Epilepsi, tekrarlayan, provokasyonsuz nöbetlere neden olan bir beyin hastalığıdır. Doktorunuz, iki provokasyonsuz nöbet geçiriyorsanız veya bir provokasyonsuz nöbet geçirip daha fazla nöbet geçirme riski varsa sizi epilepsi olarak tanımlayabilir. Tüm nöbetler epilepsinin sonucu değildir. Nöbetler, bir beyin yaralanması ya da ailesel bir özelliğe bağlı olabilir, ancak çoğu zaman neden tamamen bilinmemektedir.
Epilepsi Teşhisi
Durumunuzu teşhis etmek için doktorunuz semptomlarınızı ve tıbbi geçmişinizi gözden geçirecektir. Doktorunuz, epilepsiyi teşhis etmek ve nöbetlerin nedenini belirlemek için birkaç test isteyebilir. Değerlendirmeniz şöyle olabilir:
- Nörolojik muayene. Doktorunuz, durumunuzu teşhis etmek ve hangi tür epilepsiye sahip olabileceğinizi belirlemek için davranışınızı, motor yeteneklerinizi, zihinsel fonksiyonlarınızı ve diğer alanları test edebilir.
- Kan testleri. Doktorunuz, enfeksiyon belirtilerini, genetik durumları veya nöbetlerle ilişkili olabilecek diğer durumları kontrol etmek için bir kan örneği alabilir.
Dahası, doktorunuz beyin anormalliklerini tespit etmek için şu testleri önerebilir:
- Elektroensefalogram (EEG). Bu, epilepsiyi teşhis etmek için en yaygın kullanılan testtir. Bu testte, elektrotlar kafa derinize yapışkan bir madde veya bir başlık ile takılır. Elektrotlar, beyninizin elektriksel aktivitesini kaydeder. Epilepsiniz varsa, nöbet geçirmediğiniz zaman bile normal beyin dalgalarınızda değişiklikler olması yaygındır. Doktorunuz EEG testi sırasında video ile sizi izleyebilir; bu, yaşadığınız nöbetleri kaydetmek için yapılır. Nöbetlerin kaydedilmesi, doktorun hangi tür nöbetler geçirdiğinizi belirlemesine veya diğer durumları dışlamasına yardımcı olabilir. Bu test, bir doktor muayenehanesinde veya hastanede yapılabilir. Uygun olduğunda, nöbet aktivitesini birkaç gün boyunca kaydeden ambulatuvar EEG uygulaması da yapılabilir. Doktorunuz, testten önce uykusuz kalmak gibi nöbetleri tetikleyebilecek bir şey yapmanız için talimat verebilir.
- Yüksek yoğunluklu EEG. Bir EEG testinin varyasyonu olarak, doktorunuz geleneksel EEG’ye göre elektrotları daha yakın yerleştiren yüksek yoğunluklu EEG’yi önerebilir — yaklaşık yarım santimetre aralıkla. Yüksek yoğunluklu EEG, doktorunuzun nöbetlerin hangi beyin bölgelerini etkilediğini daha hassas bir şekilde belirlemesine yardımcı olabilir.
- Bilgisayarlı tomografi (BT) taraması. BT taraması, X ışınları kullanarak beyninizin kesitsel görüntülerini elde eder. BT taramaları, nöbetlerinize neden olabilecek beyin anormalliklerini, örneğin tümörleri, kanamaları ve kistleri ortaya çıkarabilir.
- Manyetik rezonans görüntüleme (MRI). MRI, güçlü mıknatıslar ve radyo dalgaları kullanarak beyninizin detaylı görüntüsünü oluşturur. Doktorunuz, nöbetlerinize neden olabilecek lezyonları veya anormallikleri tespit edebilir.
