İrritabl Bağırsak Sendromunun Tedavisi

• İrritabl bağırsak sendromu (IBS), sindirim sistemini etkileyen yaygın bir durumdur.
• İrritabl bağırsak sendromu (IBS), mide krampları, şişkinlik, ishal ve kabızlık gibi semptomlara neden olur. Bu semptomlar zamanla gelip gidebilir ve günler, haftalar veya aylar sürebilir.
• İrritabl bağırsak sendromu genellikle ömür boyu süren bir sorundur. Bu sendromla yaşamak oldukça sinir bozucu olabilir ve günlük yaşamınıza büyük bir etkisi olabilir.
• Bu sendromun kesin bir tedavisi yoktur ancak diyet değişiklikleri ve ilaçlar genellikle semptomların kontrolüne yardımcı olabilir.
• Bu sendromun tam nedeni bilinmemektedir – bağırsaklarınızda yiyeceklerin çok hızlı veya çok yavaş geçişi, bağırsaklardaki aşırı duyarlı sinirler, stres ve ailede IBS geçmişi ile ilişkilendirilmiştir.

İrritabl bağırsak sendromunun (IBS) tedavisi

IBS tedavisi, semptomların hafifletilmesine odaklanır, böylece mümkün olduğunca normal bir yaşam sürdürebilirsiniz.

Hafif belirtiler, stres yönetimi ve diyet ile yaşam tarzında yapılan değişikliklerle genellikle kontrol edilebilir. Şunları denemeye çalışın:

• Semptomlarınızı tetikleyen yiyeceklerden kaçının
• Yüksek lifli yiyecekler tüketin
• Bol sıvı tüketin
• Düzenli egzersiz yapın
• Yeterince uyuyun

Doktorunuz, diyetinizden şunları çıkarmanızı önerebilir:

• Yüksek gazlı yiyecekler. Şişkinlik veya gaz varsa, gazı artıran bazı yiyecekler ve alkollü içecekler gibi maddelerden kaçınmalısınız.
• Gluten. Araştırmalar, glüten tüketimini bırakan bazı IBS hastalarının ishal semptomlarında iyileşme yaşadıklarını göstermektedir, bu durum çölyak hastalığı olmayan kişilerde bile geçerlidir.
• FODMAP’ler. Fruktoz, fruktanlar, laktoz ve diğerleri gibi bazı karbonhidratlara karşı hassasiyeti olan kişiler vardır. FODMAP’ler fermente olabilen oligosakkaritler, disakaritler, monosakaritler ve poliollerdir. FODMAP’ler belirli tahıllar, sebzeler, meyveler ve süt ürünlerinde bulunmaktadır.

Bir diyetisyen bu diyet değişiklikleri konusunda size yardımcı olabilir.

Problemleriniz orta veya şiddetliyse, doktorunuz danışmanlık önerisinde bulunabilir — özellikle depresyon yaşıyorsanız veya stres semptomlarınızı kötüleştiriyorsa.

Ayrıca, semptomlarınıza dayanarak doktorunuz aşağıdaki ilaçları önerebilir:

• Lif takviyeleri. Psyllium (Metamucil) gibi bir takviye almanın kabızlığı kontrol etmeye yardımcı olabilir.
• Laksatifler. Eğer lif kabızlığı gidermiyorsa, doktorunuz mağaza rafından alınan laksatifleri, örneğin magnezyum hidroksit (Phillips’ Sütlü Magnezyum) veya polietilen glikol (Miralax) önerebilir.
• İshal önleyici ilaçlar. İshal kontrol etmeye yardımcı olan loperamid (Imodium A-D) gibi reçetesiz ilaçlar bulunmaktadır. Doktorunuz ayrıca bir safra asidi bağlayıcısı, örneğin kolestiramin (Prevalite), kolestipol (Colestid) veya kolesevelam (Welchol) reçete edebilir. Safra asidi bağlayıcıları şişkinliğe neden olabilir.
• Antikolinerjik ilaçlar. Dicyclomine (Bentyl) gibi ilaçlar, ağrılı bağırsak spazmlarını hafifletmeye yardımcı olabilir. Bu ilaçlar, ishal atakları yaşayan kişiler için bazen reçete edilir. Genel olarak güvenli kabul edilirler ancak kabızlık, ağız kuruluğu ve bulanık görmeye neden olabilirler.
• Trisiklik antidepresanlar. Bu tip ilaçlar, depresyonu hafifletmenin yanı sıra bağırsakları kontrol eden nöronların aktivitesini engelleyerek ağrıyı azaltmaya yardımcı olabilir. Eğer ishal ve karın ağrınız varsa ancak depresyon yaşamıyorsanız, doktorunuz imipramin (Tofranil), desipramin (Norpramin) veya nortriptilin (Pamelor) için normalden daha düşük bir doz önerebilir. Yan etkiler — genellikle gece alındığında azaltılabilir — uyuşukluk, bulanık görme, baş dönmesi ve ağız kuruluğunu içerebilir.
• SSRI antidepresanlar. Seçici serotonin geri alım inhibitörü (SSRI) antidepresanlar, örneğin fluoksetin (Prozac, Sarafem) veya paroksetin (Paxil), depresyon yaşıyorsanız ve ağrınız ile kabızlığınız varsa yardımcı olabilir.
• Ağrı kesiciler. Pregabalin (Lyrica) veya gabapentin (Neurontin), şiddetli ağrı veya şişkinliği hafifletebilir.

