Genel Bakış
Hepatit B hastalığı, hepatit B virüsü (HBV) tarafından neden olan ciddi bir karaciğer enfeksiyonudur. Bazı insanlarda hepatit B enfeksiyonu kronikleşir, yani altı aydan uzun sürer. Kronik hepatit B’ye sahip olmak, karaciğer yetmezliği, karaciğer kanseri veya siroz (karaciğerin kalıcı bir şekilde hasar görmesi durumu) gelişme riskini artırır.
Hepatit B’nin çoğu yetişkin hastası tamamen iyileşir, hatta semptomları şiddetli olsa bile. Bebekler ve çocuklar, kronik (uzun süreli) hepatit B enfeksiyonu geliştirme olasılığı daha yüksektir.
Hepatit B’yi önleyen bir aşı bulunmaktadır, ancak bu duruma sahip olanlar için bir tedavi yoktur. Eğer virüsle enfekteyseniz, başkalarına virüsü yaymamak için belirli önlemler almanız gerekmektedir.
Hepatit B Semptomları
Hepatit B semptomları hafiften şiddetliye kadar değişebilir. Semptomlar genellikle enfeksiyon sonrası bir ile dört ay arasında ortaya çıkar. Bazı durumlarda, semptomlar enfeksiyondan sadece iki hafta sonra görünür. Küçük çocuklar hiçbir semptom göstermeyebilir.
Hepatit B semptomları şunları içerebilir:
- Karın ağrısı
- Koyu renkli idrar
- Ateş
- Eklemlerde ağrı
- İştahsızlık
- Bulantı ve kusma
- Yorgunluk ve halsizlik
- Sarı cilt ve sarı gözler (sarılık)
Ne zaman doktora gitmelisiniz?
Eğer hepatit B’ye maruz kaldığınızı biliyorsanız, hemen doktorunuzla iletişime geçin. Bir önleyici tedavi, virüse maruz kaldıktan sonraki 24 saat içinde alırsanız, enfeksiyon riskinizi azaltabilir.
Eğer hepatit B semptomlarınız olduğunu düşünüyorsanız, doktorunuzu arayın.
Nedenleri
Hepatit B enfeksiyonu, hepatit B virüsü (HBV) tarafından oluşturulur. Virüs, kan, semen veya diğer vücut sıvıları aracılığıyla kişiden kişiye geçer. Hapşırma veya öksürme yoluyla yayılmaz.
HBV’nin yayılabileceği yaygın yollar şunlardır:
- Cinsel temas. Enfekte biriyle korunmasız seks yaparsanız hepatit B kapabilirsiniz. O kişinin kanı, tükürüğü, semen veya vajinal sıvıları vücudunuza girebilir.
- İğne paylaşımı. HBV, enfekte kanla kontamine olmuş iğneler ve enjektörler aracılığıyla kolayca yayılmaktadır. Uyuşturucu aletlerini paylaşmak, hepatit B riski taşır.
- Kazara iğne batmaları. Hepatit B, sağlık çalışanları ve insan kanıyla temas eden diğer kişiler için bir endişe kaynağıdır.
- Anne ile çocuk arasında. HBV ile enfekte hamile kadınlar, doğum sırasında virüsü bebeklerine geçirebilir. Ancak, neredeyse tüm vakalarda, yeni doğan aşılanarak enfeksiyonu önleyebilir. Hamile iseniz veya hamile kalmayı düşünüyorsanız hepatit B testi yaptırmak için doktorunuza danışın.
Akut hepatit B ve kronik hepatit B
Hepatit B enfeksiyonu kısa süreli (akut) veya uzun süreli (kronik) bir hastalık olabilir.
Akut hepatit B enfeksiyonu altı aydan daha kısa sürer. Bağışıklık sisteminiz büyük ihtimalle akut hepatit B’yi vücudunuzdan temizleyebilir ve birkaç ay içinde tamamen iyileşirsiniz. Hepatit B’ye yakalanan çoğu yetişkin akut bir enfeksiyon geçirir, ancak bu enfeksiyon kronikleşebilir.
Kronik hepatit B enfeksiyonu altı ay veya daha uzun sürer. Hastalık, bağışıklık sisteminizin enfeksiyona karşı savaşamaması nedeniyle sona ermez. Kronik hepatit B enfeksiyonu ömür boyu sürebilir ve siroz ve karaciğer kanseri gibi ciddi hastalıklara yol açabilir.
Kronik enfeksiyon riski, enfekte olma yaşı ile ilişkilidir: hepatit B olan bebeklerin yaklaşık %90’ı kronik enfeksiyon geliştirirken, sadece %2 – %6 arasında yetişkinlerde kronik enfeksiyon gelişmektedir.
Kronik enfeksiyon, bir kişinin ciddi şekilde karaciğer hastalığı nedeniyle hasta olana kadar yıllarca tespit edilmemiş olabilir.
