Kalp yetmezliği, bazen konjestif kalp yetmezliği olarak da bilinir; kalp kasınızın kanı gerektiği gibi pompalayamadığı durumlarda ortaya çıkar. Kalp damarlarının daralması (koroner arter hastalığı) veya yüksek tansiyon gibi bazı tıbbi durumlar, zamanla kalbinizi zayıf veya sert hale getirir ve bu da kalbin etkili bir şekilde dolup pompalamasını engeller.
Kalp yetmezliğine yol açan tüm tıbbi durumlar geri döndürülemez, ancak tedaviler kalp yetmezliği semptomlarını iyileştirebilir ve daha uzun bir yaşam sürmenizi sağlayabilir. Egzersiz yapmak, diyetinizde sodyumu azaltmak, stresi yönetmek ve kilo vermek gibi yaşam tarzı değişiklikleri yaşam kalitenizi artırabilir.
Kalp yetmezliğini önlemenin bir yolu, koroner arter hastalığı, yüksek tansiyon, diyabet veya obezite gibi kalp yetmezliğine yol açan sağlık koşullarını önlemek ve kontrol altında tutmaktır.
Kalp yetmezliği belirtileri
Kalp yetmezliği kronik olabilir veya aniden (akut) ortaya çıkabilir.
Kalp yetmezliği belirtileri şunları içerebilir:
- Egzersiz yaparken veya yatar pozisyonda iken nefes darlığı (dispne)
- Yorgunluk ve halsizlik
- Bacaklar, ayak bilekleri ve ayaklarda şişlik (ödem)
- Hızlı veya düzensiz kalp atışı
- Egzersiz yapma yeteneğinde azalma
- Kalıcı öksürük veya beyaz ya da pembe kanlı balgamla hırıltı
- Gece daha sık idrara çıkma ihtiyacı
- Karında şişlik (asit)
- Sıvı tutulumu nedeniyle aşırı hızlı kilo alma
- İştah kaybı ve bulantı
- Konsantre olma zorluğu veya azalmış uyanıklık
- Aniden ortaya çıkan şiddetli nefes darlığı ve pembe, köpüklü balgam öksürüğü
- Kalp krizi nedeniyle kalp yetmezliği varsa göğüs ağrısı
Ne zaman doktora görünmelisiniz?
Kalp yetmezliği belirtileri veya semptomları olduğunu düşünüyorsanız, bir doktora görünmelisiniz. Aşağıdaki semptomlardan herhangi biri varsa acil tedavi arayın:
- Göğüs ağrısı
- Sancı veya şiddetli zayıflık
- Nefes darlığı, göğüs ağrısı veya bayılma ile ilişkili hızlı veya düzensiz kalp atışı
- Aniden ortaya çıkan şiddetli nefes darlığı ve pembe, köpüklü balgam öksürüğü
Bu belirtiler ve semptomlar kalp yetmezliğinden kaynaklansa da, başka hayati tehdit oluşturan kalp ve akciğer hastalıkları da olabilir. Kendinizi teşhis etmeye çalışmayın. Hızlı yardım için acil bir telefon numarası arayın. Acil servis doktorları durumunuzu stabilize etmeye çalışacak ve belirtilerinizin kalp yetmezliğinden mi yoksa başka bir durumdan mı kaynaklandığını belirleyecektir.
Kalp yetmezliği teşhisi aldıysanız ve semptomlardan herhangi biri aniden kötüleşirse veya yeni bir belirti veya semptom gelişirse, bu mevcut kalp yetmezliğinin kötüleştiği veya tedaviye yanıt vermediği anlamına gelir. Bu sorun, birkaç gün içinde 5 pound (2.3 kg) veya daha fazla kilo kaybetmeniz durumunda da olabilir. Doktorunuzla hemen iletişime geçin.
Kalp yetmezliğinin nedenleri
Kalp yetmezliği sıklıkla başka sağlık koşulları kalbinizi hasar veya zayıf hale getirdikten sonra gelişir. Ancak kalp, kalp yetmezliğine yol açmak için zayıf durumda olmak zorunda değildir. Kalp, çok sert hale geldiğinde de kalp yetmezliği gelişebilir.
Kalp yetmezliğinde, kalbinizin ana pompa odaları (ventriküller) sertleşebilir ve kalp atışları arasında uygun bir şekilde dolamaz. Kalp yetmezliğinin bazı durumlarında kalp kası hasar görebilir ve zayıflayabilir; bu da ventriküllerin o kadar uzamasına (genleşmesine) neden olur ki, kalp vücudunuzda kanı etkili bir şekilde pompalayamaz.
Zamanla kalp, vücudunuzun geri kalanına kan pompalayamaz hale gelir.