IBS’yi tedavi etmek için özel ilaçlar

Belli IBS hastaları için onaylanmış ilaçlar şunlardır:

• Alosetron (Lotronex). Alosetron, kolonun rahatlamasını ve atıkların alt bağırsaktaki hareketini yavaşlatmak için tasarlanmıştır. Alosetron, yalnızca özel bir programa dahil olan doktorlar tarafından reçete edilebilir, şiddetli ishal baskın IBS durumunda diğer tedavilere yanıt vermeyen kadınlara yöneliktir ve erkeklerde kullanımı onaylanmamıştır. Nadir ancak önemli yan etkilerle ilişkilendirilmiştir, bu nedenle diğer tedavilerin başarısız olduğu durumlarda dikkate alınmalıdır.
• Eluxadoline (Viberzi). Eluxadoline, kas kasılmalarını ve bağırsaktaki sıvı salgısını azaltarak ishalin hafifletilmesine yardımcı olabilir ve rektumdaki kas tonusunu artırabilir. Yan etkiler arasında bulantı, karın ağrısı ve hafif kabızlık bulunabilir. Eluxadoline ayrıca, belirli bireylerde ciddi ve daha yaygın olabilen pankreatit ile ilişkili olmuştur.
• Rifaximin (Xifaxan). Bu antibiyotik, bakteriyel aşırı büyümeyi ve ishali azaltabilir.
• Lubiprostone (Amitiza). Lubiprostone, bağırsaklarınızda sıvı salgısını artırarak dışkının geçişine yardımcı olabilir. Kabızlık nedeniyle IBS olan kadınlar için onaylanmıştır ve genellikle başka tedavilere yanıt vermeyen şiddetli semptomları olan kadınlar için reçete edilir.
• Linaklotid (Linzess). Linaklotid de küçük bağırsakta sıvı salgısını artırarak dışkıyı geçişe yardımcı olabilir. Linaklotid ishal yaratabilir, ancak ilacı yemeden 30 ile 60 dakika önce almanın yardımcı olabileceği düşünülebilir.

Potansiyel gelecekteki tedaviler

Araştırmacılar, dışkı mikrobiota nakli (FMT) gibi IBS için yeni tedavileri araştırmaktadır. Şu anda inceleme aşamasında olan FMT, sağlıklı bağırsak bakterilerini geri kazandırmak için başka bir kişinin işlenmiş dışkısının IBS’den etkilenen kişinin kolonuna yerleştirilmesi işlemi olarak tanımlanmaktadır. Dışkı nakillerini incelemek için klinik denemeler şu anda sürmektedir.

Evde bakım

Basit diyet ve yaşam tarzı değişiklikleri çoğu zaman IBS’den kaynaklanan rahatsızlıkları hafifletebilir. Vücudunuzun bu değişikliklere yanıt vermesi zaman alabilir. Şunları denemeye çalışın:

• Lifle deney yapın. Lif, kabızlığı azaltmaya yardımcı olur ancak gaz ve kramp oluşturabilir. Haftalar boyunca tam tahıllar, meyveler, sebzeler ve baklagiller gibi yiyeceklerle diyetinizdeki lif miktarını yavaşça artırmayı deneyin. Bir lif takviyesi, lif açısından zengin yiyeceklerden daha az gaz ve şişkinliğe neden olabilir.
• Sorunlu yiyeceklerden kaçının. Semptomlarınızı tetikleyen yiyecekleri diyetinizden çıkarın.
• Düzenli zamanlarda yemek yiyin. Öğün atlamayın ve her gün benzer saatlerde yemek yemeye çalışarak bağırsak işlevinizi düzenlemeye yardımcı olun. İshal yaşıyorsanız, küçük, sık öğünler tüketmenin sizi daha iyi hissettirebileceğini görebilirsiniz. Ancak kabızsanız, yüksek lifli yiyeceklerden daha fazla tüketmek gıdanın bağırsakları geçirmesine yardımcı olabilir.
• Düzenli egzersiz yapın. Egzersiz, depresyon ve stresi hafifletebilir, bağırsaklarınızın normal kasılmalarını teşvik eder ve kendinizi daha iyi hissetmenize yardımcı olabilir. Doktorunuza bir egzersiz programı hakkında danışın.

