Panik, birçok insanın aniden ve yoğun bir karın ağrısı hissetmesine yol açabilir. Bu tepki, beynin, sinir sisteminin, hormonların ve sindirim organlarının karmaşık etkileşimlerinden kaynaklanır. Panik atak döneminde yaşanan karın ağrısı hayal ürünü değildir. Bu tür ağrı, aşırı korku veya algılanan tehlike durumunda meydana gelen gerçek fizyolojik süreçlerden kaynaklanmaktadır.
Paniğe neden olan bazı durum örnekleri:
- Kampta konuşma: Sahnede durup konuşmanızı unuttuğunuzu fark etmek kalbinizin hızlanmasına ve düşüncelerinizi dağıtmaya neden olabilir.
- Kalabalıkta çocuğu kaybetmek: Dönüp çocuğunuzun kaybolduğunu fark ettiğiniz anda zaman donmuş hissedilir.
- Sınav stresi: Önemli bir teste girerken aniden boş kalmak yoğun bir korkuyu tetikleyebilir.
- Doğal afet: Deprem sırasında yerin sallandığını hissetmek genellikle insanların panik içinde koşuşturmasına neden olur.
- Mali korku: Bir banka uygulamasını açıp beklenmedik bir şekilde para kaybı görmek korkuyu tetikleyebilir.
- Aniden sağlık belirtileri: Aniden göğüs ağrısı veya nefes almakta zorluk çekmek panik hissine neden olabilir.
- Teknoloji kazası: Son tarih öncesinde büyük bir projeyi yanlışlıkla silmek anında terlemeye neden olabilir.
Aşağıda, panik durumunun karın ağrısını nasıl tetiklediğini açıklıyoruz.
Panik, beynin korku yanıt sistemini aktive eder
Beyin, paniği bir tehdit olarak algılar. Korkunun işlenmesinde merkezi bir rol oynayan amigdala, hipotalamusa sinyaller gönderir. Hipotalamus daha sonra otonom sinir sistemini, özellikle de sempatik sinir sistemini aktive eder. Bu aktivasyon, bedeni “savaş veya kaç” yanıtı için hazır hale getirir.
Bu tepki, hızlı bir değişim zinciri başlatır: kalp atış hızı artar, kan basıncı yükselir, nefes alma hızlanır ve kas gerginliği artar. Ancak, sindirim sistemi bu tepki sırasında daha az dikkate alınır. Beyin, enerjinin ve kan akışının sindirimden hayatta kalmak için gerekli olan hayati organlara yönlendirilmesini sağlar.
Stres hormonları sindirim sistemi fonksiyonunu değiştirir
Hipotalamus ayrıca stres hormonlarının salınımını tetikler. Böbreklerin üzerine yerleşmiş adrenal bezler, kan dolaşımına adrenalin ve kortizol salgılar. Adrenalin, kasları ve akciğerleri hızlı harekete hazırlarken, kortizol vücudun glikozu kullanma şeklini değiştirir, sindirim gibi gereksiz fonksiyonları baskılar ve beyin uyanıklığını artırır.
Kortizol ve adrenalin, normal sindirim süreçlerini birkaç şekilde etkiler:
- Bu hormonlar sindirim sistemine kan akışını azaltır.
- Bu hormonlar, yiyeceklerin bağırsaklarda hareketini yavaşlatır.
- Bu hormonlar sindirim enzimlerinin salınımını azaltır.
- Bu hormonlar mide ve bağırsak kaslarında gerginliği artırır.
Bu etkiler karın kramplarına, karında baskı hissine, şişkinliğe ve karın ağrısına yol açabilir. Bu belirtiler aniden ortaya çıkabilir ve dakikalar içinde şiddetli hale gelebilir.
Bağırsak-beyin bağlantısı ağrıyı artırır
Sindirim sistemi, enterik sinir sistemi olarak bilinen kendi sinir sistemine sahiptir. Enterik sinir sistemi, vagus siniri aracılığıyla merkezi sinir sistemi ile doğrudan iletişim kurar. Bu bağlantı, beynin sindirim ve bağırsaktaki hisleri etkilemesine olanak tanır.