- Fonksiyonel MRI (fMRI). Fonksiyonel MRI, belirli beyin bölümleri çalıştığında meydana gelen kan akışı değişikliklerini ölçer. Doktorlar, cerrahiden önce kelime ve hareket gibi kritik fonksiyonların tam yerlerini belirlemek için fMRI kullanabilir, böylece cerrahlar o bölgeleri incitmekten kaçınabilir.
- Pozitron emisyon tomografi (PET). PET taramaları, beyin aktivitesinin görselleştirilmesine yardımcı olmak için bir damara enjekte edilen düşük dozda radyolojik maddeden yararlanır ve anormallikleri tespit eder.
- Tek foton emisyon bilgisayarlı tomografi (SPECT). Bu tür bir test, MRI ve EEG’nin nöbetlerin başladığı yeri belirlemediği durumlarda kullanılmaktadır. SPECT testi, bir damara enjekte edilen küçük bir miktar düşük dozda radyoaktif maddeyi kullanarak, nöbetler sırasında beyninizdeki kan akışı aktivitesinin detaylı, 3D haritasını oluşturur. Doktorlar ayrıca, daha ayrıntılı sonuçlar sağlayabilen MRI ile eş kayıtlı çıkarım ictal SPECT (SISCOM) adında bir SPECT testinin bir versiyonunu da gerçekleştirebilir.
- Nöropsikolojik testler. Bu testlerde doktorlar, düşünce, hafıza ve konuşma becerilerinizi değerlendirir. Test sonuçları, doktorların hangi beyin alanlarının etkilendiğini belirlemesine yardımcı olur.
Test sonuçlarınızla birlikte, doktorunuz nöbetlerin beynin nerelerinden başladığını belirlemek için bir dizi analiz tekniği kullanabilir:
- İstatistiksel parametrik haritalama (SPM). SPM, nöbetler sırasında metabolizmanın arttığı beyin alanlarını normal beyinlerle karşılaştırma yöntemidir; bu durum doktorlara nöbetlerin nereden başladığına dair bir fikir verebilir.
- Küri analizi. Küri analizi, EEG verilerini alıp bunu beynin MRI görüntüsüne yansıtarak doktorlara nöbetlerin nerede meydana geldiğini gösteren bir tekniktir.
- Manyetoensefalografi (MEG). MEG, beyin aktivitesinin ürettiği manyetik alanları ölçerek nöbet başlangıç yerlerini belirlemenizi sağlayan bir yöntemdir.
Nöbet türünüzün ve nöbetlerin nereden başladığının doğru bir şekilde teşhis edilmesi, etkili bir tedavi bulma şansınızı artıracaktır.
Doktor randevunuza hazırlık
Muhtemelen önce aile doktorunuz veya genel pratisyenle başlayacaksınız. Ancak, bazı durumlarda, randevu almak için aradığınızda, sizi hemen bir uzmana, örneğin beyin ve sinir sistemi hastalıkları konusunda eğitim almış bir doktora (nörolog) veya epilepsi konusunda eğitim almış bir nöroloğa (epileptolog) yönlendirebilirler.
Randevular kısa olabileceğinden ve konuşulacak birçok şey olduğundan, doktor randevunuza iyi hazırlanmanız iyi bir fikir olabilir. İşte randevuya hazırlığınızı artırmak için yardımcı olabilecek bazı bilgiler ve doktorunuzun sizden ne isteyeceğini bilmenize yardımcı olacak noktalar.
Hazırlanmak için yapabilecekleriniz
- Ayrıntılı bir nöbet takvimi tutun. Her nöbet meydana geldiğinde, zamanını, yaşadığınız nöbet türünü ve süresini yazın. Ayrıca, nöbet aktivitesini tetikleyebilecek ilaç alımını kaçırma, uykusuzluk, artan stres, regl dönemi veya diğer olaylar gibi herhangi bir durumu not edin. Aileniz, arkadaşlarınız ve iş arkadaşlarınız gibi nöbetlerinizi gözlemleyenlerden bilgi almayı da unutmayın; bu, bilmediğiniz bilgileri kaydetmenize yardımcı olabilir.