Alternatif terapiler

Alternatif terapilerin IBS semptomlarını hafifletmedeki rolü belirsizdir. Bu tedavilere başlamadan önce doktorunuza danışın. Alternatif terapiler şunları içerir:

• Hipnoz. Eğitimli bir profesyonel size rahat bir duruma nasıl gireceğinizi öğretir ve ardından karın kaslarınızı nasıl gevşeteceğinizi yönlendirir. Hipnoz, karın ağrısını ve şişkinliği azaltabilir. Birçok çalışma, hipnozun IBS üzerinde uzun vadeli etkinliğini desteklemektedir.
• Nanrah. Çalışmalar, ishal olan IBS hastalarında küçük bağırsakta nane yağını yavaşça salan özel bir kaplamalı tabletin (entere kaplamalı nane yağı) şişkinlik, aciliyet, karın ağrısı ve dışkı geçişi sırasında ağrıyı hafiflettiğini göstermektedir.
• Probiyotikler. Probiyotikler, bağırsaklarınızda normalde bulunan “iyi” bakterilerdir ve yoğurt gibi bazı yiyeceklerde ve diyet takviyelerinde bulunur. Son araştırmalar, belirli probiyotiklerin karın ağrısı, şişkinlik ve ishal gibi IBS semptomlarını hafifletebileceğini önermektedir.
• Stres azaltma. Yoga veya meditasyon, stresi hafifletmeye yardımcı olabilir. Sınıflara katılabilir veya evde kitaplar veya videolar kullanarak pratik yapabilirsiniz.

Doktor randevusuna hazırlık

Bir sindirim sistemi uzmanına (gastroenterolog) yönlendirilebilirsiniz.

Ne yapabilirsiniz

• Randevu öncesi kısıtlamaların farkında olun, örneğin randevunuzdan önce diyetinizi kısıtlama gibi.
• Semptomlarınızı yazın. Randevu için ayarladığınız sebeple ilgisiz görünen her semptomu içermeye çalışın.
• Semptomlarınızın nedenlerini yazın. Belirli yiyecekler gibi.
• Tüm ilaçlarınızı, vitaminlerinizi ve diyet takviyelerinizi bir liste halinde hazırlayın.
• Önemli tıbbi bilgilerinizi yazın, diğer rahatsızlıklarınızı da dahil edin.
• Önemli kişisel bilgilerinizi yazın, yaşamınızdaki son değişiklikleri veya stres faktörlerini de dahil edin.
• Doktorunuza soracağınız soruların bir listesini yazın.
• Bir akraba veya arkadaşınızın sizi eşlik etmesini isteyin, doktorun söylediklerini hatırlamanıza yardımcı olmak için.

Doktorunuza sormanız gereken sorular

• Semptomlarımın en olası nedeni nedir?
• Hangi testlere ihtiyacım var? Bu testler için özel bir hazırlık gerekiyor mu?
• Hangi tedavi yaklaşımını önerirsiniz? Bu tedavilerle ilişkili olası yan etkiler var mı?
• Diyetime değişiklik yapmalı mıyım?
• Önerdiğiniz başka yaşam tarzı değişiklikleri var mı?
• Bir danışmanla konuşmamı önerir misiniz?
• Diğer sağlık sorunlarım var, bu durumları nasıl birlikte yönetebilirim?
• Eğer IBS varsa, reçete ettiğiniz tedavi ile ne zaman iyileşme görürüm?

Doktorunuza sormak üzere hazırladığınız soruların yanı sıra, anlamadığınız bir şey olduğunda randevuda her zaman soru sormaktan çekinmeyin.

Doktorunuzun sorabileceği sorular

• Semptomlarınız nedir ve ne zaman başlamıştır?
• Semptomlarınız ne kadar şiddetli? Sürekli mi yoksa ara sıra mı?
• Semptomlarınıza neden olan bir şey var mı, örneğin yiyecekler, stres ya da – kadınlarda – adet dönemi?
• Bir çaba harcamadan kilo kaybınız oldu mu?
• Ateş, kusma ya da dışkınızda kan görüyor musunuz?
• Son zamanlarda önemli bir stres, duygusal zorluk veya kayıp yaşadınız mı?
• Tipik günlük diyetiniz nedir?
• Hiç gıda alerjisi veya laktoz intoleransı tanısı aldınız mı?
• Boweldir veya kolon kanseri öyküsüne sahip aile bireyleriniz var mı?
• Semptomlarınız yaşam kalitenizi, kişisel ilişkilerinizi veya okul ya da işteki işlevselliğinizi ne kadar etkiliyor?

Bekleme süresinde ne yapabilirsiniz

Randevunuzu beklerken:

• Aile üyelerinizden, akrabalarınızdan herhangi birinin inflamatuvar bağırsak hastalığı veya kolon kanseri tanısı alıp almadığını sormak.
• Semptomlarınızın ne sıklıkla ortaya çıktığını ve bunları tetikleyen faktörleri not almaya başlamak.