Genel Bakış
Otoimmün hepatit, vücudun bağışıklık sisteminin karaciğer hücrelerine saldırması sonucu oluşan karaciğer iltihaplanmasıdır. Otoimmün hepatitin kesin nedeni belirsizdir, ancak genetik ve çevresel faktörlerin bu hastalığın tetiklenmesinde zamanla etkileşime girdiği görünmektedir.
Tedavi edilmeyen otoimmün hepatit, karaciğerin skarlaşmasına (siroz) ve nihayetinde karaciğer yetmezliğine yol açabilir. Ancak erken teşhis ve tedavi ile otoimmün hepatit genellikle bağışıklık sistemini baskılayan ilaçlarla kontrol altına alınabilir.
Otoimmün hepatitin ilaç tedavisine yanıt vermediği veya ileri evre karaciğer hastalığı durumlarında karaciğer nakli bir seçenek olabilir.
Otoimmün Hepatit Belirtileri
Otoimmün hepatitin belirtileri kişiden kişiye değişkenlik gösterir ve aniden ortaya çıkabilir. Bazı kişiler bu hastalığın erken evrelerinde pek fazla sorun yaşamazken, diğerleri aşağıdaki belirtileri yaşayabilir:
- Yorgunluk
- Karın rahatsızlığı
- Cilt ve göz beyazlarında sararma
- Büyümüş karaciğer
- Ciltte anormal kan damarları (örümcek angioma)
- Cilt döküntüleri
- Eklemlerde ağrılar
- Adet dönemlerinin kaybı
Ne zaman doktora gitmelisiniz?
Sizi endişelendiren herhangi bir belirti ya da semptomunuz varsa, bir doktora görünmelisiniz.
Otoimmün Hepatit Nedenleri
Otoimmün hepatit, vücudun virüslere, bakterilere ve diğer patojenlere karşı savaşan bağışıklık sisteminin karaciğeri hedef alması sonucu ortaya çıkar. Karaciğere yapılan bu saldırı, kronik iltihaplanmaya ve karaciğer hücrelerinde ciddi zarara yol açabilir. Vücudun kendisine neden saldırdığı belirsizdir, ancak araştırmacılar otoimmün hepatitin bağışıklık sistemi işlevini kontrol eden genlerin belirli virüslere veya ilaçlara maruz kalmasıyla etkileşime girmesinden kaynaklanabileceğini düşünmektedirler.
Otoimmün Hepatit Türleri
Doktorlar, otoimmün hepatitin iki ana formunu tanımlamıştır.
- Tip 1 otoimmün hepatit. Bu hastalığın en yaygın türüdür. Bu tip her yaşta ortaya çıkabilir. Tip 1 otoimmün hepatitli kişilerin yaklaşık yarısı, çölyak hastalığı, romatoid artrit veya ülseratif kolit gibi diğer otoimmün hastalıklara da sahiptir.
- Tip 2 otoimmün hepatit. Yetişkinlerde tip 2 otoimmün hepatit gelişebilir, ancak çocuklar ve gençlerde daha yaygındır. Diğer otoimmün hastalıklar bu tür otoimmün hepatit ile birlikte görülebilir.
Risk Faktörleri
Otoimmün hepatit gelişme riskini artırabilecek faktörler şunlardır:
- Kadın olmak. Hem erkeklerin hem de kadınların otoimmün hepatit geliştirebileceği halde, bu hastalık kadınlarda daha yaygındır.
- Belirli enfeksiyon geçmişi. Otoimmün hepatit, kızamık, herpes simpleks veya Epstein-Barr virüsü ile enfekte olduktan sonra gelişebilir. Bu hastalık ayrıca hepatit A, B veya C enfeksiyonu ile de ilişkilidir.
- Genetik yatkınlık. Otoimmün hepatite yönelik bir yatkınlığın ailelerde geçebileceğini gösteren kanıtlar mevcuttur.
- Otoimmün hastalığa sahip olmak. Zaten çölyak hastalığı, romatoid artrit veya hipertiroidizm (Graves hastalığı veya Hashimoto tiroiditi) gibi bir otoimmün hastalığı olan kişilerin otoimmün hepatit geliştirme olasılığı daha yüksektir.
