Epilepsinin Belirtileri, Nedenleri ve Komplikasyonları

Epilepsi, beyin aktivitesinin anormal hale geldiği ve bu durumun nöbetlere, sıradışı davranış dönemlerine, alışılmadık hislere ve bazen bilinç kaybına yol açtığı bir merkezi sinir sistemi hastalığıdır.

Herhangi bir kişi epilepsi geliştirebilir. Epilepsi, tüm ırklardan, etnik geçmişlerden ve yaş gruplarından hem erkekleri hem de kadınları etkiler.

Epilepsi belirtileri büyük ölçüde değişiklik gösterebilir. Epilepsisi olan bazı insanlar nöbet sırasında birkaç saniye boyunca boş boş bakarken, diğerleri kollarını veya bacaklarını sürekli seğirtebilir. Tek bir nöbet yaşamak, epilepsiye sahip olduğunuz anlamına gelmez. Epilepsi tanısı için genellikle en az iki nedeni bilinmeyen nöbetin olması gereklidir.

İlaçlar veya bazen cerrahi ile tedavi, epilepsi hastalarının çoğu için nöbetleri kontrol edebilir. Bazı insanlar, nöbetleri kontrol etmek için ömür boyu tedaviye ihtiyaç duyar, ancak diğerleri için nöbetler sonunda ortadan kalkabilir.

Epilepsinin Belirtileri

Epilepsi beyin içindeki anormal aktiviteden kaynaklandığı için, nöbetler beyninizin koordine ettiği herhangi bir süreci etkileyebilir. Epilepsinin belirtileri şunları içerebilir:

• Geçici kafa karışıklığı
• Boş boş bakma
• Kolların ve bacakların kontrolsüz seğirme hareketleri
• Bilinç veya farkındalık kaybı
• Korku, kaygı veya déjà vu gibi psikolojik belirtiler

Belirtiler, epilepsinin türüne bağlı olarak değişir. Çoğu durumda, epilepsisi olan bir kişi her seferinde aynı tür nöbet geçirme eğilimindedir, bu nedenle belirtiler her nöbetten sonra benzer olacaktır.

Doktorlar genellikle nöbetleri, anormal beyin etkinliğinin nasıl başladığına dayanarak focal nöbetler veya genel nöbetler olarak sınıflandırır.

Focal Nöbetler

Nöbetler yalnızca beyninizin bir bölgesindeki anormal aktiviteden kaynaklanıyorsa, bunlara focal (kısmi) nöbetler denir. Bu nöbetler iki kategoriye ayrılır:

• Bilinç kaybı olmadan fokal nöbetler. Bir zamanlar basit kısmi nöbetler olarak adlandırılan bu nöbetler, bilinç kaybına yol açmaz. Bu nöbetler, duyguları değiştirebilir veya nesnelerin görünümünü, kokusunu, hissini, tadını veya sesini değiştirebilir. Ayrıca, bir vücut parçasının istemsiz olarak seğirmesi, parmakların ya da ayakların titremesi ve karıncalanma, baş dönmesi gibi spontan duyusal belirtiler de ortaya çıkabilir.
• Bilinç kaybı ile fokal nöbetler. Bir zamanlar karmaşık kısmi nöbetler olarak adlandırılan bu nöbetler, bilinç veya farkındalık kaybı içeren nöbetlerdir. Karmaşık kısmi nöbet sırasında, boşluğa bakabilir ve çevrenize normal şekilde yanıt veremeyebilirsiniz ya da el ovma, çiğneme, yutma ya da daireler çizerek yürüme gibi tekrarlayan hareketler yapabilirsiniz.

Fokal nöbet belirtileri, migren, narkolepsi veya ruhsal hastalıklar gibi diğer nörolojik bozukluklarla karıştırılabilir. Epilepsiyi diğer bozukluklardan ayırmak için kapsamlı bir muayene ve test gereklidir.

Genel Nöbetler

Tüm beyin bölgelerini etkileyen nöbetler genel nöbetler olarak adlandırılır. Altı tür genel nöbet vardır.