Atım fraksiyonu, kalbinizin ne kadar iyi pompaladığını ölçmek için önemli bir ölçümdür ve kalp yetmezliğini sınıflandırma ve tedaviyi yönlendirmek için kullanılır. Sağlıklı bir kalpte atım fraksiyonu %50 veya daha yüksektir; bu da ventrikülü dolduran kanın yarısından fazlasının her atışta pompalandığı anlamına gelir.
Ancak kalp yetmezliği normal bir atım fraksiyonu ile de meydana gelebilir. Kalp kası, yüksek tansiyon gibi tıbbi durumlar nedeniyle sert hale geldiğinde kalp yetmezliği gelişebilir.
Kalp yetmezliği, kalbinizin sol tarafını (sol ventrikül), sağ tarafını (sağ ventrikül) veya her iki tarafını da içerebilir. Genel olarak, kalp yetmezliği sol taraftan başlar, özellikle de kalbinizin ana pompa odası olan sol ventrikülden.
| Kalp yetmezliği türü | Açıklama |
|---|---|
| Sol yan kalp yetmezliği | Akciğerlerde sıvı birikmesi nedeniyle nefes darlığı meydana gelebilir. |
| Sağ yan kalp yetmezliği | Sıvı karın, bacaklar ve ayaklarda birikir, bu da şişmeye neden olur. |
| Sistolik kalp yetmezliği | Sol ventrikül yeterince kuvvetli bir şekilde kasılamaz, bu da bir pompa sorunu olduğunu gösterir. |
| Diastolik kalp yetmezliği (atım fraksiyonu korunan kalp yetmezliği olarak da adlandırılır) |
Sol ventrikül gevşayamaz veya tamamen dolamaz, bu da dolum sorunu olduğunu gösterir. |
Aşağıdaki tıbbi durumlar kalbinizi hasar verebilir veya zayıflatabilir ve kalp yetmezliğine neden olabilir. Bu tıbbi durumlardan bazılarına sahip olabilirsiniz, ancak bunun farkında olmayabilirsiniz.
- Koroner arter hastalığı ve kalp krizi. Koroner arter hastalığı, en yaygın kalp hastalığı türü ve kalp yetmezliğinin en yaygın nedenidir. Bu hastalık, arterlerde yağ birikintilerinin (plaque) birikmesi sonucu oluşur ve bu, kan akışını azaltarak kalp krizi riskini artırır.
- Yüksek tansiyon (hipertansiyon). Tansiyon yüksek olduğunda kalbiniz, kanı vücudunuzda dolaştırmak için olması gerekenden daha fazla çalışmak zorunda kalır. Zamanla bu ekstra çaba, kalp kasınızın sert veya zayıf olmasına neden olabilir ve kalp kanı etkili bir şekilde pompalayamaz hale gelebilir.
- Arızalı kalp kapakçıkları. Kalbinizdeki kapakçıklar, kanın kalpte doğru yönde akışını sağlar. Kalp rahatsızlığı, koroner arter hastalığı veya kalp enfeksiyonu nedeniyle hasar gören bir kapak, kalbinizin daha fazla çalışmasını zorunlu kılabilir; bu da zamanla zayıflamasına neden olur.
- Kalp kasına zarar (kardiyomiyopati). Kalp kası hasarı (kardiyomiyopati) birden çok nedenden kaynaklanabilir; bu, birçok hastalık, enfeksiyon, alkol bağımlılığı ve bazı kanser tedavisinde kullanılan toksik ilaçların etkilerini içerebilir. Genetik faktörler de rol oynayabilir.
- Miokardit. Miokardit, kalp kasının iltihaplanmasıdır. Miokardit en yaygın olarak bir virüs (COVID-19 dahil) tarafından tetiklenir ve sol yan kalp yetmezliğine yol açabilir.
- Doğumsal kalp hastalıkları. Kalbiniz ve odacıkları veya kapakçıkları düzgün oluşmamışsa, sağlıklı kalp bölümleri kanı pompalamak için daha fazla çalışmak zorunda kalır ve bu da kalp yetmezliğine neden olabilir.
- Anormal kalp ritimleri (aritmi). Anormal kalp ritimleri, kalbinizin çok hızlı atmasına neden olabilir, bu da kalbe ekstra yük bindirir. Yavaş kalp atışı da kalp yetmezliğine yol açabilir.
- Diğer hastalıklar. Diyabet, HIV, hipertiroidizm, hipotiroidizm veya demir birikimi (hemokromatoz) veya protein birikimi (amiloidoz) gibi kronik hastalıklar da kalp yetmezliğine katkıda bulunabilir. Akut kalp yetmezliğinin nedenleri arasında kalp kasını etkileyen virüsler, şiddetli enfeksiyonlar, alerjik reaksiyonlar, akciğerlerdeki kan pıhtıları, bazı ilaçların kullanımı veya vücudun tamamını etkileyen diğer hastalıklar bulunur.