Otoimmün Hepatit Komplikasyonları
Tedavi edilmeyen otoimmün hepatit, karaciğer dokusunda kalıcı skar oluşumuna (siroz) yol açabilir. Sirozun komplikasyonları şunlardır:
- Yemek borusunda genişlemiş damarlar (varisler). Portal venin kan akışı engellendiğinde, kan diğer kan damarlarına — esasen mide ve yemek borusundaki kan damarlarına — geri akabilir. Damarlar ince duvarlıdır ve taşıması gerekenden daha fazla kanla doldukları için kanama riski taşır. Bu kan damarlarından kaynaklanan yemek borusunda veya midede aşırı kanama, acil tıbbi müdahale gerektiren hayatı tehdit eden bir durumdur.
- Karın boşluğunda sıvı (asit). Karaciğer hastalığı, karın boşluğunuzda büyük miktarda sıvının birikmesine neden olabilir. Asit rahatsız edici olabilir ve nefes almayı zorlaştırabilir, genellikle ileri düzey sirozun bir işareti olarak kabul edilir.
- Karaciğer yetmezliği. Bu durum, karaciğer hücrelerinde meydana gelen geniş hasar nedeniyle karaciğerin yeterince işlev görmesinin imkansız hale gelmesi durumunda ortaya çıkar. Bu aşamada, karaciğer nakli gereklidir.
- Karaciğer kanseri. Sirozu olan kişilerde karaciğer kanseri riski artar.
Otoimmün Hepatit Tanısı
Otoimmün hepatiti tanımlamak için kullanılan testler ve prosedürler şunlardır:
- Kan testleri. Kan örneğinizin antikorlar için test edilmesi, otoimmün hepatiti viral hepatitten ve benzer semptomlara sahip diğer durumlardan ayırabilir. Antikor testleri ayrıca hangi tür otoimmün hepatite sahip olduğunuzu belirlemeye yardımcı olur.
- Karaciğer biyopsisi. Doktorlar, tanıyı doğrulamak ve karaciğer hasarının derecesini ve türünü belirlemek için karaciğer biyopsisi yaparlar. Bu prosedür sırasında, ince bir iğne kullanılarak deri üzerinden karaciğerinize küçük bir miktar karaciğer dokusu alınır. Örnek daha sonra analiz için bir laboratuvara gönderilir.
Otoimmün Hepatit Tedavisi
Hangi tür otoimmün hepatite sahip olduğunuzdan bağımsız olarak, tedavinin amacı, bağışıklık sisteminin karaciğerinize saldırısını yavaşlatmak veya durdurmaktır. Bu tedavi, hastalığın ilerleyişini yavaşlatmaya yardımcı olur. Bu hedefe ulaşmak için, bağışıklık sistemi aktivitesini azaltan ilaçlara ihtiyacınız olacak. Başlangıç tedavisi genellikle prednizondur. Prednizona ek olarak, azatiyoprin (Azasan, Imuran) adlı ikinci bir ilaç önerilebilir.
Prednizon, özellikle uzun süre alındığında, diyabet, kemik erimesi (osteoporoz), kırık kemikler (osteonekroz), yüksek tansiyon, katarakt, glokoma ve kilo alımı gibi birçok ciddi yan etkiye neden olabilir.
Doktorlar genellikle tedavinin ilk ayında prednizonu yüksek dozda reçete ederler. Sonrasında, yan etki riskini azaltmak amacıyla, hastalığı kontrol altına alacak en düşük doz seviyesine ulaşana kadar doz, birkaç ay boyunca kademeli olarak azaltılır. Azatiyoprin eklemenin, prednizonun yan etkilerini önlemenize yardımcı olur.
Tedaviye başladıktan birkaç yıl sonra remisyonda olsanız bile, ilaç kesildiğinde hastalık genellikle geri döner. Durumunuza bağlı olarak, ömür boyu tedaviye ihtiyacınız olabilir.
Karaciğer Nakli
İlaçlar hastalığın ilerleyişini durdurmadığında veya geri dönüşü olmayan skarlaşma (siroz) veya karaciğer yetmezliği geliştiğinde, kalan seçenek karaciğer naklidir.
Karaciğer nakli sırasında, hasta karaciğeriniz çıkarılır ve bir vericiden sağlıklı bir karaciğer ile değiştirilir. Karaciğer nakli çoğunlukla ölü organ bağışçılarından alınan karaciğerlerle gerçekleştirilir. Bazı durumlarda, canlı vericiden karaciğer nakli de yapılabilir. Canlı vericiden karaciğer naklinde, sağlıklı bir karaciğerin yalnızca bir kısmı canlı bir vericiden alınır. Her iki karaciğer de hemen hemen hemen hemen yeni hücreler üretmeye başlar.
