Ülseratif kolit nedir?
Ülseratif kolit, sindirim sisteminizde iltihaplanma ve ülserler (açık yaralar) oluşturan bir inflamatuar bağırsak hastalığıdır (İBH). Ülseratif kolit, kalın bağırsağınızın ve rektumunuzun en içteki zarını etkiler. Belirtiler genellikle aniden değil, zamanla gelişir.
Ülseratif kolit engelleyici olabilir ve zaman zaman hayatı tehdit eden komplikasyonlara yol açabilir. Bu hastalığın kesin bir tedavisi yoktur, ancak tedavi hastalığın belirtilerini ve bulgularını büyük ölçüde azaltabilir ve uzun vadeli remisyon sağlayabilir.
Ülseratif kolit belirtileri
Ülseratif kolit belirtileri, iltihaplanmanın şiddetine ve nerede meydana geldiğine bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Belirtiler şunları içerebilir:
- Sıklıkla kan veya iltihap içeren ishal
- Karın ağrısı ve kramp
- Rektal ağrı
- Rektal kanama – dışkıyla birlikte az miktarda kan geçişi
- Dışkılama aciliyeti
- Acelesine rağmen dışkılayamama
- Kilo kaybı
- Yorgunluk
- Ateş
- Çocuklarda büyüme geriliği
Ülseratif kolit hastalarının çoğu hafif ila orta düzeyde belirtilere sahiptir. Ülseratif kolitin seyri değişiklik gösterebilir; bazı kişiler uzun süreli remisyon dönemleri yaşayabilir.
Ülseratif kolitin türleri
Doktorlar genellikle ülseratif koliti konumuna göre sınıflandırırlar. Ülseratif kolit türleri şunlardır:
- Ülseratif proktit. İltihap, anüse en yakın bölgeyi (rektum) etkiler ve rektal kanama hastalığın tek belirtisi olabilir.
- Proktosigmoidit. İltihap, rektum ve sigmoid kolon olan kalın bağırsağın alt kısmını etkiler. Belirtiler arasında kanlı ishal, karın krampları ve ağrı ile dışkı yapma isteğine rağmen dışkılayamama (tenesmus) yer alır.
- Sol taraflı kolit. İltihap, rektumdan sigmoid ve inen kolona kadar uzanır. Belirtiler arasında kanlı ishal, sol tarafta karın krampları ve ağrı ile dışkılama aciliyeti vardır.
- Pankolit. Bu tür genellikle tüm kolonu etkiler ve şiddetli olabilen kanlı ishal, karın krampları ve ağrı, yorgunluk ve önemli kilo kaybına neden olur.
Ne zaman doktora görünmelisiniz?
Dışkılama alışkanlıklarınızda sürekli bir değişiklik yaşıyorsanız veya aşağıdaki belirtilerden bir veya daha fazlasını yaşıyorsanız doktora görünmelisiniz:
- Karın ağrısı
- Dışkınızda kan olması
- Reçetesiz ilaçlara cevap vermeyen sürekli ishal
- Sizi uykudan uyandıran ishal
- Bir veya iki günden fazla süren açıklanamayan ateş
Ülseratif kolit genellikle ölümcül olmasa da, bazı durumlarda yaşamı tehdit eden komplikasyonlara yol açabilen ciddi bir hastalıktır.
Ülseratif kolitin nedenleri
Ülseratif kolitin kesin nedeni henüz bilinmemektedir. Daha önce diyet ve stres şüphelenilmişti, ancak şimdi doktorlar bu faktörlerin ülseratif koliti tetikleyebileceğini, ancak neden olamayacağını biliyorlar.
Olabilecek bir neden bağışıklık sistemi bozukluğudur. Bağışıklık sisteminiz bir virüs veya bakteri ile savaşmaya çalışırken, anormal bir bağışıklık yanıtı sindirim sistemindeki hücrelere de saldırmasına neden olabilir.
Ayrıca, ailedeki bireylerin bu hastalığı olan kişilerin daha fazla risk altında olduğu görülmektedir. Ancak, ülseratif kolit hastalarının çoğunun böyle bir aile geçmişi yoktur.
