Genel Bakış
Dudak kanseri, dudakların cildinde oluşur. Dudak kanseri, üst veya alt dudak boyunca herhangi bir yerde meydana gelebilir, ancak en yaygın olarak alt dudakta görülür. Dudak kanseri, ağız kanserinin bir türü olarak kabul edilir.
Çoğu dudak kanseri, skuamöz hücreli karsinomdur; bu da, cildin orta ve dış katmanlarında bulunan ince, düz hücrelerde (skuamöz hücrelerde) başladığı anlamına gelir.
Dudak kanseri risk faktörleri arasında aşırı güneş maruziyeti ve tütün kullanımı vardır. Akşamdan önlenebilir dudak kanseri riskinizi, bir şapka veya güneş kremleri ile yüzünüzü güneşten koruyarak ve sigarayı bırakarak azaltabilirsiniz.
Dudak kanseri tedavisi genellikle kanseri çıkarmak için cerrahi müdahale ile gerçekleştirilir. Küçük dudak kanserleri için cerrahi, görünümünüz üzerinde minimum etkiyle küçük bir prosedür olabilir.
Daha büyük dudak kanserleri için daha kapsamlı bir cerrahi müdahale gerekebilir. Dikkatli planlama ve rekonstrüksiyon, normal yemeyi ve konuşmayı sürdürmeyi sağlarken, cerrahiden sonra tatmin edici bir görünüm elde etmeyi de mümkün kılabilir.
Dudak Kanseri Belirtileri
Dudak kanseri belirtileri şunlardır:
- Dudakta düz veya hafif kabarık beyazımsı bir lekelenme
- İyileşmeyen bir dudak yarası
- Dudakların veya ağız çevresindeki cildin karıncalanması, ağrı veya uyuşma
Ne Zaman Doktora Gitmelisiniz?
Sizi endişelendiren sürekli belirtileriniz varsa, bir doktordan randevu alın.
Dudak Kanserinin Nedenleri
Doktorlar dudak kanserinin nedenlerini tam olarak bilmemektedir.
Genel olarak, kanser, hücrelerin DNA’sında değişiklikler (mutasyonlar) geliştirerek başlar. Bir hücrenin DNA’sı, hücreye ne yapması gerektiğini söyleyen talimatları içerir. Bu değişiklikler, hücrenin kontrolsüz bir şekilde çoğalmaya başlamasına ve sağlıklı hücrelerin ölmesi gerektiğinde yaşamaya devam etmesine neden olur. Biriken hücreler, normal vücut dokusunu istila edip yok edebilen bir tümör oluşturur.
Risk Faktörleri
Dudak kanseri riskinizi artıran faktörler şunlardır:
- Tütün kullanımı (sigara, puro, pipo, çiğneme tütünü ve burun tütünü dahil)
- Açık ten rengi
- Dudaklara aşırı güneş maruziyeti
- Bağışıklık sisteminin zayıflığı
Dudak Kanserini Önleme
Dudak kanseri riskini azaltmak için şunları yapmalısınız:
- Tütün kullanmayı bırakın veya sigara içmeye başlamayın. Tütün kullanıyorsanız, bırakın. Tütün kullanmıyorsanız, başlamayın. Tütün kullanımı, dudaklarınızın hücrelerini kanser yapıcı tehlikeli kimyasallara maruz bırakır.
- Günün ortasında güneşten kaçının.
- En az 30 SPF’ye sahip geniş spektrumlu bir güneş koruyucu kullanın, bulutlu günlerde bile. Güneş koruyucuyu cömertçe sürün ve her iki saatte bir tekrar uygulayın – yüzme veya terleme durumunda daha sık uygulayın.
- Tansiyon lambalarından kaçının. Tansiyon lambaları UV ışınları yayar ve dudak kanseri riskinizi artırabilir.
Dudak Kanserinin Tanısı
Dudak kanserini tanımlamak için kullanılan testler ve prosedürler şunlardır:
- Fizik muayene. Fizik muayene sırasında doktorunuz dudaklarınızı, ağzınızı, yüzünüzü ve boynunuzu kanser belirtileri açısından inceleyecektir. Doktor, belirtilerinizle ilgili sorular soracaktır.
- Test için doku örneği toplama. Bir biyopsi sırasında doktor, laboratuvar testi için küçük bir doku örneği alır. Laboratuvar ortamında, vücut dokusunu analiz eden bir doktor (patolog), kanserin var olup olmadığını, kanserin türünü ve kanser hücrelerindeki saldırganlık seviyesini belirleyebilir.
- Görüntüleme testleri. Görüntüleme testleri, kanserin dudak dışına yayılıp yayılmadığını belirlemek için kullanılabilir. Görüntüleme testleri arasında bilgisayarlı tomografi (BT), manyetik rezonans görüntüleme (MRG) veya pozitron emisyon tomografisi (PET) olabilir.
Doktor Randevusuna Hazırlanma
Sizi endişelendiren belirtiler varsa, aile doktorunuzla randevu alarak başlayın. Eğer doktorunuz dudak kanseri olabileceğinizden şüphelenirse, cilt hastalıkları konusunda uzman bir doktora (dermatolog) veya kulak, burun ve boğaz hastalıkları konusunda uzman bir doktora (otorinolarengolog) yönlendirebilir.
Randevuların kısa sürede geçebileceği ve birçok şeyin görüşülmesi gerektiğinden, iyi hazırlanmak önemlidir. İşte hazırlığınızı destekleyecek bazı bilgiler ve doktorun sizden ne sorması gerektiğine dair bilgiler.
Ne Yaparak Hazırlanabilirsiniz
- Randevu öncesi kısıtlamaların farkında olun. Randevu alırken, önceden yapmanız gereken bir şey olup olmadığını, örneğin diyetinizi sınırlayıp sınırlamayacağınızı sorun.