- Randevu öncesi kısıtlamaları göz önünde bulundurun. Randevu alırken, önceden yapılması gereken bir şey olup olmadığını, örneğin diyetinizi kısıtlayıp kısıtlamayacağınızı sorun.
- Son yaşam değişiklikleri veya büyük stresler gibi ana kişisel bilgilerinizi not alın.
- Şu anda aldığınız veya son zamanlarda aldığınız tüm ilaçları, vitaminleri veya takviyeleri listeleyin.
- Bir aile üyesi veya arkadaşınızı yanınıza alın. Bazen randevu sırasında size verilen tüm bilgileri hatırlamak zor olabilir. Sizinle birlikte olan biri unuttuğunuz ya da kaçırdığınız bir şeyi hatırlayabilir. Ayrıca, nöbet geçirdiğinizde nelerin yaşandığını tam olarak bilemeyeceğiniz için, doktorunuzın tanık olan birinden de bilgi alması isteyebilirsiniz.
- Doktorunuza sorular yazın. Sorularınızı hazırlamak, doktorunuzdan mümkün olduğunca fazla bilgi almanıza yardımcı olacaktır.
Epilepsi için, doktorunuza sorabileceğiniz bazı temel sorular şunlardır:
- Nöbetlerime muhtemelen ne sebep oluyor?
- Hangi tür testlere ihtiyacım var?
- Epilepsim muhtemelen geçici mi yoksa kronik mi?
- Hangi tedavi yaklaşımını öneriyorsunuz?
- Önerdiğiniz tedavi yaklaşımının alternatifleri nelerdir?
- Bir daha nöbet geçirirsem kendime zarar vermememi nasıl sağlayabilirim?
- Başka sağlık koşullarım var. Onları en iyi nasıl yönetebilirim?
- Uymam gereken herhangi bir kısıtlama var mı?
- Bir uzmana mı gitmeliyim? Bunun maliyeti ne olacak, sigortam bunu karşılayacak mı?
- Reçete ettiğiniz ilaç için bir jenerik alternatif var mı?
- Evime götürebileceğim belgeler var mı? Hangi web sitelerini tavsiye edersiniz?
Doktorunuza sormak için hazırladığınız soruların yanı sıra, randevunuz sırasında başka sorular sormaktan çekinmeyin.
Bazı koşullar ve aktiviteler nöbetleri tetikleyebilir, bu nedenle:
- Aşırı alkol tüketiminden kaçının
- Nikotinden kaçının
- Yeterince uyuyun
- Stresi azaltın
Ayrıca, doktorunuzu ziyaret etmeden önce nöbetlerinizi kaydetmeye başlamanız önemlidir.
Doktorunuzun soracakları
Doktorunuzun muhtemelen size soracağı bu sorulardır:
- Nöbetleri ilk ne zaman yaşamaya başladınız?
- Nöbetleriniz belirli olaylar veya koşullarla mı tetikleniyor gibi görünüyor?
- Nöbet başlangıcından önce benzer hisler yaşıyor musunuz?
- Nöbetleriniz sık mı yoksa ara sıra mı oluyor?
- Nöbet geçirdiğinizde hangi semptomları yaşıyorsunuz?
- Nöbetlerinizi iyileştiren ne görüyorsunuz?
- Nöbetlerinizin kötüleşmesini sağlayan ne gibi görünüyor?
Eğer epilepsi değilse ne olur?
Test sonuçlarını inceledikten sonra doktorunuz, epilepsiniz olmadığını fark edebilir. Size epilepsi nöbetlerine benzeyen durumlar yaratan bir tıbbi veya psikolojik durum söz konusu olabilir. Bu durumda, doktorunuz sizi anti-nöbet ilaçları vermek yerine sahip olduğunuz durumu tedavi edecektir.