• Absans nöbetleri. Daha önce petit mal nöbetleri olarak bilinen absans nöbetleri, genellikle çocuklarda görülür ve boşluğa bakma veya göz kırpma ya da dudak şaplatma gibi hafif bedensel hareketlerle karakterizedir. Bu nöbetler kümeler halinde meydana gelebilir ve kısa bir bilinç kaybına neden olabilir.
• Tonik nöbetler. Tonik nöbetler, kaslarınızın sertleşmesine neden olur. Bu nöbetler genellikle sırt, kollar ve bacaklardaki kasları etkiler ve yere düşmenize yol açabilir.
• Atonik nöbetler. Atonik nöbetler, düşme nöbetleri olarak da bilinir, kas kontrolünün kaybına neden olur ve bu durumda aniden çökmek veya düşmek mümkün olabilir.
• Klonik nöbetler. Klonik nöbetler, tekrarlayan veya ritmik, seğirmeli kas hareketleri ile ilişkilidir. Bu nöbetler genellikle boyun, yüz ve kolları etkiler.
• Miyoklonik nöbetler. Miyoklonik nöbetler genellikle kollar ve bacakların ani, kısa seğirmeleri veya titremeleri şeklinde görünür.
• Tonik-klonik nöbetler. Daha önce grand mal nöbetleri olarak bilinen tonik-klonik nöbetler, epileptik nöbetlerin en dramatik türüdür ve aniden bilinç kaybına, vücutta sertleşmeye ve titremeye neden olabilir, ayrıca bazen idrar kontrolünün kaybı veya dil ısırma da yaşanabilir.

Ne Zaman Doktora Gitmelisiniz?

Aşağıdaki durumlardan herhangi biri meydana gelirse, acil tıbbi yardım almalısınız:

• Nöbet beş dakikadan uzun sürüyorsa.
• Nöbet durduktan sonra soluma veya bilinç geri gelmiyorsa.
• Hemen ardından ikinci bir nöbet geliyorsa.
• Yüksek ateşiniz varsa.
• Sıcak çarpması yaşıyorsanız.
• Hamileyseniz.
• Şeker hastalığınız varsa.
• Nöbet sırasında kendinize zarar verdiyseniz.

Eğer ilk kez nöbet geçiriyorsanız, tıbbi yardım almanız önemlidir.

Epilepsinin Nedenleri

Epilepsinin yaklaşık yarısında belirli bir neden tanımlanamaz. Diğer yarısında ise bu hastalık, çeşitli faktörlere bağlı olarak gelişebilir:

• Genetik etki. Nöbet türüne veya etkilenen beyin bölgesine göre kategorize edilen bazı epilepsi türleri ailelerde görülmektedir. Bu durumlarda, genetik bir etkinin olma ihtimali yüksektir. Araştırmacılar bazı epilepsi türlerini belirli genlerle ilişkilendirmiştir, ancak çoğu insan için genler sadece epilepsinin bir nedenidir. Belirli genler, insanların nöbetleri tetikleyen çevresel koşullara daha duyarlı hale gelmesine neden olabilir.
• Kafa travması. Bir trafik kazası veya diğer travmatik yaralanmalar sonucunda oluşan kafa travması epilepsiye neden olabilir.
• Beyin hastalıkları. Beyin tümörleri veya felç gibi beynin hasar görmesine neden olan hastalıklar epilepsiye yol açabilir. Felç, 35 yaşından büyük yetişkinlerde epilepsinin önde gelen nedenlerinden biridir.
• Enfeksiyon hastalıkları. Menenjit, AIDS ve viral ensefalit gibi enfeksiyon hastalıkları epilepsiye neden olabilir.
• Doğum öncesi yaralanma. Doğumdan önce, bebekler, annenin enfeksiyonu, yetersiz beslenme veya oksijen eksiklikleri gibi çeşitli faktörlerin neden olduğu beyin hasarlarına karşı hassastır. Bu beyin hasarı epilepsi veya serebral palsi ile sonuçlanabilir.
• Gelişimsel bozukluklar. Epilepsi bazen otizm ve nörofibromatozis gibi gelişimsel bozukluklarla ilişkili olabilir.

