Genel Bakış
Gözyaşı kanalı tıkalı olduğunda, gözyaşlarınız normal bir şekilde akamaz ve bu durum sizi sulanan, tahriş olmuş bir gözle baş başa bırakır. Bu durum, gözyaşı drenaj sisteminde kısmi veya tam bir tıkanmadan kaynaklanır.
Gözyaşı kanalı tıkanıklığı yenidoğanlarda yaygındır. Bu durum, genellikle ilk yıl içinde herhangi bir tedavi olmadan düzelir. Yetişkinlerde gözyaşı kanalı tıkanıklığı, bir yaralanma, enfeksiyon veya tümör nedeniyle ortaya çıkabilir.
Gözyaşı kanalı tıkanıklığı neredeyse her zaman düzeltilebilir. Tedavi, tıkanıklığın nedenine ve etkilenen kişinin yaşına bağlıdır.
Gözyaşı Kanalı Tıkanıklığının Belirtileri
Gözyaşı kanalı tıkanıklığının belirtileri ve semptomları şunları içerir:
- Aşırı gözyaşı akması
- Gözün beyaz kısmında kızarıklık
- Tekrarlayan göz enfeksiyonu veya iltihabı (pembe göz)
- Gözün iç köşesinde ağrılı şişlik
- Göz kapaklarında kabuklanma
- Göz kapaklarından ve göz yüzeyinden mukus veya irin akıntısı
- Bulanik görme
Ne zaman doktora görünmelisiniz?
Birkaç gün boyunca sürekli gözyaşı akıyorsa veya gözünüz tekrarlayan ya da sürekli enfekte oluyorsa doktora gitmelisiniz. Gözyaşı kanalı tıkanıklığı, gözyaşı drenaj sistemine baskı yapan bir tümörden kaynaklanabilir. Tümörün erken tespiti size daha fazla tedavi seçeneği sunabilir.
Gözyaşı Kanalı Tıkanıklığının Nedenleri
Gözyaşı kanalı tıkanıklığı her yaşta meydana gelebilir. Gözyaşı kanalı doğumda (konjenital) bile mevcut olabilir. Nedenler arasında şunlar yer alır:
- Konjenital tıkanıklık. Birçok bebek gözyaşı kanalı tıkanıklığıyla doğar. Gözyaşı drenaj sistemi tam olarak gelişmemiş olabilir veya bir kanal anormalliği olabilir. Genellikle, buruna açılan açıklığın üzerinde ince bir doku zarı kalır (nazolakrimal kanal).
- Yaşa bağlı değişiklikler. Yaşlandıkça, gözyaşlarını boşaltan küçük açıklıklar (puncta) daralabilir ve bu da tıkanıklığa yol açar.
- Enfeksiyon veya iltihaplanma. Gözlerinizin, gözyaşı drenaj sisteminin veya burnunuzun kronik enfeksiyonu veya iltihaplanması gözyaşı kanallarınızın tıkanmasına neden olabilir.
- Yaralanma veya travma. Yüzünüze gelen bir yaralanma, drenaj sisteminin yakınında kemik hasarı veya iz bırakabilir ve gözyaşlarının normal akışını bozabilir. Kanalda sıkışan küçük kir parçacıkları veya gevşek cilt hücreleri bile tıkanıklığa neden olabilir.
- Tümör. Burunda veya gözyaşı drenaj sisteminin herhangi bir yerinde bulunan bir tümör, tıkanıklığa neden olabilir.
- İltihabi durumlar. Sarkoidoz veya poliangeit ile granulomatozis gibi şişmeye neden olan hastalıklar, gözyaşı kanalı tıkanıklığı geliştirme riskini artırabilir.
- Göz damlaları. Nadirende olsa, glokom tedavisinde kullanılan bazı ilaçların, gözyaşı kanalını tıkaması mümkündür.
- Kanser tedavileri. Gözyaşı kanalı tıkanıklığı, kanser tedavisi için kemoterapi ile radyasyon tedavisinin olası bir yan etkisidir.
Gözyaşı Drenaj Sisteminin Çalışma Şekli
Gözyaşı bezleri gözyaşlarınızın çoğunu üretir. Bu bezler, gözlerin üst kapaklarının içinde yer alır. Normalde, gözyaşları gözyaşı bezlerinden gözünüzün yüzeyine akar. Gözyaşları, üst ve alt göz kapaklarınızın iç köşelerinde bulunan puncta aracılığıyla boşalır.
Göz kapaklarınızda, gözyaşlarını burundaki bir kese (lacrimal sac) giden bir tüpe taşıyan küçük kanallar (canaliculi) vardır. Oradan gözyaşları, buruna drenaj yapan bir kanal (nazolakrimal kanal) aracılığıyla akar. Buruna girdikten sonra gözyaşları geri emilir.
