Kol poliplerinin belirtileri ve tedavisi

Kolon polipi nedir?

Kolon polipi, kolonun iç yüzeyinde oluşan küçük hücre kümeleridir. Çoğu kolon polipi zararsızdır. Ancak zamanla bazı kolon polipleri kolon kanserine dönüşebilir; bu da genellikle son aşamalarında tespit edildiğinde ölümcül olabilir.

Poliplerin iki ana kategorisi vardır: neoplastik ve neoplastik olmayan. Neoplastik olmayan polipler, hiperplazik polipler, iltihabi polipler ve hamartomatöz polipleri içerir. Bu tür poliplerin genellikle kanserli hale gelmesi beklenmez. Neoplastik polipler ise adenoma ve dişli türlerini içerir. Genel olarak, bir polip ne kadar büyükse, kanser riski o kadar yüksektir, özellikle neoplastik polipler söz konusu olduğunda.

Herkes kolon polipi geliştirebilir. 50 yaşında veya daha büyük olduğunuzda, fazla kiloluysanız veya sigara içiyorsanız veya kişisel ya da aile geçmişinizde kolon polipleri veya kolon kanseri varsa daha yüksek risk altındasınız.

Kolon polipleri genellikle belirti vermez. Kolon polipleri erken aşamalarda tespit edilebilir ve çoğunlukla güvenli ve tamamen çıkarılabilir. Kolon kanserinin en iyi önlemi, polipler için düzenli tarama testleridir.

Kolon polipi belirtileri

Kolon polipleri genellikle herhangi bir belirti vermez. Polip olduğunu ancak doktorunuz bağırsak muayenesi sırasında bulduğunda bilebilirsiniz.

Ancak bazı kolon polipleri olan kişiler aşağıdaki belirtileri yaşayabilir:

• Rektal kanama. Bu, kolon poliplerinin veya kanserinin veya hemoroid veya anüste küçük yaralar gibi diğer durumların bir işareti olabilir.
• İshal veya dışkı renginde değişiklik. Kan, dışkınızda kırmızı çizgiler olarak görünebilir veya dışkıyı siyah hale getirebilir. Renk değişikliği ayrıca yiyecekler, ilaçlar ve takviyelerden de kaynaklanabilir.
• Tuvalet alışkanlığında değişiklik. Bir haftadan uzun süren kabızlık veya ishal, büyük bir kolon polipinin varlığını gösterebilir. Ancak birçok başka durum da tuvalet alışkanlığında değişikliklere neden olabilir.
• Ağrı. Büyük bir kolon polipi bağırsaklarınızın bir kısmını tıkayarak kramplı karın ağrısına yol açabilir.
• Demir eksikliği anemisi. Poliplerden gelen kanama yavaş bir şekilde gerçekleşebilir, dışkınızda görünür kan olmadan. Kronik kanama, kırmızı kan hücrelerinin vücudunuza oksijen taşımasına izin veren bir madde (hemoglobin) üretmek için gerekli olan demiri vücudunuzdan alır. Sonuç, yorgunluk ve nefes darlığına neden olan demir eksikliği anemisidir.

Ne zaman doktora görünmelisiniz?

Aşağıdaki belirtileri yaşıyorsanız doktorunuza görünmelisiniz:

• Karın ağrısı
• Dışkınızda kan
• Tuvalet alışkanlıklarınızda bir hafta veya daha uzun süren değişiklik

Şunlar için düzenli olarak polip taraması yaptırmalısınız:

• 50 yaşında ya da daha büyük iseniz.
• Kolon kanseri için aile geçmişi gibi risk faktörleriniz varsa. Bazı yüksek riskli bireylerin 50 yaşından çok daha erken bir yaşta düzenli taramalara başlaması gerekmektedir.

Kolon polipinin nedeni nedir?

Sağlıklı hücreler düzenli bir şekilde büyür ve bölünür. Bazı genlerdeki mutasyonlar, hücrelerin yeni hücrelere ihtiyaç duyulmadığında bile bölünmeye devam etmesine neden olabilir. Kolon ve rektumda, bu düzenlenmeyen büyüme poliplerin oluşmasına neden olabilir. Polipler, kalın bağırsağınızda herhangi bir yerde gelişebilir.

Poliplerin iki ana kategorisi vardır: neoplastik ve neoplastik olmayan. Neoplastik olmayan polipler, hiperplazik polipler, iltihabi polipler ve hamartomatöz polipleri içerir. Neoplastik olmayan polipler genellikle kanserli hale gelmezler.

İltihabi polipler ülseratif kolit veya kolonun Crohn hastalığı ile birlikte görülebilir. Poliplerin kendisi önemli bir tehdit olmasa da, ülseratif kolit veya kolonun Crohn hastalığına sahip olmak kolon kanseri riskinizi artırır.

