Yüksek tansiyon, veya yüksek kan basıncı, genellikle “sessiz hastalık” olarak adlandırılır çünkü genellikle bu duruma sahip olduğunuzu bilmezsiniz. Yüksek kan basıncı genellikle herhangi bir belirti ya da işaret göstermez. Ancak, yüksek kan basıncı vücuda zarar verir ve sonunda kalp hastalığı gibi problemlere yol açabilir.
Bu nedenle, kan basıncınızı düzenli olarak kontrol etmek önemlidir; özellikle de daha önce yüksekse veya “normal” aralığın üzerindeyse, ya da aile geçmişinde hipertansiyon varsa. Doktorlar, 18 yaş ve üstündeki tüm yetişkinlerin ofiste kan basıncı ölçümüne tabi tutulmasını önermektedir.
Yüksek kan basıncının tanısı
Doktorunuz tıbbi geçmişinizle ilgili sorular soracak ve fizik muayene yapacaktır. Doktor, bir hemşire veya diğer sağlık personeli, kolunuza şişirilebilir bir manşet yerleştirerek kan basıncınızı ölçmek için bir basınç ölçer kullanacaktır.
Kan basıncınız genellikle her iki koldan da ölçülmeli, bu sayede bir fark olup olmadığı belirlenmelidir. Uygun boyutta bir kol manşeti kullanmak önemlidir.
Bir kan basıncı değeri, milimetre cıva (mm Hg) cinsinden iki sayı olarak ifade edilir. İlk sayı, kalbiniz atarken arterlerinizdeki basıncı (sistolik basınç) ölçer. İkinci sayı ise kalp atışları arasında arterlerinizdeki basıncı (diastolik basınç) ölçer. Örneğin, kan basıçınız “140’a 90” veya 140/90 mmHg ise bu, sistolik basıncınızın 140 mmHg ve diastolik basıncınızın 90 mmHg olduğunu gösterir.
Kan basıncı ölçüm değerleri birkaç kategoriye ayrılır:
- Normal kan basıncı. Kan basıcınız 120/80 mm Hg’nin altında ise normaldir.
- Yüksek kan basıncı. Yüksek kan basıncının sistolik basıncı 120 ile 129 mm Hg arasında olup diastolik basıncı 80 mm Hg’nın altında (üstünde değil) olmalıdır. Yüksek kan basıncı zamanla kötüleşme eğilimindedir, bu nedenle kan basıncını kontrol etmek için adımlar atılmalıdır. Yüksek kan basıncı aynı zamanda prehipertansiyon olarak da adlandırılabilir.
- Aşama 1 hipertansiyon. Aşama 1 hipertansiyonun sistolik basıncı 130 ile 139 mm Hg arasında ya da diastolik basıncı 80 ile 89 mm Hg arasında olmaktadır.
- Aşama 2 hipertansiyon. Bu, daha şiddetli bir hipertansiyondur. Aşama 2 hipertansiyon, sistolik basıncı 140 mm Hg veya daha yüksek ya da diastolik basıncı 90 mm Hg veya daha yüksek olan bir durumdur.
- Hipertansiyon krizi. 180/120 mm Hg’den yüksek bir kan basıncı ölçüm sonucu, acil tıbbi müdahale gerektiren bir durumdur. Evde kan basıncınızı ölçtüğünüzde bu sonucu alırsanız, 5 dakika bekleyin ve tekrar ölçüm yapın. Eğer kan basıncınız hâlâ bu kadar yüksekse, derhal doktorunuzla iletişime geçmeniz gerekir. Ayrıca göğüs ağrısı, görme problemleri, uyuşma veya zayıflık, nefes darlığı veya inme ya da kalp krizi belirtileri yaşıyorsanız, acil tıbbi bir numarayı aramalısınız.
Kan basıncı değerindeki her iki sayı da önemlidir. Ancak 50 yaşından sonra, sistolik değer daha da önem kazanır. İzole sistolik hipertansiyon, diastolik basıncın normal (80 mm Hg’den az) fakat sistolik basıncın yüksek (130 mm Hg veya daha fazla) olduğu bir durumdur. Bu, 65 yaş üstündeki kişiler arasında yaygın bir yüksek tansiyon türüdür.
Doktorunuz muhtemelen yüksek tansiyon tanısı koymadan önce kan basıncınızı 3 veya daha fazla ayrı randevuda ölçecektir. Bunun nedeni, kan basıncının gün içerisinde normal olarak değişiklik göstermesi ve doktor ziyaretlerinde (beyaz önlük hipertansiyonu) yükselmesidir.
Doktorunuz, yüksek tansiyonunuz olup olmadığını doğrulamak için evde kan basıncınızı kaydetmenizi isteyebilir.
Doktorunuz, yüksek tansiyonunuzu doğrulamak için 24 saatlik kan basıncı izleme testi olarak adlandırılan bir test önerebilir. Bu testte kullanılan cihaz, 24 saatlik bir süre içerisinde düzenli aralıklarla kan basıncınızı ölçer ve normal bir gün ve gece boyunca kan basıncı değişikliklerini daha doğru bir şekilde ortaya koyar. Ancak, bu cihazlar tüm tıbbi merkezlerde mevcut değildir.
Eğer her hangi bir tür yüksek tansiyonunuz varsa, doktorunuz tıbbi geçmişinizi gözden geçirecek ve fizik muayene yapacaktır.
Doktorunuz ayrıca idrar testi (idrar analizi), kan testleri, kolesterol testi ve kalp elektriğini ölçen bir test olan elektrokardiyogram gibi rutin testler önerebilir. Doktorunuz ayrıca, kalp hastalığının daha fazla belirtilerini kontrol etmek için bir ekokardiyogram gibi ek testler önerebilir.
Evde kan basıncınızı izleyin
Kan basıncı tedavinizin etkili olup olmadığını kontrol etmek, yüksek tansiyonunuz olup olmadığını doğrulamak veya kötüleşen yüksek tansiyonu teşhis etmek için önemli bir yol, evde kan basıncınızı izlemektir.
Evde kullanılan kan basıncı monitörleri yaygın olarak mevcuttur ve uygun fiyatlıdır, bu nedenle oldukça kolaylıkla satın alabilirsiniz. Evde kan basıncı izleme, doktor ziyaretlerinin yerini almaz ve evde kullanılan kan basıncı monitörlerinin bazı sınırlamaları olabilir.
Doğrulanmış bir cihaz kullandığınızdan emin olun ve kol manşetinin uygun olup olmadığını kontrol edin. Cihazınızın doğruluğunu yılda bir kez kontrol ettirmek için doktorunuzun ofisine götürün. Evde kan basıncınızı nasıl kontrol edeceğiniz konusunda doktorunuza danışın.
Doktorlar, bilek veya parmakta kan basıncınızı ölçen cihazların kullanılmasını önermemektedir; çünkü bu cihazlar daha az güvenilir sonuçlar verebilir.
