nefes darlığı, yeterince hava alamamanın rahatsız edici hissidir. Bu durum yürürken, merdiven çıkarken, koşarken veya hatta hareketsiz otururken bile ortaya çıkabilir. Nefes darlığı ani olarak veya haftalarca, aylara yayılacak şekilde yavaş yavaş başlayabilir.
- Eğer nefes almanız belirgin bir neden olmaksızın zorlaşıp güçleştiyse, bu daha ciddi bir tıbbi problemin belirtisi olabilir.
- Eğer nefes darlığına göğüs ağrısı veya göğüs basıncı, bayılma veya bulantı eşlik ediyorsa, bunu bir acil durum olarak değerlendirmelisiniz.
- Çoğu durumda, nefes darlığı uygun ilaç tedavisi, nefes alma teknikleri ve egzersiz ile yönetilebilir.
Nefes darlığına ne sebep olur?
Normalde, yoğun egzersiz, aşırı sıcaklık değişikliği, kötü hava kalitesi, yüksek rakım ve obezite gibi etmenler, sağlıklı bir kişi için bile nefes almayı zorlaştırabilir. Ancak, eğer nefes almanız belirgin bir neden olmaksızın aniden değiştiyse veya zamanla yavaşça kötüleşiyorsa, bu daha ciddi bir sorunun işareti olabilir. Yaşlanmak, nefes darlığına doğrudan neden olmaz.
Ani nefes darlığı ortaya çıktığında, bunun nedeni birçok şey olabilir, bu yüzden hemen bir doktora danışmalısınız. Örneğin, boğazınızda takılı bir yiyecek parçası gibi üst solunum yolu tıkanıklığı, nefes almanızı engelleyebilir. Diğer olası nedenler şunlardır:
- Karbon monoksit zehirlenmesi
- Kalp krizi
- Düşük kan basıncı
- Astım atağı
- Pnömoni
- Pulmoner emboli (akciğerlerdekan pıhtı)
- Duygusal stres veya panik atak
Eğer nefes darlığı belirtileriniz dört hafta veya daha uzun sürüyorsa, bu kronik sayılabilir. Kronik nefes darlığına neden olabilecek birçok durum vardır, bunlar arasında:
- Kronik akciğer hastalıkları, kronik obstrüktif akciğer hastalığı (KOAH), astım, akciğer fibrozisi ve pulmoner hipertansiyon
- Kalp rahatsızlığı veya kongestif kalp yetmezliği
- Obezite
- Fiziksel aktivite eksikliği ve/veya yatak istirahati ya da aşırı hareketsiz yaşam tarzının sonucunda bedensel işlevin azalması
Nefes darlığınızla ilgili endişeleriniz varsa, derhal bir doktora danışmalısınız çünkü bu daha ciddi bir durumun işareti olabilir.
Nefes darlığı nasıl teşhis edilir?
Doktorunuz, detaylı bir tıbbi geçmiş alarak nefes darlığınızın doğası hakkında sorular sorarak başlayacaktır; hangi durumlarda kötüleştiği, ne zaman iyileştiği ve ek belirtilerinizin olup olmadığını soracaktır. Göğüs ağrısı, baş dönmesi, öksürük, hırıltılı solunum, dudakların maviye dönmesi, uyku veya yatarken nefes almada zorluk ve ayak ve bileklerde şişlik, daha büyük bir sorunun sinyalini verebilir. Ani başlayan, kalıcı ya da günlük aktivitelerinizi engelleyen nefes zorluğu da kaydedilmelidir.
Fiziksel muayene yapıp kalbinizi ve akciğerlerinizi dinledikten sonra, doktor ek testler isteyebilir. Yaygın olarak istenen bu testler arasında kan testleri, göğüs röntgeni veya BT taraması gibi görüntüleme testleri, akciğer fonksiyon testleri veya ekokardiyografi bulunur.
Ne zaman doktora gitmelisiniz?
Beklenmedik bir aktiviteden kaynaklanan nefes darlığı yaşıyorsanız ve sağlık durumunuz buna uygun değilse bir doktora görünmelisiniz. Eğer nefes darlığınız tedavi ile azalmıyorsa veya göğüs ağrısı gibi diğer belirtilerle birlikteyse hemen bir hastaneye gitmelisiniz.
Nefes darlığının tedavisi
Nefes darlığının tedavisi, altta yatan neden ve belirtilerin süresine bağlıdır. Sebep belirlendikten sonra, siz ve doktorunuz birlikte bir tedavi planı oluşturabilirsiniz.
Eğer sebep obezite veya kötü sağlık durumunuzsa, nefes darlığınızı yönetmek için yaşam tarzı değişiklikleri yapmanız gerekecektir. Sağlıklı beslenme ve düzenli egzersiz yapmak belirtilerizi iyileştirebilir. Tütün kullanımı, belirtileri kötüleştirebilir veya akciğer hastalığının neden olduğu komplikasyonlara yol açabilir, bu yüzden sigarayı bırakmalı ve ikinci el dumandan kaçınmalısınız. Benzer şekilde, kirleticilere veya bilinen alerji tetikleyicilerine maruz kalmaktan kaçınmak belirtileri azaltabilir.
Eğer başka bir akciğer hastalığı nefes darlığınıza sebep oluyorsa, bir göğüs hastalıkları uzmanına danışmanız gerekebilir. Hastalığınızı tedavi etmek için ilaç reçete etmenin yanı sıra, kronik hastalıkları olan kişilerin güvenli bir şekilde fitnesslerini artırmalarına ve belirtilerini yönetmeyi öğrenmelerine yardımcı olan pulmoner rehabilitasyon önerebilirler.