Risk Faktörleri
Hepatit B, enfekte bir kişinin kanı, semen veya diğer vücut sıvılarıyla temas yoluyla yayılır. Hepatit B enfeksiyonu riskiniz, şu durumlarda artar:
- Birden fazla cinsel partnerle veya HBV ile enfekte biriyle korunmasız seks yapıyorsanız
- Uyuşturucu kullanımı sırasında iğne paylaşıyorsanız
- Diğer erkeklerle cinsel ilişki yaşayan bir erkekseniz
- Kronik HBV enfeksiyonu olan biriyle yaşıyorsanız
- Enfekte bir annenin bebeği olarak doğduysanız
- İnsan kanına maruz kaldığınız bir işte çalışıyorsanız
- Asya, Pasifik Adaları, Afrika ve Doğu Avrupa gibi HBV’nin yüksek enfeksiyon oranlarına sahip bölgelerde seyahat ediyorsanız
Hepatit B’nin Komplikasyonları
Kronik HBV enfeksiyonu, aşağıdaki gibi ciddi komplikasyonlara yol açabilir:
- Karaciğerin hasar görmesi (siroz). Hepatit B enfeksiyonu ile ilişkili iltihap, karaciğerde geniş çapta hasara neden olabilir (siroz), bu da karaciğerin işlevini etkileyebilir.
- Karaciğer kanseri. Kronik hepatit B enfeksiyonu olan kişilerde karaciğer kanseri riski artmaktadır.
- Karaciğer yetmezliği. Akut karaciğer yetmezliği, karaciğerin hayati işlevlerinin durduğu bir durumdur. Bu durumda, yaşamı sürdürmek için karaciğer nakli gereklidir.
- Kronik hepatit B’ye sahip kişiler böbrek hastalığı veya kan damarlarının iltihabı geliştirebilir.
Hepatit B’yi Önleme
Hepatit B’yi önlemenin en iyi yolu aşı olmaktır. Hepatit B aşısı, altı ay içinde 3 veya 4 kez uygulanır. Aşıdan hepatit B kapmanız mümkün değildir.
Hepatit B aşısı, aşağıdaki gruplara önerilmektedir:
- Yeni doğanlar
- Doğumda aşılanmamış çocuklar ve ergenler
- Gelişimsel engelli bireylerin yaşadığı bir merkezde çalışan veya yaşayanlar
- Hepatit B’li biriyle yaşayanlar
- Sağlık hizmeti çalışanları, acil işçiler ve kanla temas eden diğer kişiler
- Cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyonu olan herkes, HIV dahil
- Diğer erkeklerle cinsel ilişki yaşayan erkekler
- Birden fazla cinsel partneri olan kişiler
- Hepatit B’li biriyle cinsel ilişki kuran kişiler
- Yasadışı uyuşturucu kullanan veya iğne paylaşan kişiler
- Kronik karaciğer hastalığı olan bireyler
- Son aşama böbrek hastalığı olan kişiler
- Hepatit B enfeksiyonu yüksek olan bölgeleri ziyaret etmeyi planlayan yolcular
HBV’den Kaçınmak için Önlemler Alın
HBV riskinizi azaltmanın diğer yolları şunları içerir:
- Cinsel partnerlerinizin HBV durumunu bilin. Partnerinizin HBV veya başka bir cinsel yolla bulaşan enfeksiyon kapmadığından emin olmadan korunmasız seks yapmayın.
- Partnerinizin sağlık durumu hakkında bilginiz yoksa, her cinsel ilişki sırasında yeni bir lateks veya poliüretan prezervatif kullanın. Diğer yandan, prezervatifler HBV kapma riskinizi azaltabilir, ancak riski tamamen ortadan kaldırmaz.
- Yasadışı uyuşturucu kullanmayın. Eğer yasadışı uyuşturucular kullanıyorsanız, bırakmak için yardım alın. Bırakamıyorsanız, yasadışı uyuşturucuları her enjekte ettiğinizde steril bir iğne kullanın. Asla iğne paylaşmayın.
- Vücut deliklerine ve dövme yaptırmaya dikkat edin. Eğer delik açtıracak veya dövme yaptıracaksanız, güvenilir bir dükkân arayın. Ekipmanın nasıl temizlendiğini sorun. Çalışanların steril iğneler kullandığından emin olun. Eğer cevap alamıyorsanız, başka bir dükkân arayın.
- Seyahat etmeden önce hepatit B aşısı hakkında bilgi alın. Hepatit B’nin yaygın olduğu bir bölgeye seyahat ediyorsanız, aşı hakkında doktorunuza danışın. Genellikle altı ay içinde yapılan üç doz aşı uygulanır.
Hepatit B’nin Tanısı
Doktorunuz, sararma gibi karaciğer hasarı belirtilerini gözlemleyecek ve muayene edecektir. Hepatit B veya komplikasyonlarını teşhis etmeye yardımcı olabilecek testler şunlardır:
- Kan testleri. Kan testleri, hepatit B virüsünün vücudunuzdaki belirtilerini tespit edebilir ve doktorunuza akut mu yoksa kronik bir durum mu olduğunu bildirebilir. Basit bir kan testi, aynı zamanda bu duruma karşı bağışık olup olmadığınızı belirleyebilir.
- Karaciğer ultrasonu. Geçici elastografi olarak adlandırılan özel bir ultrason, karaciğer hasarının miktarını gösterebilir.