- Yaşadığınız her türlü belirtinizi not edin, bunlar randevunun nedeni ile ilgili olmasa bile.
- Son zamanlarda hayatınızdaki değişiklikler veya büyük stresler gibi önemli kişisel bilgileri not edin.
- Şu anda aldığınız veya son zamanlarda aldığınız tüm ilaçları, vitaminleri veya diyet takviyelerini listeleyin.
- Aile üyelerinizden veya arkadaşlarınızdan birini yanınıza almayı düşünün. Bazen bir randevu sırasında verilen tüm bilgileri hatırlamak zor olabilir. Sizi takip eden birisi, unuttuğunuz veya atladığınız bir şeyi hatırlayabilir.
- Doktorunuza sorulacak bir dizi soru yazın.
Doktorunuzla zamanınız sınırlı olduğu için, sorulacak bir liste hazırlamak, en fazla bilgi toplamanıza yardımcı olacaktır. Soru sıralamanızı en önemli olanlardan en az önemli olanlara doğru yapmalısınız. Dudak kanseri için doktorunuza sorabileceğiniz bazı temel sorular şunlardır:
- Test sonuçlarım ne anlama geliyor açıklayabilir misiniz?
- Başka test veya prosedür önerebilir misiniz?
- Dudak kanserimin evresi nedir?
- Tedavi seçeneklerim nelerdir?
- Her tedavi seçeneği ile ilgili olası yan etkiler nelerdir?
- Tedavi günlük hayatımı nasıl etkileyecek?
- Hangi tedavi seçeneklerinin benim için en iyi olduğunu düşünüyorsunuz?
- Tedavi seçeneklerinizle remisyona ulaşma olasılığım ne kadar?
- Tedaviye ne kadar hızlı karar vermem gerekiyor?
- Bir uzmandan ikinci bir görüş almalı mıyım?
Doktorunuza sormayı planladığınız soruların yanı sıra, aklınıza gelen başka soruları sormaktan çekinmeyin.
Doktorun Soracakları
Doktorunuz size aşağıdaki soruları sorabilir:
- Belirtileriniz ilk ne zaman başladı?
- Belirtileriniz sürekli mi yoksa ara sıra mı?
- Belirtilerinizin şiddeti ne kadar?
- Belirtileriniz neyin azalmasına neden oluyor?
- Belirtilerinizi ne kötüleştiriyor gibi görünüyor?
Dudak Kanserinin Tedavisi
Dudak kanseri tedavileri şunları içermektedir:
- Cerrahi. Cerrahi, dudak kanserini ve etrafındaki sağlıklı doku kenarını çıkarmak için kullanılır. Cerrah daha sonra normal yemek mürekkep, içmeyi ve konuşmayı sağlamak için dudakları onarır. İz kalmasını azaltmaya yönelik teknikler de kullanılır. Küçük dudak kanserleri için, cerrahiden sonra dudakların onarımı basit bir prosedür olabilir. Ancak daha büyük dudak kanserleri için, dudakları onarmak için yetenekli plastik ve rekonstrüktif cerrahlar gerekebilir. Rekonstrüktif cerrahi, vücudun diğer bir bölgesinden yüzün üzerine doku ve deri taşımayı içerebilir.
Dudak kanseri cerrahisi ayrıca boyundaki kanserli lenf düğümlerinin çıkarılmasını da içerebilir.
- Radyoterapi. Radyoterapi, kanser hücrelerini öldürmek için X-ışınları ve protonlar gibi güçlü enerji ışınlarını kullanır. Dudak kanseri için radyoterapi, tek başına kullanılabilir veya cerrahiden sonra uygulanabilir. Radyasyon sadece dudaklara veya boyundaki lenf düğümlerine de yönlendirilebilir. Dudak kanseri için radyoterapi genellikle enerji ışınlarını tam olarak yoğunlaştıran büyük bir makineden gelir. Ancak bazı durumlarda, radyasyon doğrudan dudak üzerinde yerleştirilebilir ve kısa bir süre orada bırakılabilir. Bu işleme “brachytherapy” denir ve doktorların daha yüksek dozlarda radyasyon kullanmasını sağlar.
- Kemoterapi. Kemoterapi, kanser hücrelerini öldürmek için güçlü ilaçlar kullanır. Dudak kanseri için, kemoterapi bazen tedavi etkinliğini artırmak üzere radyoterapi ile bir arada kullanılır. Vücutta diğer bölgelerine yayılan ileri evre dudak kanseri durumlarında ise kemoterapi, belirtileri azaltmak ve daha konforlu hissetmenizi sağlamak için kullanılabilir.
- Hedefe yönelik ilaç tedavisi. Hedefe yönelik ilaç tedavileri, kanser hücrelerinde bulunan belirli zayıflıklara odaklanır. Bu zayıflıkları engelleyerek, hedefe yönelik ilaç tedavileri kanser hücrelerinin ölmesine neden olabilir. Hedefe yönelik tedavi genellikle kemoterapi ile birleştirilir.
- İmmünoterapi. İmmünoterapi, bağışıklık sisteminizin kanserle savaşmasına yardımcı olan bir ilaç tedavisidir. Vücudunuzun hastalıklarla savaşan bağışıklık sistemi, kanser hücrelerinin bağışıklık hücrelerinden saklanmasına yardımcı olan proteinler ürettiği için kanseri saldırmayabilir. İmmünoterapinin mantığı bu süreci etkilemektir. Dudak kanseri için immünoterapi, kanser ilerlemişse ve diğer tedavi seçenekleri mevcut değilse düşünülebilir.
