Koroner arter hastalığı, kalbe ve vücudun diğer bölgelerine kan sağlayan arterlerin duvarlarında plak birikimi nedeniyle oluşur. Plak, arterdeki kolesterol ve diğer maddelerin birikiminden oluşur. Plak birikimi, zamanla arterlerin içinin daralmasına neden olur ve bu da kan akışını kısmen veya tamamen engelleyebilir.
Bu makalede koroner arter hastalığını tedavi etmek için tüm yöntemler açıklanacaktır.
Koroner arter hastalığının tedavisi
Koroner arter hastalığının tedavisi genellikle yaşam tarzı değişikliklerini ve gerekirse ilaçlar ile belirli ameliyatları içerir.
Koroner arter hastalığını tedavi etmek için yaşam tarzını değiştirin
Aşağıdaki sağlıklı yaşam tarzı değişikliklerine bağlı kalmak, arterlerinizi çok daha sağlıklı hale getirebilir:
- Tütün kullanımını bırakın.
- Sağlıklı yiyecekler tüketin.
- Düzenli egzersiz yapın.
- Fazla kilodan kurtulun.
- Stresi azaltın.
Koroner arter hastalığını tedavi etmek için kullanılan ilaçlar
Koroner arter hastalığını tedavi etmek için çeşitli ilaçlar kullanılabilir, bunlar arasında:
- Kolesterol düzenleyici ilaçlar. Bu ilaçlar, koroner arterlerde biriken ana maddeyi azaltır (ya da değiştirir). Sonuç olarak, kolesterol seviyeleri — özellikle düşük yoğunluklu lipoprotein kolesterol (kötü kolesterol) — düşer. Doktorunuz, statinler, niasin, fibrat ve safra asidi bağlayıcılar dahil olmak üzere bir dizi ilaç arasından seçim yapabilir.
- Aspirin. Doktorunuz günde bir aspirin ya da diğer kan sulandırıcıları almanızı önerebilir. Bu ilaçlar kanınızın pıhtılaşma eğilimini azaltabilir ve koroner arterlerinizin tıkanmasını önlemeye yardımcı olabilir. Bir kalp krizi geçirdiyseniz, aspirin gelecekteki atakları önlemeye yardımcı olabilir. Ancak aspirin, kanama bozukluğunuz varsa veya başka bir kan sulandırıcı kullanıyorsanız tehlikeli olabilir, bu nedenle aspirin almadan önce doktorunuza danışın.
- Beta blokerler. Bu ilaçlar kalp atış hızınızı yavaşlatır ve kan basıncınızı düşürür, bu da kalbinizin oksijen talebini azaltır. Kalp krizi geçirdiyseniz, beta blokerler gelecekteki atak riskini azaltır.
- Kalsiyum kanal blokerleri. Bu ilaçlar, beta blokerler etkili değilse beta blokerlerle birlikte kullanılabilir veya beta bloker kullanma imkanınız yoksa bunların yerini alabilir. Bu ilaçlar göğüs ağrısı semptomlarını iyileştirmeye yardımcı olabilir.
- Ranolazin. Bu ilaç, göğüs ağrısı (anjina) çeken kişiler için faydalı olabilir. Ranolazin, beta bloker ile birlikte reçete edilebilir veya onu alamıyorsanız beta bloker yerine yazılabilir.
- Nitrogliserin. Nitrogliserin tabletleri, spreyler ve bantlar, koroner arterlerinizi geçici olarak genişleterek göğüs ağrısını kontrol edebilir ve kalbinizin kan talebini azaltabilir.
- Angiotensin dönüştürücü enzim (ACE) inhibitörleri ve angiotensin II reseptör blokerleri (ARB’ler). Bu benzer ilaçlar kan basıncını düşürür ve koroner arter hastalığının ilerlemesini önlemeye yardımcı olabilir.
Kan akışını yeniden sağlamak ve iyileştirmek için ameliyatlar
Bazen daha agresif tedavi gereklidir. İşte bazı seçenekler:
Anjiyoplasti ve stent yerleştirme (perkütan koroner revaskülarizasyon)
Doktorunuz, arterinizin daralmış kısmına uzun, ince bir tüp (kateter) yerleştirir. Kateter aracılığıyla dar alana bir balonun indiği bir tel geçirilir. Balon daha sonra şişirilir ve birikintileri arter duvarınıza sıkıştırır.