Neoplastik polipler adenoma ve dişli türleri içerir. Çoğu kolon polipi adenomalardır. Dişli polipler, boyutlarına ve kolon içindeki konumlarına bağlı olarak kanserli hale gelebilir. Genel olarak, bir polip ne kadar büyükse, kanser riski o kadar yüksektir, özellikle neoplastik poliplerde.

Risk faktörleri

Kolon polipleri veya kolon kanserinin oluşumuna katkıda bulunabilecek faktörler şunlardır:

• Yaş. Kolon polipleri olan çoğu insan 50 yaşında veya daha büyüktür.
• İltihabi bağırsak hastalıkları, örneğin ülseratif kolit ve Crohn hastalığı.
• Aile geçmişi. Eğer kolon polipleri veya kanseri olan bir ana, kardeş veya çocuğunuz varsa kolon polipleri veya kanseri geliştirme olasılığınız daha yüksektir. Eğer birçok aile üyesinde kolon polipi veya kanseri varsa riskiniz daha da artar. Bazı kişilerde bu bağlantı kalıtsal değildir.
• Tütün ve alkol kullanımı.
• Obezite ve hareketsizlik.
• Kontrol altına alınmamış tip 2 diyabet.

Kalıtsal polip hastalıkları

Nadir durumlarda kişiler, kolon poliplerinin oluşmasına neden olan genetik mutasyonları miras alır. Eğer bu genetik mutasyonlardan birine sahipseniz, kolorektal kanser geliştirme riskiniz çok daha yüksektir. Tarama ve erken teşhis, bu kanserlerin gelişimini veya yayılmasını önlemeye yardımcı olabilir.

Kolon poliplerine yol açan kalıtsal durumlar şunlardır:

• Lynch sendromu, kalıtsal olmayan polipozis kolorektal kanseri olarak da bilinir. Lynch sendromu olan kişiler, nispeten az kolon polipi geliştirme eğilimindedir, ancak bu polipler hızla malign hale gelebilir. Lynch sendromu, miras alınan en yaygın kolon kanseri türüdür ve aynı zamanda meme, mide, ince bağırsak, idrar yolu ve yumurtalıklar gibi diğer bölgelerde tümörlerle ilişkilidir.
• Ailevi adenomatöz polipozis (FAP), ergenlik döneminde kolonun iç yüzeyinde yüzlerce veya hatta binlerce polipin oluşmasına neden olan nadir bir hastalıktır. Eğer polipler tedavi edilmezse, kolon kanseri geliştirme riskiniz neredeyse %100’dür ve genellikle 40 yaşından önce gerçekleşir. Genetik testler, FAP riskinizi belirlemenize yardımcı olabilir.
• Gardner sendromu, FAP‘ın bir varyantıdır ve kolonunuz ile ince bağırsak boyunca poliplerin gelişmesine neden olur. Ayrıca vücudunuzun diğer bölgelerinde, deri, kemikler ve karın dahil olmak üzere kanserli olmayan tümörler gelişebilir.
• MYH ile ilişkili polipozis (MAP), MYH genindeki mutasyonlardan kaynaklanan bir durumdur ve FAP benzer özellikler taşır. MAP olan kişiler genellikle çok sayıda adenomatöz polip ve genç yaşta kolon kanseri geliştirirler. Genetik testler, MAP riskinizi belirlemenize yardımcı olabilir.
• Peutz-Jeghers sendromu, genellikle vücudun her yerinde, dudaklar, diş eti ve ayaklar gibi yerlerde beneklerin ortaya çıkmasıyla başlar. Daha sonra bağırsaklar boyunca kanserli olmayan polipler gelişir. Bu polipler kötü huylu hale gelebileceğinden, bu durumu yaşayan kişilerde kolon kanseri riski artar.
• Dişli polipozis sendromu, kolonun üst kısmında çok sayıda dişli adenomatöz polipin oluşmasına neden olan bir durumdur. Bu polipler kötü huylu hale gelebilir.

Kolon poliplerinin komplikasyonları

Bazı kolon polipleri kanserli hale gelebilir. Polipler ne kadar erken çıkarılırsa, malign hal alması o kadar az olasıdır.

