Bir trigliserid testi, kolesterol panelinin bir parçası olarak, kanda trigliserid seviyelerini ölçen bir kan testidir. Trigliserid seviyeleri, bir kişinin aç olduğu veya aç olmadığı durumlarda ölçülebilir.
Kandaki trigliserid seviyeleri bir kişi yemek yedikten sonra artar, bu nedenle birçok doktor bir kişinin trigliserid testinden önce aç kalması gerektiğine inanmaktadır.
Ancak son araştırmalar, aç kalmadan yapılan trigliserid testlerinin bazı durumlarda açlık testleri kadar doğru olabileceğini göstermiştir. Uzmanlar, aç kalmadan yapılan trigliserid seviyelerinin 200 miligram/dekalitre (mg/dL) üzerindeki değerlerinin yüksek olarak değerlendirilmesi gerektiğini belirtmektedir.
Vücut trigliseridleri yağ dokusu veya yağ hücrelerinde depolar, ancak bunlar aynı zamanda kan dolaşımında da hareket eder. Aşırı kaloriler, özellikle nişastalı şekerler, trigliserid olarak depolanır. Vücut trigliseridleri hücresel işlevler için kullanır.
Trigliserid seviyeleri genellikle bir kişinin kardiyovasküler hastalık geliştirme riskini değerlendirmek için tam bir yağ veya lipid profili kapsamında test edilir. Ayrıca, bu kan testi, pankreasın iltihaplandığı bir durum olan pankreatit için temel sebebi araştırmak için de kullanılabilir.
Bir trigliserid testi, kanda trigliserid seviyelerini ölçen bir kan testidir. Kan, ya açlık durumu ya da açlık dışı durumdayken test edilebilir. Trigliseridler bir tür yağ veya lipid olduğu için, seviyeleri lipid profili adı verilen bir kan testi kapsamında kontrol edilir.
Kandaki trigliseridler yemeklerden sonra artar, çünkü bağırsaktan kan dolaşımına gönderilip yağ dokusunda depolanmaktadır.
Açlık trigliserid testi ile bir kişiden kan alınıp test edilmeden önce 9 ila 12 saat aç kalması istenir. Açlık dışı testler ise kişinin önceden aç kalmasını gerektirmez.
Son birkaç yıldır, araştırmacılar açlık dışı trigliserid testlerinin faydalarını araştırmaktadır. Avrupa’da, 2014’ten beri insanlar rutin testlerden önce aç kalmak zorunda değildir.
Amerikan Kardiyoloji Koleji (ACC), ne zaman açlık veya açlık dışı test kullanılması gerektiğine dair yönergelerini bireylere göre ayırmıştır. 2016 itibarıyla önerileri şu şekildedir:
- Yüksek kolesterol tedavisi almayan bir kişide kalp hastalığı riskini değerlendirmek: Açlık dışı kabul edilir.
- Metabolik sendrom taraması: Açlık dışı kabul edilir.
- Kalıtsal kolesterol sorunları veya erken başlangıçlı kalp hastalığı olan bireylerin taranması: Açlık gereklidir.
- Yüksek trigliseridleri doğrulama: Açlık tercih edilir.
- Pankreatiti değerlendirmek: Açlık tercih edilir.
- Yüksek kolesterol tedavisi gören bir kişide kalp hastalığı riskini değerlendirmek: Açlık tercih edilir.
Açlık dışı bir test, birey için daha rahat ve uygun olabilir ve açlık sırasında hipoglisemi veya düşük kan şekeri yaşayabilen diyabet hastaları için daha güvenli olabilir.
Trigliserid veya TG seviyeleri açlık dışı bir test sırasında anormal derecede yüksek bulunan kişilerin, sonucu doğrulamak için bir açlık testi yaptırmaları önerilir.
Yetişkinler için yüksek trigliserid tanımlarının en güncel şekli ACC ve Amerikan Kalp Derneği (AHA) tarafından aşağıdaki gibidir:
- Optimal: 100 mg/dL’den az veya 1.1 millimol/litre (mmol/L).
- Normal: 150 mg/dL’den az veya 1.7 mmol/L.
- Sınırda yüksek: 150–199 mg/dL veya 1.7–2.2 mmol/L.
- Yüksek: 200–499 mg/dL veya 2.3–5.6 mmol/L.
- Çok yüksek: 500 mg/dL’den fazla veya 5.6 mmol/L.
Açlık dışı bir testte 200 mg/dL veya üzerindeki sonuç yüksek olarak kategorize edilir. Birey, genellikle daha sonra bir açlık trigliserid testi yaptırması istenecektir.
Sağlıklı yetişkinlerin kolesterol riski değerlendirmesi için her 4 ila 6 yılda bir trigliserid testini de içeren bir lipid profili yaptırmaları önerilir.