Epilepsiye Neden Olan Risk Faktörleri

Belli faktörler epilepsi riskinizi artırabilir:

• Yaş. Epilepsinin başlangıcı en çok çocuklarda ve yaşlı yetişkinlerde görülür, ancak bu durum her yaşta ortaya çıkabilir.
• Aile geçmişi. Eğer ailenizde epilepsi hikayesi varsa, nöbet hastalığı geliştirme riskiniz artabilir.
• Kafa yaralanmaları. Kafa yaralanmaları bazı epilepsi vakalarından sorumludur. Araçta emniyet kemeri takarak ve bisiklet sürerken, kayak yaparken, motosiklet kullanırken veya kafa yaralanma riski yüksek diğer aktivitelerde kask takarak riskinizi azaltabilirsiniz.
• Felç ve diğer damar hastalıkları. Felç ve diğer kan damarları hastalıkları, beyin hasarına yol açarak epilepsiyi tetikleyebilir. Bu hastalıkların riskini azaltmak için alkol alımını sınırlamak, sigara içmemek, sağlıklı bir diyet yemek ve düzenli egzersiz yapmak önemlidir.
• Demans. Demans, yaşlı yetişkinlerde epilepsi riskini artırabilir.
• Beyin enfeksiyonları. Menenjit gibi beyin veya omurilikte iltihaplanmaya neden olan enfeksiyonlar riskinizi artırabilir.
• Çocuklukta nöbetler. Çocuklukta yüksek ateş bazen nöbetlerle ilişkilendirilebilir. Yüksek ateş nedeniyle nöbet geçiren çocuklar genellikle epilepsi geliştirmeyeceklerdir. Uzun süreli nöbet geçirme, başka bir sinir sistemi durumu veya ailenizde epilepsi hikayesi varsa, epilepsi riski artmaktadır.

Epilepsinin Komplikasyonları

Belli zamanlarda nöbet geçirmek, kendinize veya başkalarına tehlikeli durumlar yol açabilir.

• Düşme. Nöbet sırasında düşme, başınıza zarar verebilir veya bir kemiğinizi kırmanıza neden olabilir.
• Boğulma. Epilepsiniz varsa, suya girdiğinizde nöbet geçirme olasılığınız nedeniyle, diğer insanlara göre yüzme veya banyo yaparken 15 ile 19 kat daha fazla boğulma riski altındasınızdır.
• Araba kazaları. Bilinç veya kontrol kaybına neden olan bir nöbet, araba kullanırken veya diğer ekipmanları kullanırken tehlikeli olabilir.
• Hamilelik komplikasyonları. Hamilelik sırasında nöbetler, hem anne hem de bebek için tehlikeler oluşturur ve bazı anti-epileptik ilaçlar doğum kusurları riskini artırır. Eğer epilepsiniz varsa ve hamile kalmayı düşünüyorsanız, hamileliğinizi planlarken doktorunuzla konuşmanız önemlidir. Epilepsisi olan çoğu kadın sağlıklı bebekler doğurabilir. Hamilelik boyunca dikkatli bir şekilde izlenmeniz ve ilaçlarınızın ayarlanması gerekebilir. Hamileliğinizi planlamak için doktorunuzla birlikte çalışmanız çok önemlidir.
• Duygusal sağlık sorunları. Epilepsisi olan kişiler, psikolojik sorunlar, özellikle depresyon, anksiyete ve intihar düşünceleri ve davranışları açısından daha yüksek risk altındadır. Bu sorunlar, hastalığı yönetme zorluğu ve ilaç yan etkileri ile ilgili olabilir.

Diğer hayati tehdit oluşturan komplikasyonlar nadir olmakla birlikte, şu durumlar meydana gelebilir:

• Status epilepticus. Bu durum, sürekli nöbet aktivitesinde 5 dakikadan uzun süre kalmanız durumunda, ya da bilinç kaybı yaşamadan sık tekrarlayan nöbetler geçirmeniz durumunda oluşur. Status epilepticus olan kişilerde kalıcı beyin hasarı ve ölüm riski artar.
• Epilepside ani beklenmedik ölüm (SUDEP). Epilepsisi olan kişilerde ani beklenmedik ölüm riski de vardır. Nedeni bilinmemektedir, ancak bazı araştırmalar bu durumun kalp veya solunum koşulları nedeniyle gerçekleşebileceğini göstermektedir. Sık tonik-klonik nöbet geçiren kişiler veya nöbetleri ilaçlarla kontrol edilemeyen kişiler SUDEP riski altında olabilir. Genel olarak, epilepsisi olan kişilerin yaklaşık %1’i SUDEP nedeniyle yaşamını yitirir.