Tıkanıklık, gözyaşı drenaj sisteminin herhangi bir noktasında, punctalardan buruna kadar meydana gelebilir. Bu durumda, gözyaşlarınız düzgün bir şekilde akamaz ve gözleriniz sulanır, göz enfeksiyonları ve iltihaplanma riski artar.
Risk Faktörleri
Belirli faktörler, gözyaşı kanalı tıkanıklığı geliştirme riskinizi artırır:
- Yaş ve cinsiyet. Yaşla ilgili değişiklikler nedeniyle, yaşlı kadınlar gözyaşı kanalı tıkanıklığı geliştirme riski en yüksek olan grubun içindedir.
- Kronik göz iltihabı. Gözleriniz sürekli tahriş, kızarık ve iltihaplıysa (konjonktivit), gözyaşı kanalı tıkanıklığı geliştirme riskiniz daha yüksektir.
- Daha önceden yapılan cerrahi işlemler. Daha önceki göz, göz kapağı, burun veya sinüs cerrahileri, tıkanıklık sisteminde bazı izlerin oluşmasına neden olmuş olabilir ve bu da daha sonra gözyaşı kanalı tıkanıklığına yol açabilir.
- Glokom. Anti-glokom ilaçları sıklıkla göz üzerine uygulanır. Eğer bu tür ya da diğer topikal göz ilaçlarını kullandıysanız, gözyaşı kanalı tıkanıklığı geliştirme riskiniz daha yüksektir.
- Daha önceki kanser tedavisi. Eğer kanser tedavisi için radyasyon veya kemoterapi aldıysanız, özellikle radyasyon yüzünüze odaklanmışsa, gözyaşı kanalı tıkanıklığı geliştirme riskiniz daha yüksektir.
Gözyaşı Kanalı Tıkanıklığına Bağlı Komplikasyonlar
Gözyaşlarınız normal olarak akmadığı için, drenaj sisteminde kalan gözyaşları durağan hale gelir. Durağan gözyaşları bakteri, virüs ve mantarların büyümesini teşvik eder ve bu da tekrarlayan göz enfeksiyonları ve iltihaplanmalara yol açabilir.
Gözyaşı drenaj sisteminin herhangi bir kısmı, göz yüzeyinizin üzerindeki saydam zar (konjonktiva) dahil, gözyaşı kanalı tıkanıklığı nedeniyle enfekte veya iltihaplanabilir.
Önleme
İleri yaşlarda gözyaşı kanalı tıkanıklığı gelişme riskini azaltmak için göz iltihabı veya enfeksiyonlarının hızlı bir şekilde tedavi edilmesi önemlidir. Göz enfeksiyonlarından kaçınmak için aşağıdaki ipuçlarını takip edin:
- Ellerinizi iyice ve sık sık yıkayın.
- Gözlerinizi ovuşturmayın.
- Kahverengi göz kalemlerinizi ve rimelinizi düzenli olarak değiştirin. Bu kozmetik ürünleri asla başkalarıyla paylaşmayın.
- Kontakt lens kullanıyorsanız, bunları üreticinin ve göz bakım uzmanının sağladığı önerilere göre temiz tutun.
Tanı
Durumunuzu teşhis etmek için doktorunuz belirtileriniz hakkında konuşur, gözlerinizi inceler ve birkaç test yapar. Doktor, burun içini de gözden geçirerek herhangi bir yapısal bozukluğun tıkanıklığa yol açıp açmadığını belirler. Eğer doktor gözyaşı kanalının tıkalı olduğundan şüpheleniyorsa, tıkanıklığın yerini bulmak için diğer testleri yapmanızı isteyebilir.
Gözyaşı kanalı tıkanıklığını teşhis etmek için kullanılan testler şunlardır:
- Gözyaşı drenaj testi. Bu test, gözyaşlarınızın ne kadar hızlı aktığını ölçer. Her bir gözün yüzeyine bir damla özel bir boya konur. Eğer beş dakika sonra çoğu boya hala göz yüzeyinizde kalıyorsa, gözyaşı kanalınızın tıkalı olabileceğinden şüphelenilir.
- Gözyaşı drenajını kontrol etme ve sonda kullanma. Doktorunuz, gözyaşı drenaj sisteminize bir tuzlu su çözeltisi enjekte ederek ne kadar iyi aktığını kontrol edebilir. Ya da doktor, göz kapağınızın köşesindeki küçük drenaj deliklerinden (puncta) ince bir alet (sonda) sokarak tıkanıklıkları kontrol edebilir. Bazı durumlarda, bu sondalama problemi bile çözebilir.
- Göz görüntüleme testleri. Bu prosedürlerde, göz kapağınızdaki punctalardan gözyaşı drenaj sistemine bir kontrast boyası geçirilir. Daha sonra tıkanıklığın yerini ve nedenini bulmak için X-ray, bilgisayarlı tomografi (BT) veya manyetik rezonans görüntüleme (MRG) görüntüleri alınır.
