Genel Bakış
Glomerülonefrit, böbreklerdeki küçük filtrelerin (glomerüllerin) iltihaplanmasıdır. Glomerüller, kan inişlerinizden fazla sıvıyı, elektrolitleri ve atıkları çıkararak idrarınıza iletir. Glomerülonefrit aniden (akut) veya yavaşça (kronik) gelişebilir.
Glomerülonefrit, kendi başına veya lupus veya diyabet gibi başka bir hastalığın parçası olarak ortaya çıkabilir. Glomerülonefrit ile ilişkili şiddetli veya uzun süreli iltihap, böbreklerinize zarar verebilir. Tedavi, sahip olduğunuz glomerülonefrit türüne bağlıdır.
Glomerülonefrit Belirtileri
Glomerülonefritin belirtileri ve bulguları, akut veya kronik formunuza ve sebebine bağlıdır. Bir şeylerin yanlış gittiğine dair ilk belirti, belirtilerinizden veya rutin bir idrar tahlili sonuçlarından gelebilir.
Glomerülonefritin belirtileri ve bulguları şunları içerir:
- İdrarda kırmızı kan hücrelerinden kaynaklanan pembe veya kola rengi idrar (hematuria)
- Aşırı protein nedeniyle köpüklü idrar (proteinüri)
- Yüksek kan basıncı (hipertansiyon)
- Yüz, el, ayak ve karında şişlik ile birlikte sıvı tutulumu (ödem)
Ne zaman doktora görünmelisiniz?
Endişe verici belirtileriniz varsa, hemen doktorunuzla randevu alın.
Glomerülonefritin Nedenleri
Pek çok durum glomerülonefritin gelişmesine neden olabilir. Bazen hastalık ailelerde kalıtsal olarak geçerken, bazen neden bilinmez. Glomerüllerin iltihaplanmasına yol açabilecek durumlar şunlardır:
Enfeksiyonlar
- Pozitif streptokok glomerülonefriti. Glomerülonefrit, boğaz enfeksiyonundan veya nadiren cilt enfeksiyonu (impetigo) sonrası bir veya iki hafta içinde gelişebilir. Vücudunuz enfeksiyonla savaşmak için ekstra antikor üretir ve bu antikorlar sonunda glomerüllerde birikerek iltihaba neden olabilir. Çocuklar, yetişkinlerden daha fazla pozitif streptokok glomerülonefriti geliştirme eğilimindedir ve ayrıca daha hızlı iyileşme olasılıkları da yüksektir.
- Bakteriyel endokardit. Bakteriler bazen kan dolaşımında yayılabilir ve kalbinizde bir veya daha fazla kalp kapağında enfeksiyona neden olabilir. Kalp kapağı hasarı ya da yapay kalp kapağı gibi kalp defektiniz varsa, bu durumu geliştirme riski daha yüksektir. Bakteriyel endokardit, glomerüler hastalıkla ilişkilidir ancak aralarındaki bağlantı net değildir.
- Viral enfeksiyonlar. İnsan bağışıklık yetmezliği virüsü (HIV), hepatit B ve hepatit C gibi viral enfeksiyonlar glomerülonefriti tetikleyebilir.
Bağışıklık hastalıkları
- Lupus. Kronik bir inflamatuar hastalık olarak lupus, cildiniz, eklemleriniz, böbrekleriniz, kan hücreleriniz, kalbiniz ve akciğerleriniz gibi vücudun birçok kısmını etkileyebilir.
- Goodpasture sendromu. Nadir bir immünolojik akciğer rahatsızlığı olan Goodpasture sendromu, zatürreyi taklit edebilir ve akciğerde kanamaya neden olurken glomerülonefriti de tetikler.
- IgA nefropatisi. İdrarda kanın tekrarlayan epizotları ile karakterize edilen bu birincil glomerüler hastalık, glomerüllerde immunoglobulin A (IgA) birikintilerinden kaynaklanır. IgA nefropatisi, belirgin bir belirtiler olmadan yıllar boyunca ilerleyebilir.
Vaskülit
- Poliarterit. Bu vaskülit türü, kalp, böbrekler ve bağırsaklar gibi vücudun birçok yerinde küçük ve orta boy kan damarlarını etkiler.
- Granülomatozis ile poliangeit. Önceki adı Wegener granülomatozisi olan bu vaskülit türü, akciğerlerde, üst hava yollarında ve böbreklerdeki küçük ve orta boy kan damarlarını etkiler.
Glomerüllerin skarlaşmasına neden olabilecek durumlar
- Yüksek kan basıncı. Bu durum, böbreklerinize zarar verebilir ve normal işlev görme yeteneklerini etkileyebilir. Glomerülonefrit aynı zamanda böbrek işlevini azalttığı için hipertansiyona da yol açabilir.