Panik sırasında vagus siniri, beyinden bağırsaklara sıkıntı sinyalleri taşır. Bu sinyaller bağırsak zarındaki hassasiyeti artırabilir ve ağrının algısını yoğunlaştırabilir. Hassas bir gastrointestinal sistem olan kişiler keskin karın ağrısı hissedebilir. Kas gerginliğindeki veya bağırsaklardaki basınçtaki küçük değişiklikler bile ağrılı hale gelebilir.
Ayrıca, enterik sinir sistemi beyine geri bildirim gönderir. Bu geri bildirim döngüsü kaygıyı artırabilir ve panik hissini pekiştirebilir. Paniğin artması karın ağrısını artırır ve karın ağrısının artması paniği artırır diye bir kısır döngü oluşabilir.
Panik sırasında karın kasları gerginleşir
Panik sırasında, karındaki kaslar istemsiz olarak kasılır. Bu kasılma, bedeni tehlike karşısında tepki vermesi için yardımcı olan genel kas gerginliğinin bir parçasıdır. Karın kasları uzun bir süre kasıldığında, bu gerginlik acı verebilir.
Karın duvarındaki sıkı kaslar iç organlara baskı yapabilir. Bu baskı, karında ağırlık veya kramp hissi yaratır. Bazı insanlarda bu tepki, apandisit veya bağırsak tıkanıklığı gibi ciddi bir tıbbi durumu taklit eder.
Nefes alma değişiklikleri karın hissini etkiler
Panik genellikle hiperventilasyona (hızlı ve sığ nefes alma) yol açar. Hiperventilasyon, kanda karbondioksit seviyelerini değiştirerek baş dönmesi, uyuşma ve göğüs rahatsızlığına neden olabilir. Bu etkiler ayrıca karın üzerinde de etkili olabilir.
Sığ nefes alma, diyaframın hareketini azaltır; bu normalde karın organlarını masaj yaparak destekler. Diyafram hareketinin azalması, bağırsaklarda durgunluğa yol açabilir ve gaz birikimine neden olabilir. Bu birikim, bağırsak duvarlarını gererek şişkinlik veya ağrı hissine neden olabilir.
Ayrıca, hızlı nefes alma sırasında hava yutmak midedeki basıncı artırabilir. Bu baskı, geğirme, rahatsızlık veya üst karında keskin ağrıya neden olabilir.
Panik mevcut sindirim bozukluklarını kötüleştirebilir
Giysasal bozuklukları olan kişiler, panik dönemlerinde daha kötü semptomlar yaşayabilir. Panik, bu bozukluklara neden olmaz, ancak alevlenmelere tetikleyebilir.
Paniğin etkilediği yaygın sindirim bozuklukları şunlardır:
- İrritabl barsak sendromu
- Fonksiyonel dispepsi
- Gastroözofageal reflü hastalığı
Panik sırasında, anormal sinir ve hormonal aktivite, iltihaplanma, bağırsak hareket sorunları veya gastrointestinal sistemde aşırı hassasiyeti artırabilir. Sonuç olarak, panik olayı bittikten sonra saatlerce sürebilen karın ağrısı, ishal veya bulantı gibi durumlar oluşabilir.
Psikolojik ve davranışsal faktörler de katkıda bulunur
Karın ağrısı korkusu, daha fazla gerginliğe ve endişeye yol açabilir. Panik kaynaklı karın ağrısı yaşayan birçok kişi, belirli yerlerden, aktivitelerden veya yiyeceklerden kaçınmaya başlar. Bu kaçınma davranışı, kötü beslenmeye, yalnızlığa veya depresyona yol açabilir ve hem sindirim hem de zihinsel sağlık semptomlarını kötüleştirebilir.
Karın ağrısının tehlikeli bir hastalığın belirtisi olduğunu varsayma gibi yıkıcı düşünceler, korku yanıtını daha da yoğunlaştırabilir. Bu düşünce modeli, bedensel farkındalığı artırır ve ağrı algısını güçlendirir, fiziksel bir hasar olmasa bile.
Özetle, panik, sinirsel, hormonal, kas ve psikolojik mekanizmaların bir kombinasyonu yoluyla karın ağrısına neden olur. Vücudun korku yanıtı sindirimi bozar, kas gerginliğini artırır, kan akışını değiştirir ve bağırsaktaki hassasiyeti yükseltir. Bu değişiklikler, karında acı, rahatsızlık ve sıkıntıya yol açan gerçek, ölçülebilir etkiler üretir.
