Hiperpotasemi nedir?
Herkesin hayatta kalmak için potasyuma ihtiyacı vardır. Potasyum, bir mineral ve elektrolittir. Potasyum, kalp atışlarınızı ve nefes almanızı kontrol eden kaslar dahil, kaslarınızın çalışmasına yardımcı olur. Potasyum, yediğiniz yiyeceklerden gelir.
Vücudunuz, ihtiyaç duyduğu belirli bir miktarda potasyumu kullanır. Vücudunuzun ihtiyaç duymadığı fazla potasyum, böbrekleriniz tarafından kanınızdan atılır. Böbrek rahatsızlığınız olduğunda, böbrekleriniz fazla potasyumu doğru şekilde çıkaramaz ve fazla potasyum kanınızda kalabilir.
Kanınızda fazla potasyum olduğunda, buna yüksek potasyum veya hiperpotasemi denir. Kanınızdaki aşırı potasyum tehlikeli olabilir. Yüksek potasyum, kalp krizi ya da ölüme neden olabilir! Ne yazık ki, birçok insan yüksek potasyumun belirtilerini hissetmez; bu, genellikle geç olana kadar ve kalp sağlığı kötüleşene kadar olur.
Hiperpotasemiye ne sebep olur?
Yüksek potasyumun en yaygın sebebi böbrek hastalığıdır.
Kanınızdaki yüksek potasyumun diğer nedenleri şunlardır:
- Su kaybı
- Bazı ilaçlar
- Kontrolsüz diyabet
- Aşırı kanama oluşturan yaralanmalar
- Bazı nadir hastalıklar
Eğer böbrek hastalığınız varsa, böbrekleriniz kanınızdaki fazla potasyumu çıkaramayacağı için yüksek potasyum riski taşımaktasınız. Vücudunuzdan idrarla çıkmak yerine, kanınızdaki fazla potasyum böbreklerinizden geçerek tekrar kan dolaşımınıza geri döner. Zamanla, kanınızda daha fazla potasyum birikir.
Kanda yüksek potasyumun belirtileri nelerdir?
Pek çok insan yüksek potasyum belirtilerini hissetmez. Kanınızdaki fazla potasyum tehlikeli olabilir. Bu sorun kalp krizine bile neden olabilir.
Eğer belirtiler hissederseniz, en yaygın belirtiler şunlardır:
- Yorgun veya zayıf hissetmek
- Mide bulantısı
- Kas ağrıları veya kramp
- Nefes almakta zorluk, anormal kalp atışı, göğüs ağrıları
Eğer nefes almakta zorlanıyor veya kalp probleminiz olabileceğinden şüpheleniyorsanız, acil bir telefon numarasını aramalısınız.
Hiperpotasemi komplikasyonları nelerdir?
Kandaki fazla potasyum tehlikeli olabilir. Potasyum, kalbiniz kaslarının çalışma şeklini etkiler. Aşırı potasyum olduğunda, kalbimiz düzensiz atabilir ki bu da en kötü durumlarda kalp krizine yol açabilir.
Eğer kalp krizi geçirdiğinizi düşünüyorsanız, derhal bir acil telefon numarasını aramalısınız.
Kalp krizinin en yaygın belirtileri şunlardır:
- Göğüste veya kollarında baskı, ağrı veya sıkışma hissi
- Mide ağrısı veya bulantı
- Nefes darlığı
- Soğuk terleme
- Baş dönmesi hissi
Yüksek potasyum için testler nelerdir?
Kandaki potasyum seviyenizin sağlıklı olup olmadığını kesin olarak öğrenmenin tek yolu kan testi yaptırmaktır. Test, kanınızdaki potasyum miktarını ölçer.
Bu kan testi, aşina olabileceğiniz birçok diğer kan testine benzer. Kolunuzdaki bir damara küçük bir iğne yerleştirilir ve kanınız bir tüpe alınarak çekilir. Kan, laboratuvara test edilmek üzere gönderilir.
Test sonuçlarınızda potasyum başka bir adla anılabilir. Eğer “potasyum” ifadesini görmüyorsanız, bu isimlere dikkat edin:
- Serum potasyumu
- K
5,2 millimol/litre (mmol/L) üzerindeki potasyum seviyeleri genelde yüksek olarak kabul edilir, ancak doktorunuz veya laboratuvarınız biraz farklı sayılar kullanabilir. Test sonuçlarınızın ne anlama geldiğini doktorunuzla konuşun.