- Karaciğer biyopsisi. Doktorunuz, karaciğer hasarını kontrol etmek için karaciğerinizden küçük bir örnek alabilir. Bu test sırasında, doktorunuz ince bir iğneyi cildinizin içinden karaciğerinize sokacak ve laboratuvar analizi için bir doku örneği alacaktır.
Sağlıklı Bireylerde Hepatit B Taraması
Doktorlar bazen belirli sağlıklı bireylerde hepatit B enfeksiyonu için test yapmaktadır, çünkü virüs semptomlar başlamadan önce karaciğeri hasar verebilir. Eğer aşağıdaki durumdaysanız hepatit B için tarama yapmayı doktorunuza danışın:
- Hamileyseniz
- Hepatit B’li biriyle yaşıyorsanız
- Birden fazla cinsel partneriniz varsa
- Hepatit B’li biriyle cinsel ilişki kurduysanız
- Diğer erkeklerle cinsel ilişki yaşayan bir erkekseniz
- Cinsel yolla bulaşan bir hastalık geçmişiniz varsa
- HIV veya hepatit C’niz varsa
- Tanımsal anormal sonuçlar veren karaciğer enzim testiniz varsa
- Böbrek diyalizi alıyorsanız
- Organ nakli sonrası reddi önlemek için bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar alıyorsanız
- Yasadışı enjekte edilen uyuşturucuları kullanıyorsanız
- Hapisteyseniz
- Hepatit B’nin yaygın olduğu bir ülkede doğduysanız, Asya, Pasifik Adaları, Afrika ve Doğu Avrupa dahil
- Hepatit B’nin yaygın olduğu yerlerden, Asya, Pasifik Adaları, Afrika ve Doğu Avrupa’dan ebeveynleriniz veya evlat edinilmiş çocuklarınız varsa
Hepatit B’nin Tedavisi
Maruz kalma sonrasında hepatit B enfeksiyonunu önlemek için tedavi
Eğer hepatit B virüsüne maruz kaldığınızı biliyorsanız ve aşılanıp aşılanmadığınızdan emin değilseniz, doktorunuzu hemen arayın. Virüse maruz kaldıktan sonraki 12 saat içinde uygulanan immünoglobulin (bir antikor) enjeksiyonu, hepatit B’ye yakalanmayı önlemeye yardımcı olabilir. Bu tedavi yalnızca kısa vadeli koruma sağladığı için, aynı zamanda hiç almadıysanız hepatit B aşısını da aynı anda yaptırmalısınız.
Akut hepatit B enfeksiyonu için tedavi
Doktorunuz, hepatit B enfeksiyonunuzun akut olduğunu belirlerseler — yani kısa süreli ve kendiliğinden geçecekse — tedaviye ihtiyaç duymazsınız. Bunun yerine, doktorunuz enfeksiyona karşı vücudunuzun savaşmasına yardımcı olması için dinlenme, uygun beslenme ve bol sıvı almanızı tavsiye edebilir. Ciddi durumlarda, komplikasyonları önlemek için antiviral ilaçlar veya hastaneye yatış gerekebilir.
Kronik hepatit B enfeksiyonu için tedavi
Kronik hepatit B enfeksiyonu tanısı konulan çoğu kişinin, hayatlarının geri kalanında tedaviye ihtiyacı vardır. Tedavi, karaciğer hastalığı riskini azaltmaya yardımcı olur ve enfeksiyonu başkalarına geçirmez. Kronik hepatit B tedavisi aşağıdakileri içerebilir:
- Antiviral ilaçlar. Entecavir (Baraclude), tenofovir (Viread), lamivudin (Epivir), adefovir (Hepsera) ve telbivudin (Tyzeka) dâhil olmak üzere çeşitli antiviral ilaçlar, virüsle savaşmanıza ve karaciğerinizin zarar görme hızını yavaşlatmanıza yardımcı olabilir. Bu ilaçlar ağız yoluyla alınır. Hangi ilacın sizin için uygun olduğunu öğrenmek için doktorunuzla konuşun.
- Interferon enjeksiyonları. Interferon alfa-2b (Intron A), vücudun enfeksiyonla savaşmak için ürettiği bir maddeyi taklit eden yapay bir versiyondur. Genellikle, uzun süreli tedavi almak istemeyen genç hepatit B hastaları veya birkaç yıl içinde hamile kalmayı düşünen kadınlar için kullanılır. Interferon hamilelik sırasında kullanılmamalıdır. Yan etkileri arasında bulantı, kusma, nefes alma zorluğu ve depresyon yer alabilir.
- Karaciğer nakli. Eğer karaciğeriniz ciddi şekilde hasar görmüşse, karaciğer nakli bir seçenek olabilir. Karaciğer nakli sırasında, cerrah hasar görmüş karaciğerinizi çıkararak sağlıklı bir karaciğerle değiştirir. Nakledilen karaciğerlerin çoğu ölü donörlerden gelir, ancak az sayıda sağ kalan donörlerden, karaciğerlerinin bir kısmını bağışlayan kişilerden gelir.
Hepatit B’yi tedavi etmek için diğer ilaçlar geliştirilmektedir.