Risk faktörleri
Ülseratif kolit, kadın ve erkeklerde yaklaşık aynı sayıda etkilenmektedir. Risk faktörleri şunları içerebilir:
- Yaş. Ülseratif kolit genellikle 30 yaşından önce başlar. Ancak bu hastalık her yaşta ortaya çıkabilir ve bazı insanlar 60 yaşından sonra hastalığı geliştirebilir.
- Aile geçmişi. Hastalığı olan bir yakınınız varsa (ebeveyn, kardeş veya çocuk gibi) daha yüksek risk altındasınız.
Ülseratif kolitten kaynaklanan komplikasyonlar
Ülseratif kolitin olası komplikasyonları şunlardır:
- Şiddetli kanama
- Kalında bir delik (perfore kolit)
- Aşırı susuzluk
- Kemik kaybı (osteoporoz)
- Derinizin, eklemlerinizin ve gözlerinizin iltihaplanması
- Kolon kanseri riskinin artması
- Hızla şişen kolon (toksik megakolon)
- Damarlar ve arterlerde kan pıhtılaşma riskinin artması
Ülseratif kolit teşhisi
Ülseratif koliti kesin olarak teşhis etmenin yolu, doku biyopsisi ile yapılan endoskopik prosedürlerdir. Diğer testler komplikasyonları veya Crohn hastalığı gibi diğer inflamatuar bağırsak hastalıklarını dışlamaya yardımcı olabilir.
Ülseratif kolit teşhisini doğrulamaya yardımcı olmak için şunlardan biri veya daha fazlasını içeren test ve prosedürler yapabilirsiniz:
Laboratuvar testleri
- Kan testleri. Doktorunuz, yeterli kırmızı kan hücresinin vücut dokularınıza yeterli oksijeni taşımadığı anemi durumunu kontrol etmek veya enfeksiyon belirtilerini kontrol etmek için kan testleri önerebilir.
- Dışkı testleri. Dışkınızdaki beyaz kan hücreleri veya belirli proteinler, ülseratif koliti gösterebilir. Dışkı örneği aynı zamanda bakteriler, virüsler ve parazitler tarafından meydana gelen enfeksiyonları dışlamaya yardımcı olabilir.
Endoskopik prosedürler
- Kolonoskopi. Bu muayene, doktorunuzun, ucu kamera bulunan ince, esnek ve aydınlatılmış bir tüp kullanarak tüm kolonunuzu görmesini sağlar. Prosedür sırasında, doktorunuz laboratuvar analizi için küçük doku örnekleri (biyopsi) de alabilir. Teşhis koymak için bir doku örneği gereklidir.
- Esnek sigmoidoskopi. Doktorunuz, rektumu ve sigmoid kolonunuzu (kalın bağırsağınızın alt ucu) incelemek için ince, esnek, aydınlatılmış bir tüp kullanır. Eğer kolonunuz ciddi şekilde iltihaplıysa, doktorunuz bu testi tam bir kolonoskopi yerine yapabilir.
Görüntüleme prosedürleri
- X-ışını. Şiddetli belirtiler yaşıyorsanız, doktorunuz karın bölgenizin standart bir X-ışınını kullanarak perforasyon gibi ciddi komplikasyonları dışlayabilir.
- BT taraması. Doktorunuz, ülseratif kolitten kaynaklanan bir komplikasyondan şüpheleniyorsa, karın veya pelvis bölgesinde bir BT taraması yapabilir. BT taraması ayrıca kolonun ne kadarının iltihaplandığını gösterebilir.
- Bilgisayarlı tomografi (BT) enterografi ve manyetik rezonans (MR) enterografi. Doktorunuz, ince bağırsakta herhangi bir iltihaplanmayı dışlamak istiyorsa bu non-invaziv testlerden birini önerebilir. Bu testler, bağırsaktaki iltihabı bulmak için geleneksel görüntüleme testlerinden daha hassastır. MR enterografi ise radyasyonsuz bir alternatiftir.