Genellikle arterin açık kalmasına yardımcı olmak için bir stent bırakılır. Çoğu stent, arterleri açık tutmaya yardımcı olmak için yavaşça ilaç salınır.
Koroner arter baypas ameliyatı
Bir cerrah, vücudunuzun başka bir bölgesinden bir damar kullanarak tıkanmış koroner arterleri baypas edecek bir greft oluşturur. Bu yöntem, kanın tıkanmış veya daralmış koroner arterin etrafından akmasını sağlar. Bu yöntem açık kalp cerrahisi gerektirdiğinden, genellikle birden fazla daralmış koroner arteri olan kişiler için ayrılmıştır.
Evde bakım
Yaşam tarzı değişiklikleri, koroner arter hastalığını önlemenize veya ilerlemesini yavaşlatmanıza yardımcı olabilir.
- Tütün kullanımını bırakın. Tütün kullanmak, koroner arter hastalığı için büyük bir risk faktörüdür. Nikotin kan damarlarını daraltır ve kalbinizin daha fazla çalışmasını zorunlu kılar, karbonmonoksit ise kanınızdaki oksijeni azaltır ve kan damarlarınızın iç yüzeyine zarar verir. Sigara içiyorsanız, bırakmak kalp krizi riskinizi azaltmanın en iyi yollarından biridir.
- Kanın basıncını kontrol edin. Doktorunuzdan en az iki yılda bir kan basıncı ölçümü talep edin. Kan basıncınız normalden yüksekse veya kalp hastalığı öykünüz varsa, doktor daha sık ölçüm önerebilir. Optimal kan basıncı, milimetre civa (mm Hg) cinsinden ölçülen 120 sistolik ve 80 diastolikten daha düşük olmalıdır.
- Kolesterol seviyenizi kontrol edin. Yetişkinler, 20 yaşında bir temel kolesterol testi yaptırmalı ve sonrasında en az her beş yılda bir tekrar ettirmelidir. Doktorunuza kolesterol seviyenizin ne olması gerektiğini sorun. Çoğu insan, LDL kolesterol seviyesini 130 miligram/dekalitre (mg/dL) veya 3.4 milimol/litre (mmol/L) altına düşürmeyi hedeflemelidir. Eğer kalp hastalığı için diğer risk faktörleriniz varsa, hedef LDL kolesterol seviyeniz 100 mg/dL (2.6 mmol/L) altında olabilir. LDL seviyeniz için en uygun seviyenin ne olduğunu doktorunuza sorun. Test sonuçlarınız hedeflediğiniz seviyelere ulaşmıyorsa, daha sık kolesterol testine ihtiyacınız olabilir.
- Diyabetinizi kontrol altında tutun. Diyabet hastasıysanız, sıkı kan şekeri yönetimi kalp hastalığı riskinizi azaltmaya yardımcı olabilir.
- Kalp sağlığına uygun besinler tüketin. Bolca meyve, sebze, tam tahıllar, baklagiller ve kuruyemiş yiyin. Doymuş yağ ve trans yağlardan kaçının, tuz ve şekeri azaltın. Haftada bir veya iki kez balık yemek, kalbinizi sağlıklı tutmaya da yardımcı olabilir.
- Alkol tüketimini veya sınırlayın. Alkol içmeyi tercih ederseniz, ölçülü tüketin.
- Düzenli egzersiz yapın. Egzersiz, kilo kontrolüne yardımcı olur ve diyabet, yüksek kolesterol ve yüksek tansiyonu yönetir— bunların hepsi koroner arter hastalığı için risk faktörleridir. Haftada en az 150 dakika hafif aerobik aktivite veya 75 dakika yoğun aerobik aktivite yapın ya da hafif ve yoğun aktivitelerin karışımını tercih edin.
- Sağlıklı bir kiloyu koruyun. Fazla kilolu olmak, koroner arter hastalığı riskinizi artırır. Düşük miktarda kiloyu kaybetmek bile koroner arter hastalığına yönelik risk faktörlerini azaltabilir.