Gözyaşı Kanalı Tıkanıklığının Tedavisi
Tedavi, gözyaşı kanalınızı tıkayan nedenlere bağlıdır. Sorunu düzeltmek için birden fazla yöntem gerekebilir. Eğer bir tümör gözyaşı kanalınızı tıkıyorsa, tedavi tümörün üzerine odaklanacaktır. Tümörü çıkarmak için bir cerrahi işlemi yapılabilir veya doktorunuz onu küçültecek diğer tedavi yöntemlerini önerebilir.
- Enfeksiyona karşı ilaçlar. Doktorunuz bir enfeksiyon olduğundan şüpheleniyorsa, antibiyotik göz damlaları veya hapları reçete edebilir.
- Gözlem ve bekleme ya da masaj. Tıkalı bir gözyaşı kanalı ile doğan bebekler genellikle herhangi bir tedavi olmadan iyileşir. Bu, drenaj sisteminin yaşamın ilk birkaç ayında olgunlaşırken gerçekleşebilir. Genellikle, buruna açılan açıklığın üzerinde ince bir doku zarı kalır (nazolakrimal kanal). Eğer bebeğinizin tıkalı gözyaşı kanalı düzelmiyorsa, doktorunuz zarın açılmasına yardımcı olmak için size özel bir masaj tekniği öğretebilir. Eğer tıkalı gözyaşı kanallarına neden olan bir yüz yaralanmanız olduysa, doktorunuz durumun iyileşirken düzelip düzelmeyeceğini görmek için birkaç ay beklemenizi önerebilir. Şişlik azaldıkça, gözyaşı kanallarınız kendi kendine açılabilir.
- Genişletme, sondalama ve yıkama. Bebekler için bu teknik genel anestezi altında yapılır. Doktor, özel bir genişletme aracı ile punctal açıklıkları büyütür ve ince bir sonda drenaj sistemine sokar. Yetişkinlerde kısmen daralmiş punctalar için doktorunuz küçük bir sonda ile punctaları genişletebilir ve ardından gözyaşı kanalını yıkayabilir (irigasyon). Bu basit bir ayakta tedavi işlemidir ve genellikle en azından geçici bir rahatlama sağlar.
- Balon kateter genişletme. Eğer diğer tedavi yöntemleri işe yaramadıysa veya tıkanıklık geri dönerse, bu prosedür kullanılabilir. Genellikle bebekler ve küçük çocuklar için etkilidir, ayrıca kısmi tıkanıklığı olan yetişkinlerde de kullanılabilir. Öncelikle hastaya genel anestezi verilir. Ardından doktor, burundaki tıkanıklığın üzerinden, ucu şişirilmemiş bir balon ile bağlanmış bir tüp (kateter) geçirir. Doktor, tıkanıklığı açmak için balonu birkaç kez şişirir.
- Stent veya entübasyon. Bu işlem genellikle genel anestezi altında yapılır. Göz kapağınızın köşesindeki bir veya iki punctadan ince, silikon veya poliüretan yapılı bir tüp geçirilir. Bu tüpler, gözyaşı drenaj sisteminden buruna kadar uzanır. Tüpün küçük bir kısmı gözünüzün köşesinde görünür şekilde kalacak ve genellikle yaklaşık üç ay boyunca çıkarılmadan bırakılır. Olası komplikasyonlar arasında tüpün varlığından kaynaklanan iltihaplanma yer alır.
Cerrahi
Tıkalı gözyaşı kanallarını tedavi için yaygın olarak kullanılan cerrahinin adı dakriyosistorinostomi olarak adlandırılır. Bu prosedür, gözyaşlarının tekrar burnunuzdan dışarı akması için yol açar. Öncelikle, genel anestezi ile ya da ayakta tedavi prosedürü olarak yerel anestezi ile işlem yapılır.
Bu prosedürdeki adımlar, bu tıkanıklığın tam yerinin ve kapsamının yanı sıra cerrahın deneyimine ve tercihlerine bağlı olarak değişir.
- Dıştan. Dış dakriyosistorinostomi kullanıldığında, cerrah burnunuzun yan tarafında, gözyaşı kesesinin bulunduğu yere yakın bir kesik yapar. Daha sonra gözyaşı kesesini burun boşluğuna bağlayıp yeni geçiş yolunda bir stent yerleştirdikten sonra cerrah cilt kesisini birkaç dikişle kapatır.
- Endoskopik veya endonazal. Bu yöntemle cerrah, burun açıklığından kanallarınıza yerleştirilen mikroskopik bir kamera ve diğer küçük aletleri kullanır. Bu yöntem bir kesik gerektirmediği için iz bırakmaz. Ancak başarı oranları dış yöntem kadar yüksek değildir.
Ameliyat sonrası, enfeksiyonu önlemek ve iltihabı azaltmak için bir burun dekonjestanı spreyi ve göz damlaları kullanacaksınız. Üç ila altı ay sonra, iyileşme sürecinde yeni kanalı açık tutmak için kullanılan stentlerin çıkarılması için doktorun ofisine geri döneceksiniz.
