirti verebilir. Bu nedenle doktorlar, kolon kanserini önlemek için düzenli tarama testlerini önerirler. Tarama testleri ile doktorlar, polipleri kanser haline gelmeden önce belirleyip çıkarabilirler.
Kolon kanseri gelişirse, kontrol etmek için birçok tedavi yöntemi bulunmaktadır. Bu yöntemler cerrahi, radyoterapi, ilaç tedavileri, kemoterapi, hedefe yönelik tedavi ve immünoterapidir.
Kolon kanseri bazen rektum kanseri ile birlikte “kolorektal kanser” olarak adlandırılır. Rektum kanseri, rektumda başlar.
Kolon kanseri semptomları
Kolon kanseri semptomları şunlardır:
- İshal veya kabızlık dahil sürekli bir dışkılama alışkanlığında değişiklik
- Rektal kanama veya dışkıda kan
- Sürekli karın rahatsızlığı, kramp veya ağrı gibi
- Bağırsağınızın tamamen boşalmadığı hissi
- Güçsüzlük veya yorgunluk
- Açıklanamayan kilo kaybı
Kolon kanseri olan birçok kişi hastalığın erken aşamalarında herhangi bir belirti yaşamaz. Semptomlar ortaya çıktığında, kanserin büyüklüğüne ve kalın bağırsaktaki yerine bağlı olarak farklılık gösterebilir.
Ne zaman bir doktora görünmelisiniz?
Eğer sizi endişelendiren sürekli semptomlar fark ederseniz, doktorunuzla randevu almanız gerekir.
Doktora, kolon kanseri taramasının ne zaman yapılması gerektiğini sormalısınız. Genel olarak, 50 yaşındaki kişiler için kolon kanseri taramalarına başlamaları önerilmektedir. Eğer hastalığın ailevi geçmişi gibi başka risk faktörleriniz varsa doktorunuz, daha sık veya daha erken tarama önerebilir.
Kolon kanserine ne sebep oluyor?
Doktorlar, kolon kanserinin çoğu durumunun nedenini net olarak bilmemektedir.
Genel olarak, kolon kanseri, kolondaki sağlıklı hücrelerin DNA’larında değişiklikler (mutasyonlar) meydana geldiğinde başlar. Bir hücrenin DNA’sı, o hücrenin ne yapacağını belirten talimatlar setini içerir.
Sağlıklı hücreler, vücudunuzun normal işleyişini sürdürmek için düzenli bir şekilde büyür ve bölünür. Ancak bir hücrenin DNA’sı hasar gördüğünde ve kanserleştiğinde, hücreler yeni hücrelere ihtiyaç duyulmadığında bile bölünmeye devam eder. Hücreler birikmeye başladığında, bir tümör oluştururlar.
Zamanla, kanser hücreleri normal dokuları istila edip yok edecek şekilde büyüyebilir. Ve kanserli hücreler, başka bölgelerde birikim oluşturmak için vücudun diğer kısımlarına yayılabilir (metastaz).
Risk faktörleri
Kolon kanseri geliştirme riskinizi artırabilecek faktörler şunlardır:
- Yaş. Kolon kanseri her yaşta teşhis edilebilir, ancak kolon kanseri olan kişilerin çoğu 50 yaşından büyüktür. 50 yaşın altındaki bireylerde kolon kanseri oranları artmakta, fakat doktorlar bunun nedenini kesin olarak bilememektedir.
- Afrikalı-Amerikalı ırk. Afrikalı-Amerikalılar, diğer ırklara kıyasla kolon kanseri riski daha yüksektir.
- Kişisel geçmişte kolorektal kanser veya polip. Eğer daha önce kolon kanseri veya kansersiz kolon polipleri geçirdiyseniz, gelecekte kolon kanseri geliştirme riskiniz daha yüksektir.
- İnflamatuvar bağırsak hastalıkları. Ülseratif kolit ve Crohn hastalığı gibi kolondaki kronik iltihabi hastalıklar kolon kanseri riskinizi arttırabilir.
- Kolon kanseri riskini artıran kalıtsal sendromlar. Ailenizden gelen bazı gen mutasyonları, kolon kanseri riskinizi önemli ölçüde artırabilir. Kolon kanserinin sadece küçük bir yüzdesi kalıtsal genlerle ilişkilidir. Kolon kanseri riskini artıran en yaygın kalıtsal sendromlar ailesel adenomatoz polipozis (FAP) ve Lynch sendromudur. Lynch sendromu, kalıtsal olmayan polipoz kolon kanseri (HNPCC) olarak da bilinir.
- Ailede kolon kanseri öyküsü. Eğer bu hastalığa sahip bir akrabanız varsa, kolon kanseri geliştirme ihtimaliniz daha yüksektir. Eğer birden fazla aile üyesinde kolon kanseri veya rektal kanser varsa, riskiniz daha da artar.
- Düşük lifli, yüksek yağlı diyet. Kolon kanseri ve rektal kanser, düşük lifli ve yüksek yağ ve kalori içeren tipik bir Batı diyeti ile ilişkilendirilebilir. Bu alanda yapılan araştırmalar karışık sonuçlar vermiştir. Bazı çalışmalar, kırmızı et ve işlenmiş et tüketenlerde kolon kanseri riskinin artığını bulmuştur.
- Hareketsiz yaşam tarzı. Fiziksel aktivitesi az olan kişiler, kolon kanseri geliştirme olasılığı daha yüksektir. Düzenli fiziksel aktivite, kolon kanseri riskinizi azaltabilir.
- Şeker hastalığı. Diyabet veya insülin direnci olan kişiler, kolon kanseri için artmış risk taşımaktadır.
- Obezite. Obez kişiler, normal kilolu bireylere göre kolon kanseri geliştirme ve kolon kanserinden ölüm riskinde artış gösterir.
- Sigara içmek. Tütün kullanan kişiler, kolon kanseri riski taşıyabilirler.
- Alkol. Aşırı alkol kullanımı kolon kanseri riskini artırır.
- Kanser tedavisi için radyasyon tedavisi. Önceki kanserleri tedavi için karın bölgesine uygulanan radyasyon tedavisi, kolon kanseri riskini artırır.
Kolon kanseri olan birçok kişi, hastalık daha ileri aşamalara ulaşana kadar herhangi bir belirti yaşamamaktadır. O zaman tedavi etmek daha zor olmaktadır.
Bu nedenle, tarama testleri çok önemlidir.