- Kardiyak rehabilitasyona katılın. Eğer ameliyat geçirdiyseniz, doktorunuz sizin kardiyak rehabilitasyona katılmanızı önerebilir— bu, sağlığınızı iyileştirmeye yardımcı olmak için tasarlanmış eğitim, danışmanlık ve egzersiz eğitimi programıdır.
- Stresi yönetin. Stresi mümkün olduğunca azaltın. Stresi yönetmek için sağlıklı teknikler uygulayın, örneğin kas gevşetme ve derin nefes alma gibi.
- Grip aşısı olun. Her yıl grip aşısı yaptırarak grip olma riskinizi azaltın.
Düzenli sağlık kontrolleri de önemlidir. Koroner arter hastalığı için bazı ana risk faktörleri — yüksek kolesterol, yüksek tansiyon ve diyabet — erken aşamalarda belirtiler göstermez. Erken teşhis ve tedavi, kalp sağlığınızı daha iyi korumanıza yardımcı olabilir.
Alternatif terapiler
Omega-3 yağ asitleri, vücutta iltihabı azaltabileceği düşünülen bir tür doymamış yağ asididir ve bu da koroner arter hastalığına katkıda bulunabilir. Ancak bazı çalışmalar faydayı bulamamıştır. Daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır.
- Balık ve balık yağı. Balık ve balık yağı, omega-3 yağ asitlerinin en etkili kaynaklarıdır. Yağlı balıklar — örneğin somon, ringa balığı ve hafif konserve ton balığı — omega-3 yağ asitlerini en fazla içeren ve dolayısıyla en fazla faydayı sağlayan balıklardır. Balık yağı takviyelerinin faydası olabilir, ancak balık yemenin kanıtı daha güçlüdür.
- Ketentohumu ve ketentohumu yağı. Ketentohumu ve ketentohumu yağı da faydalı omega-3 yağ asitlerini içerir, ancak araştırmalar bu kaynakların balık kadar etkili olmadığını göstermiştir. Çiğ ketentohumu kabukları ayrıca çözünür lif içerir ve bu kabızlıkla mücadelede yardımcı olabilir. Ketentohumunun kan kolesterol seviyesini düşürüp düşüremeyeceğini belirlemek için daha fazla araştırma gereklidir.
- Diğer diyet kaynakları omega-3 yağ asitleri. Kanola yağı, soya fasülyesi ve soya fasulyesi yağı gibi diğer diyet kaynakları da omega-3 yağ asitleri içerir. Bu besinler balık ve balık yağından daha az omega-3 yağ asidi içerir ve kalp sağlığı üzerindeki faydası daha zayıftır.
Diğer takviyeler, kan basıncınızı veya kolesterol seviyenizi azaltmaya yardımcı olabilir; bu iki faktör koroner arter hastalığına katkıda bulunur. Bu takviyeler şunlardır:
- Alpha-linolenik asit
- Arpa
- Kakao
- Koenzim Q10
- Lif, bunlar arasında külah psilyumu ve yulaf kepeği (yulaf ezmesinde ve tam yulafta bulunur)
- Sarımsak
- Bitkisel stanoller ve steroller (bunlar takviyelerde ve bazı margarinde, örneğin Promise, Smart Balance ve Benecol’da bulunur)
Yeni bir reçetesiz ilaç veya takviyeyi tedavi planınıza eklemeden önce her zaman doktorunuza danışın. Bazı ilaçlar ve takviyeler diğer ilaçlarla etkileşime girebilir ve yan etkilere yol açabilir veya etkinliğini azaltabilir.
Koroner arter hastalığını nasıl önlemelisiniz
Koroner arter hastalığını tedavi etmeye yardımcı olan yaşam tarzı alışkanlıkları, bu hastalığı önlemeye de yardımcı olabilir. Sağlıklı bir yaşam tarzı, arterlerinizi güçlü ve plaklardan temiz tutmanıza yardımcı olabilir. Kalp sağlığınızı iyileştirmek için bu ipuçlarını takip edin:
- Tütün kullanımını bırakın.
- Yüksek tansiyon, yüksek kolesterol ve diyabet gibi tıbbi durumları kontrol edin.
- Fiziksel olarak aktif kalın.
- Meyve, sebze ve tam tahıllar açısından zengin, düşük yağlı ve düşük tuzlu bir diyet uygulayın.
- Sağlıklı bir kiloyu koruyun.
- Stresi azaltın ve yönetin.