Kolon poliplerini önleme

Düzenli tarama testleri yaptırarak kolon polipleri ve kolorektal kanser riskinizi büyük ölçüde azaltabilirsiniz. Belirli yaşam tarzı değişiklikleri de yardımcı olabilir:

• Sağlıklı alışkanlıklar edinmek. Beslenmenizde bol miktarda meyve, sebze ve tam tahıllar bulundurun ve yağ alımını azaltın. Alkol tüketimini sınırlayın ve tütün kullanmayı bırakın. Fiziksel olarak aktif olun ve sağlıklı bir vücut ağırlığını koruyun.
• Doktorunuzla kalsiyum ve D vitamini hakkında konuşun. Araştırmalar, kalsiyum alımını artırmanın kolon adenomlarının tekrarını önlemeye yardımcı olabileceğini göstermiştir. Ancak kalsiyumun kolon kanserine karşı herhangi bir koruyucu etkisi olup olmadığı net değildir. Diğer çalışmalar D vitamininin kolorektal kanser üzerinde koruyucu etkisi olabileceğini göstermiştir.
• Yüksek risk altındaysanız seçeneklerinizi düşünün. Kolon polipleri geçmişiniz varsa, genetik danışmanlık almayı düşünün. Kolon poliplerine yol açan kalıtsal bir hastalığınız varsa, genç yaşta düzenli kolonoskopi yaptırmanız gerekecektir.

Kolon polipi tanısı

Tarama testleri, polipler kanserleşmeden önce tespit edilmesinde kritik bir rol oynamaktadır. Bu testler ayrıca, kolorektal kanseri erken aşamalarında bulmada yardımcı olabilir ve bu aşamada iyileşme şansınız yüksektir.

Tarama yöntemleri şunları içerir:

• Kolonoskopi, kolorektal polipler ve kanser için en hassas testtir. Eğer polipler bulunursa, doktorunuz hemen kesip çıkarabilir veya analiz için doku örnekleri (biyopsi) alabilir.
• Sanal kolonoskopi (BT kolon grafisi), kolonunuzu görmek için bir BT taraması kullanan minimal invaziv bir testtir. Sanal kolonoskopi, kolonoskopi ile aynı bağırsak hazırlığını gerektirir. Eğer bir polip bulunursa, çıkarılması için kolonoskopi yapmanız gerekecektir.
• Esnek sigmoidoskopi, ince, ışıklı bir tüpün rektumunuza yerleştirilerek inceleme yapılması ve kolonun son üçte biri (sigmoid) ve rektumun incelenmesidir. Eğer bir polip bulunursa, çıkarılması için kolonoskopi yapmanız gerekecektir.
• Gaita testleri. Bu test türü, dışkıda kan varlığını kontrol ederek veya dışkı DNA’nızı değerlendirerek çalışır. Dışkı testiniz pozitif çıkarsa, kolonoskopya yaptırmanız gerekecektir.

Kolon polipinin tedavisi

Doktorunuz, bağırsak muayenesinde keşfedilen tüm polipleri kesip çıkarmayı hedefleyecektir. Çıkarma seçenekleri şunlardır:

• Kıskaç veya tel halkayla çıkarma (polipektomi). Eğer bir polip, 0.4 inç (yaklaşık 1 santimetre) büyüklüğündeyse, polipi çevresel dokudan ayırmak ve kaldırmak için altına sıvı enjekte edilebilir.
• Minimal invaziv cerrahi. Tarama sırasında güvenli bir şekilde çıkarılamayacak kadar büyük olan polipler genellikle laparoskopik olarak çıkarılır; bu, bağırsak içine bir laparaskop adı verilen bir aletin yerleştirilmesiyle gerçekleştirilir.
• Kolon ve rektumun çıkarılması. Eğer FAP gibi nadir bir kalıtsal sendromunuz varsa, kolon ve rektumunuzu çıkarmak için ameliyat olmanız gerekebilir (total proktokolektomi).

Bazı kolon polipleri başkalarına göre kanserleşme ihtimali daha yüksektir. Ancak, bir doku örneğini (patolog) analiz eden bir doktor, polip dokusunu mikroskop altında inceleyerek potansiyel kanserli olup olmadığını belirlemesi gerekir.

Takip bakımı

Eğer adenomatöz veya dişli polip taşıdıysanız, kolon kanseri riski artar. Risk seviyesi, çıkarılan adenomatöz poliplerin boyutu, sayısı ve özelliklerine bağlıdır.

Polipler için takip taramalarına ihtiyacınız olacaktır. Doktorunuz muhtemelen size kolonoskopi önerecektir:

• Sadece bir veya iki küçük adenoma varsa 5 ila 10 yıl içinde
• İki adetten fazla adenoma, 0.4 inç (yaklaşık 1 santimetre) veya daha büyük adenoma veya belirli adenoma varsa üç yıl içinde
• 10’dan fazla adenoma varsa üç yıl içinde
• Çok büyük bir adenoma veya parça parça çıkarılması gereken bir adenoma varsa altı ay içinde

Kolonoskopi öncesinde kolonunuzu tamamen hazırlamak önemlidir. Eğer kolon içinde dışkı kalırsa ve doktorunuzun kolon duvarını görmesini engellerse, muhtemelen belirtilen kılavuzlardan daha kısa sürede takip kolonoskopisi yaptırmanız gerekecektir.