- Diyabetik böbrek hastalığı (diyabetik nefropati). Bu durum, diyabeti olan herkesi etkileyebilir ve genellikle yıllar alır. Kan şekeri seviyelerinin ve kan basıncının iyi kontrolü, böbrek hasarını önleyebilir veya yavaşlatabilir.
- Fokal segmental glomerüloskleroz. Bazı glomerüllerin dağınık skarlaşması ile karakterize edilen bu durum, başka bir hastalıktan kaynaklanabilir veya bilinen bir neden olmadan gelişebilir.
Nadir durumlarda, kronik glomerülonefrit ailelerde kalıtsal olarak geçebilir. Bir kalıtsal form olan Alport sendromu, işitme veya görme kaybına da neden olabilir.
Yukarıda listedelenen nedenlere ek olarak, glomerülonefrit bazı kanserlerle ilişkilidir; örneğin çoklu myelom, akciğer kanseri ve kronik lenfositik lösemi.
Glomerülonefritin Komplikasyonları
Glomerülonefrit, böbreklerde hasara neden olabilir ve böbreklerin filtrasyon yeteneğini kaybetmesine yol açabilir. Bu durumda, vücudunuzda tehlikeli seviyelerde sıvı, elektrolit ve atık birikimi oluşur.
Glomerülonefritin olası komplikasyonları şunlardır:
- Akut böbrek yetmezliği. Nefronun filtreleme bölümündeki işlev kaybı, atık ürünlerin hızla birikmesine neden olabilir. Acil diyaliz, genellikle yapay bir böbrek makinesi aracılığıyla kanınızdaki ekstra sıvıları ve atıkları temizlemeye yardımcı olabilir.
- Kronik böbrek hastalığı. Böbrekler yavaş yavaş filtrasyon yeteneğini kaybeder. Normal kapasitenin %10’undan daha az bozulma yaşanması, diyaliz veya böbrek nakli gerektiren son aşama böbrek hastalığına yol açar.
- Yüksek kan basıncı. Böbreklere zarar verilmesi ve kandaki atıkların birikmesinin sonucu olarak, kan basıncınız yükselebilir.
- Nefrotik sendrom. Bu sendromda, idrarınızdaki aşırı protein, kanınızdaki yetersiz proteinle sonuçlanır. Nefrotik sendrom, yüksek kolesterol ve göz kapakları, ayaklar ve karında şişlik (ödem) ile ilişkilidir.
Glomerülonefriti Önleme
Glomerülonefritin çoğu şeklinin önlenmesinin bir yolu olmayabilir. Ancak, yararlı olabilecek bazı adımlar şunlardır:
- Boğaz enfeksiyonu veya impetigo için enfeksiyonun hemen tedavi edilmesini isteyin.
- HIV ve hepatit gibi bazı glomerülonefrit türlerine yol açabilecek enfeksiyonları önlemek için güvenli cinsellik kurallarına uyun ve intravenöz uyuşturucu kullanımından kaçının.
- Yüksek kan basıncını kontrol edin, bu böbreklere zarar verme olasılığını azaltır.
- Diyabetiniz varsa, kan şekerini kontrol altında tutun.
Glomerülonefritin Tanısı
Glomerülonefrit genellikle rutin bir idrar analizinde anormal bulgularla tespit edilir. Böbrek işlevinizi değerlendirmek ve glomerülonefrit tanısı koymak için yapılacak testler şunlardır:
- İdrar testi. İdrar analizinde idrarda kırmızı kan hücreleri ve kırmızı hücre kalıntıları olabilir. Bu, glomerüllerde oluşabilecek zararın belirtisidir. Sonuçlar ayrıca enfeksiyon veya iltihap belirtisi olan beyaz kan hücrelerini ve nefron hasarını gösteren artan protein seviyelerini de gösterebilir. Kreatinin veya üre gibi atık ürünlerin kan seviyelerindeki artış, uyarı işaretleridir.
- Kan testleri. Bu testler, atık ürünlerin seviyelerini, creatinin ve kan üre nitrojeninin seviyelerini ölçerek böbrek hasarı ve glomerüllerdeki bozulma hakkında bilgi verebilir.
- Görüntüleme testleri. Doktor hasar belirtileri tespit ederse, böbrekleri görselleştiren tanısal çalışmalar önerebilir; bunlar arasında böbrek röntgeni, ultrason muayenesi veya BT taraması bulunur.
- Böbrek biyopsisi. Bu prosedür, iltihabın nedenini belirlemeye yardımcı olmak için böbrek dokusunun küçük parçalarını mikroskopik inceleme için özel bir iğne ile çıkarmayı içerir. Glomerülonefrit tanısını doğrulamak için çoğu zaman bir böbrek biyopsisi gereklidir.