Çok yüksek potasyum seviyesi (6.0 mmol/L’den fazla) tehlikeli olabileceğinden, doktorunuz veya hemşireniz olağandışı yüksek koşullarda ilk olarak sizinle iletişime geçebilir. Bu durumda, acil servis veya hastaneye gitmenizi isteyebilirler.
Yüksek potasyumun tedavi yöntemleri nelerdir?
Yüksek potasyumu tedavi etmenin iki yolu vardır: diyet ve/veya ilaçla.
Potasyum bağlayıcılar
Yüksek potasyumu tedavi etmek için kullanılan ilaçlar potasyum bağlayıcıları olarak adlandırılır. Potasyum bağlayıcısı, vücudunuzdaki potasyuma yapışarak, bunun bir kısmının kan dolaşımınıza girmesini engelleyerek çalışır. Bu süreç, potasyumun kanınızda birikmesini önlemeye yardımcı olur. Bu ilaç, su ile karıştırıp içerek alabileceğiniz bir tozdur. Doktorunuzla potasyum bağlayıcısının sizin için bir seçenek olup olmadığını görüşün.
Hiperpotasemi olan insanlar için beslenme kılavuzu
Eğer kanınızda yüksek potasyum olduğunu öğrenirseniz, doktorunuz potasyum alımınızı azaltmak için diyetinizi değiştirmenizi önerebilir.
Ne kadar potasyum almanız gerektiği ve yediğiniz potasyum miktarını nasıl kontrol edebileceğiniz hakkında doktorunuza veya bir diyetisyene danışın. Diyetisyeniniz, yüksek potasyum içeren yiyecekler yerine tüketebileceğiniz düşük potasyum içeren yiyecekler önerir.
Potasyum miktarınızı doğru seviyede tutmak için şu ipuçlarını takip edin:
- Genellikle yüksek potasyum içeren tuz ikamelerinden kaçının.
- İçecekleri unutmayın. Portakal ve domates gibi birçok meyve suyu yüksek potasyum içermektedir. Ayrıca hindistan cevizi suyu gibi diğer içeceklerde de potasyum bulunabilir.
- Yiyecek miktarına dikkat edin. Yediğiniz veya içtiğiniz miktarı bilmek için ölçü kapları ve ölçü kaşıkları kullanın. Eğer potasyum içeren bir yiyeceğin iki porsiyonunu yerseniz, iki kat potasyum almış olursunuz!
Potasyum alımınızı yönetmek için, yiyeceklerinizde ve içeceklerinizde ne kadar potasyum olduğunu bilmelisiniz.
- Paketlenmiş gıdalar, besin değerleri etiketine sahip olmalıdır, ancak potasyum her zaman etiket üzerinde belirtilmez. Eğer yiyecek etiketinde potasyum görünmüyorsa, ambalajdaki içerik listesini kontrol edin. Eğer potasyum kelimesi veya potasyumun kısaltması (K, KCl veya K+) belirtiliyorsa, o yiyecekte potasyum vardır.
- Temmuz 2020 itibarıyla, potasyum değerleri gıda besin etiketlerinde görünmeye başlayacaktır.
- Taze meyveler, sebzeler, etler ve bazı süt ürünleri besin değerleri etiketlerine sahip değildir. Yüksek potasyum içeren yiyecekler ve düşük potasyum seçenekleri hakkında diyetisyeninizden bir liste isteyin.
Eğer yüksek potasyum içeren bir yemek yiyeceğinizi biliyorsanız, önceden plan yapmalısınız. Örneğin, akşam yemeği için dışarıya çıkıyorsanız ve yemeğinizin yüksek potasyum içereceğini biliyorsanız veya yemeğinizde ne kadar potasyum olduğunu ölçmenin zor olacağını düşünüyorsanız, kahvaltı ve öğle yemeğinizde düşük potasyumlu yiyecekler yemeyi planlayın.
Dışarıda yemek yerken, yemeklerinde değişiklik veya ikame yapabilecek bir restoran seçmelisiniz. Restorana düşük potasyumlu yiyeceklerin bulunduğu bir liste getiriniz.
Yüksek potasyum içeren yiyecekler şunlardır: muz, patates, fasulye, balık, peynir, kümes hayvanları, kuruyemiş.
Düşük potasyum içeren yiyecekler ise şunlardır: bazı meyveler, bazı sebzeler, ekmek, pirinç, makarna.