Bireyde kalp hastalığına yönelik risk faktörleri varsa, test daha sık yapılabilir; bu faktörler arasında:
- sigara içmek
- aşırı kilolu veya obez olmak
- doymuş yağlar, şeker ve alkol açısından zengin ve meyve ile sebzelerden fakir sağlıksız bir diyet tatmak
- hareketsiz olmak
- yüksek tansiyona sahip olmak
- şiddetli yüksek kolesterol veya erken kalp hastalığı geçmişi
- önceden var olan kalp hastalığı
- diyabet veya prediyabet
Trigliserid testleri, diyetin iyileştirilmesi ve egzersizin artırılması gibi lipid düşürücü yaşam tarzı değişikliklerinin başarısını izlemek veya fibratlar, omega-3’ler, nikotin asidi veya statinler gibi ilaçların etkinliğini kontrol etmek için de istenebilir.
ACC ve AHA, yüksek kolesterol ve yüksek trigliserid tedavisi gören yetişkinlerin tedaviye başladıktan 4 ila 12 hafta sonra bir açlık lipid profili yaptırmalarını önermektedir. Bu profilin ardından, yaşam tarzı değişikliklerinin ve ilaçların etkisini izlemek için gerektiğinde yeniden kontrol edilmesi önemlidir.
Uzmanlar vurguluyor ki, tüm trigliserid ve kolesterol tedavisinin amacı kalp hastalığı riskini azaltmaktır. İlaçlardan bağımsız olarak, kalp uzmanları sağlıklı yaşam tarzı seçimlerinin bu riski azaltmanın temel bir parçası olduğunu kabul etmektedir.
Kalp hastalığı riskini ve kolesterol ile trigliseridleri azaltmak için sağlıklı yaşam tarzı seçimleriyle ilgili güncel öneriler şunlardır:
- sigara içmemek
- günlük fiziksel aktivite yapmak
- doymuş yağları sınırlamak
- işlenmiş şekerleri kısıtlamak
- alkolü sınırlamak
- sağlıklı bir kilosu korumak
- meyve ve sebzeleri artırmak
- soya, balık, kuruyemiş, fasulye, tavuk gibi yağsız proteinleri tercih etmek
Yüksek veya düşük trigliserid seviyelerinin riskleri ve komplikasyonları
Trigliserid ile kardiyovasküler hastalık arasındaki ilişki tam olarak anlaşılmamış olsa da, kanda yüksek trigliserid seviyelerinin kalp sorunları riskini artırdığına dair kanıtlar artmaktadır.
Trigliseridler vücutla karmaşık yollarla etkileşimde bulunur ve bilim insanları bu etkileşimleri araştırmaya devam etmektedir. Çeşitli çalışmalar, trigliseridlerin inflamasyonu artırarak kan damarlarında hasar ve tıkanıklıklara yol açabileceğini göstermiştir.
Yüksek trigliserid seviyeleri ayrıca pankreatite de yol açabilir, bu ciddi bir tıbbi durumdur. Pankreatit, üst karın bölgesinden arkaya kadar yayılabilen şiddetli karın ağrısına neden olabilir ve hatta yaşamı tehdit eden organ yetmezliklerine yol açabilir.
- alkol bağımlılığı
- diyabet
- böbrek hastalığı
- tiroid hastalığı
- karaciğer hastalığı
- metabolik sendrom
Bazı ilaçlar da kan trigliserid seviyeleri üzerinde benzer etki yapabilir.
Bu durumların her birinde, doktorlar o bireyle birlikte çalışarak altta yatan durumu tedavi etmeye veya ilaçlarında değişiklik yapmaya yönelik tedbirler alacaklardır.
Bireylerin trigliserid seviyelerini düşürmek için özel yaşam tarzı seçimleri yapması mümkündür, bunlar arasında:
- sigara içmekten kaçınmak
- düzenli olarak bolca egzersiz yapmak
- alkol alımını azaltmak
- sağlıklı bir diyet tercih etmek
Eğer TG ve kolesterol test sonuçları ve diğer sağlık göstergeleri birinin kalp hastalığı için yüksek riskte olduğunu gösteriyorsa, doktor muhtemelen tedavi ve takip planı önerecektir.
En önemli olan, sağlıklı bir diyet benimsemek, günlük fiziksel aktivite yapmak ve sigarayı bırakmak gibi yaşam tarzı değişikliklerini uygulamaktır.
Trigliserid seviyeleri önemli ölçüde yüksek olduğunda doktor, fibratlar, omega-3’ler, nikotin asidi ve statinler gibi lipid düşürücü ilaçlar önerebilir. Doktor daha sonra tedavi programının etkinliğini kontrol etmek için devam eden TG testleri yapabilir.
Özet
Trigliserid seviyeleri genellikle bir kişinin kardiyovasküler hastalık gelişme riskinin değerlendirilmesine yardımcı olmak için tam bir lipid profili kapsamında test edilir. Bu kan testi ayrıca şüpheli pankreatiti araştırmak için de kullanılabilir.
Bir TG testinden önce açlık gerektirip gerektirmediği, bireye ve testin sebeplerine bağlıdır.
Avrupa’da, açlık dışı TG testleri rutin taramalarda kullanılmaktadır. Amerika Birleşik Devletleri’nde, kalp uzmanları farklı yöntemlerle kimlerin test edilmesi gerektiği konusunda belirli önerilerde bulunmuştur.