Doktordan Randevu İçin Hazırlık
Muhtemelen, önce genel pratisyeninize gideceksiniz. Laboratuvar testleri, böbrek hasarınız olduğunu gösteriyorsa, böbrek problemleri konusunda uzman bir doktora (nefrolog) yönlendirilebilirsiniz.
Hazırlık İçin Yapabilecekleriniz
Randevunuza hazırlanırken, önceden yapmanız gereken bir şey olup olmadığını, örneğin yemek ve içmeyi sınırlayıp sınırlayamayacağınızı sorun. Ardından, aşağıdakileri içeren bir liste yapın:
- Belirtileriniz, böbrekleriniz veya idrar fonksiyonunuzla ilgisiz gibi görünen belirtiler de dahil olmak üzere ve belirtilerin ne zaman başladığı
- Tüm ilaçlarınızı ve dozlarını, aldığınız vitaminler veya diğer besin takviyeleri dahil
- Tıbbi geçmişiniz, diğer tıbbi durumlar ve aile tıbbi geçmişini
- Doktorunuza sormak istediğiniz sorular
Size verilen bilgileri hatırlamanıza yardım etmesi için yanınıza bir aile üyesi veya bir arkadaş alabilirsiniz.
Glomerülonefrit ile ilgili olarak, doktorunuza sorabileceğiniz bazı sorular şunlardır:
- Böbreklerimde ne kadar ciddi bir etki olacak?
- Hangi testleri yaptırmam gerekiyor?
- Diyalize ihtiyacım olacak mı?
- Başka tıbbi sorunlarım var. Bu sorunları bu durumla birlikte nasıl yönetebilirim?
- Uymam gereken kısıtlamalar var mı?
- Bir uzmana görünmem gerekir mi?
Diğer soruları sormaktan çekinmeyin.
Doktorun Size Sorabileceği Sorular
Doktor muhtemelen size şu soruları soracaktır:
- Belirtileriniz sürekli mi yoksa ara sıra mı?
- Belirtilerinizi iyileştiren veya kötüleştiren bir şey var mı?
- Aile üyelerinizden herhangi birinin glomerülonefrit veya başka bir böbrek hastalığı geçmişi var mı?
- Yüksek tansiyon veya diyabet öykünüz var mı?
Glomerülonefritin Tedavisi
Glomerülonefritin tedavisi ve sonucunuz şunlara bağlıdır:
- Bu hastalığın akut veya kronik bir formuna sahip olup olmadığınız
- Altta yatan neden
- Belirti ve bulgularınızın tipi ve şiddeti
Akut glomerülonefritin bazı durumları, özellikle boğaz enfeksiyonu sonrasında, kendiliğinden düzelme gösterebilir ve tedavi gerektirmeyebilir. Altta yatan bir neden varsa, yüksek tansiyon, enfeksiyon veya otoimmün bir hastalık gibi, tedavi altta yatan nedene yönelik olacaktır.
Genel olarak, tedavinin amacı böbreklerinizi daha fazla hasardan korumaktır.
Böbrek Yetmezliği için Tedaviler
Akut glomerülonefrit ve akut böbrek yetmezliği durumunda, diyaliz, fazla sıvının atılmasına ve yüksek kan basıncının kontrol edilmesine yardımcı olabilir. Son aşama böbrek hastalığı için uzun vadeli tedavi yöntemleri genellikle böbrek diyalizi ve böbrek naklidir. Bir nakil mümkün olmadığında, genellikle sağlık durumunuzun kötü olması nedeniyle, diyaliz tek seçenek haline gelir.
Yaşam Tarzı Değişiklikleri
Böbrek hastalığınız varsa, doktorunuz belirli yaşam tarzı değişiklikleri önerebilir:
- Sodyum alımınızı sınırlayın, sıvı birikimini, şişlik ve hipertansiyonu önlemek veya en aza indirmek için
- Kandaki atık birikimini yavaşlatmak için daha az protein ve potasyum tüketin
- Sağlıklı bir kiloyu koruyun
- Diyabetiniz varsa, kan şekeri seviyesini kontrol altında tutun
- Tütün kullanımını bırakın
Başa Çıkma ve Destek
Kronik bir hastalıkla yaşamak bazı insanlarda sürekli stres yapabilir. Eğer kronik glomerülonefritiniz veya kronik böbrek yetmezliğiniz varsa, bir destek grubuna katılmaktan fayda görebilirsiniz. Bir destek grubu hem empatik dinleme hem de faydalı bilgi sağlayabilir.
Bir destek grubu bulmak için doktorunuzdan öneri isteyin.