Risk faktörleri
Bireysel bir risk faktörü kalp yetmezliğine neden olmaya yeterli olabilir, ancak faktörlerin kombinasyonu riskinizi artırır.
Risk faktörleri şunlardır:
- Yüksek tansiyon. Tansiyonunuz yüksekse kalbiniz daha fazla çalışmak zorunda kalır.
- Koroner arter hastalığı. Daralmış damarlar, kalbinizin oksijen açısından zengin kan kaynağını sınırlayabilir ve bu da kalp kasını zayıflatır.
- Kalp krizi. Kalp krizi ani bir koroner hastalık türüdür. Kalp krizinden kaynaklanan kalp kası hasarı, kalbinizin uç noktası olarak işlev görebilir.
- Diyabet. Diyabet, yüksek tansiyon ve koroner arter hastalığı riskinizi artırır.
- Bazı diyabet ilaçları. Diyabet ilaçları rosiğlitazon (Avandia) ve pioglitazon (Actos), bazı insanlarda kalp yetmezliği riskini artırdığı bulunmuştur. Ancak bu ilaçları kendi başınıza bırakmayın. Bu ilaçları kullanıyorsanız, doktorunuzla değişiklik yapmanız gerekip gerekmediğini tartışın.
- Belli bazı ilaçlar. Bazı ilaçlar kalp yetmezliğine veya kalp sorunlarına yol açabilir. Kalp sorunları riskini artırabilecek ilaçlar, nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar (NSAID’ler); bazı anestezi ilaçları; bazı antiaritmik ilaçlar; yüksek tansiyonu, kanser, kan hastalıklarını, nörolojik durumları, psikiyatrik durumları, akciğer durumlarını, ürolojik durumları, iltihaplı durumları ve enfeksiyonları tedavi etmek için kullanılan belirli ilaçları içermektedir; ve diğer reçeteli ve reçetesiz ilaçlar. Kendi başınıza herhangi bir ilacı bırakmayın. Kullandığınız ilaçlarla ilgili sorularınız varsa, doktorunuzla tartışın.
- Uyku apnesi. Gece uyurken düzgün nefes alamamak, düşük kan oksijen seviyelerine ve anormal kalp ritmi riskinin artmasına neden olur. Her iki sorun da kalbi zayıflatabilir.
- Doğumsal kalp hastalıkları. Kalp yetmezliği gelişen bazı insanlar, doğuştan yapısal kalp hastalıklarına sahiptir.
- Kapak hastalıkları. Kapak hastalığı olan kişilerde kalp yetmezliği riski daha yüksektir.
- Virüsler. Viral enfeksiyon kalp kasınızı hasar vermiş olabilir.
- Alkol kullanımı. Aşırı alkol tüketimi kalp kasını zayıflatabilir ve kalp yetmezliğine yol açabilir.
- Tütün kullanımı. Tütün kullanmak kalp yetmezliği riskinizi artırabilir.
- Obezite. Obez olan bireylerin kalp yetmezliği geliştirme riski daha yüksektir.
- Düzensiz kalp atışları. Bu anormal ritimler, özellikle çok sık ve hızlılarsa, kalp kasını zayıflatabilir ve kalp yetmezliğine neden olabilir.
Kalp yetmezliğinden kaynaklanan komplikasyonlar
Kalp yetmezliğiniz varsa, prognozunuz nedenine, ciddiyetine, genel sağlığınıza ve yaşınıza bağlıdır. Komplikasyonlar şunları içerir:
- Böbrek hasarı veya yetmezliği. Kalp yetmezliği, böbreklerinize giden kan akışını azaltabilir ve tedavi edilmezse sonunda böbrek yetmezliğine yol açabilir. Kalp yetmezliği nedeniyle oluşan böbrek hasarı, tedavi için diyaliz gerektirebilir.
- Kalp kapakçığı problemleri. Kalp yetmezliği nedeniyle kalp genişlerse, kalp kapakçıkları düzgün çalışmayabilir veya kalp basıncı oldukça yüksek olabilir.
- Kalp ritmi problemleri. Kalp ritim problemleri (aritmiler), kalp yetmezliğinin potansiyel bir komplikasyonu olabilir.
- Karaciğer hasarı. Kalp yetmezliği, karaciğere aşırı basınç uygulayan sıvı birikintisine yol açabilir. Bu sıvı birikintisi, karaciğerde skar dokusuna yol açarak, karaciğerin düzgün çalışmasını engelleyebilir.
Doğru tedavi ile bazı insanların semptomları ve kalp fonksiyonu iyileşebilir. Ancak kalp yetmezliği hayatı tehdit edici olabilir. Kalp yetmezliği olan kişilerde şiddetli semptomlar meydana gelebilir ve bazı kişiler kalp nakline veya yardımcı ventriküle ihtiyaç duyabilir.
