Aspergilloz: Belirtiler, nedenler ve tedavi

Aspergilloz nedir?

Aspergilloz, bir tür küf (fungus) tarafından neden olunan bir enfeksiyondur. Aspergilloz enfeksiyonu sonucu oluşan hastalıklar genellikle solunum sistemini etkiler, ancak belirtileri ve şiddeti büyük ölçüde değişebilir.

Hastalıkları tetikleyen küf, aspergillus’tur ve her yerdedir — kapalı alanlarda ve açık alanlarda. Bu küfün çoğu türü zararsızdır, ancak bazı türleri zayıf bağışıklık sistemine sahip, altta yatan akciğer hastalığı veya astımı olan kişilerin fungal sporları soluması durumunda ciddi hastalıklara yol açabilir.

Bazı insanlarda sporlar alerjik bir reaksiyona neden olur. Diğer insanlarda ise hafif ila ciddi akciğer enfeksiyonları gelişir. Aspergillozun en ciddi şekli — invaziv aspergilloz — enfeksiyonun kan damarlarına ve ötesine yayılması durumunda ortaya çıkar.

Aspergilloz: Belirtiler, nedenler ve tedavi
Bilgisayarlı tomografi, invaziv pulmoner aspergillozu olan bir hastada, “halo” işaretine uygun yerlerde yer alan, bazıları cam kabarcıklı değişiklikler ile çevrili çok sayıda pulmoner nodülü göstermektedir.

Aspergillozun türüne bağlı olarak tedavi gözlem, antifungal ilaçlar veya nadir durumlarda cerrahiyi içerebilir.

Aspergilloz Belirtileri

Aspergilloz belirtileri, geliştirdiğiniz hastalığın türüne göre değişir:

Alerjik reaksiyon

Astımı veya kistik fibrözü olan bazı insanlar, aspergillus küfüne alerjik bir reaksiyon gösterir. Alerjik bronkopulmoner aspergilloz olarak bilinen bu durumun belirtileri şunlardır:

  • Baş ağrısı
  • Bazen kan veya mukus pıhtısı çıkaran bir öksürük
  • Kötüleşen astım

Aspergilloma

Amfizem, tüberküloz veya ileri sarcoidoz gibi belirli kronik akciğer hastalıkları, akciğerlerde hava boşluklarının oluşmasına neden olabilir. Akciğer boşluklarına sahip olan kişiler ayrıca aspergillus ile enfekte olduklarında, mantar lifleri boşluklara girebilir ve aspergilloma olarak bilinen karmaşık kütleler (mantar topları) haline gelebilir.

Aspergillomalar belirtiler göstermeyebilir veya başlangıçta sadece hafif bir öksürüğe neden olabilir. Ancak zamanla ve tedavi edilmediğinde, aspergillomalar altta yatan kronik akciğer hastalığını kötüleştirebilir ve muhtemelen:

  • Sıklıkla kan çıkaran bir öksürük (hemoptizi)
  • Hırıltılı solunum
  • Nefes darlığı
  • Açıklanamayan kilo kaybı
  • Yorgunluk
Aspergilloma (akciğerde mantar topu)
Aspergilloma (akciğerde mantar topu)

İnvaziv aspergilloz

Bu, aspergillozun en ciddi şeklidir. Enfeksiyon hızla akciğerlerden beyne, kalbe, böbreklere veya cilde yayıldığında ortaya çıkar. İnvaziv aspergilloz, yalnızca kanser kemoterapisi, kemik iliği transplantasyonu veya bağışıklık sistemi hastalığı sonucunda bağışıklık sistemi zayıflamış bireylerde görülür. Tedavi edilmediğinde, bu tür aspergilloz fatal olabilir.

Belirtiler etkilenen organlara bağlıdır, ancak genel olarak, invaziv aspergilloz şunlara neden olabilir:

  • Baş ağrısı ve titreme
  • Kan getiren bir öksürük (hemoptizi)
  • Nefes darlığı
  • Göğüs veya eklem ağrısı
  • Baş ağrıları veya göz semptomları
  • Deride lezyonlar

Diğer aspergilloz türleri

Aspergillus, akciğerleriniz haricindeki vücut bölgelerine de nüfuz edebilir, örneğin sinüzitlerinizde. Sinüslerinizde, mantar burun tıkanıklığına neden olabilir, bu bazen kan içeren akıntıyla birleşir. Ateş, yüz ağrısı ve baş ağrısı da görülebilir.

Ne zaman doktor görmelisiniz?

Astım veya kistik fibrözünüz var ise, nefes almanızda bir değişiklik fark ettiğinizde doktorunuza görünmelisiniz. Aspergilloz neden olmasa da, nefes alma sorunlarının değerlendirilmesi önemlidir.

Eğer bağışıklık sisteminiz zayıfsa ve açıklanamayan bir ateş, nefes darlığı ya da kan getiren bir öksürük geliştirirseniz, acil tıbbi yardım alın. İnvaziv aspergilloz durumunda, hızlı tedavi çok önemlidir. Bazı durumlarda, aspergilloz şüphesi durumunda, tanı doğrulanmadan bile antifungal tedaviye başlanabilir.

Aspergillozun Nedenleri

Aspergillus küfü kaçınılmazdır. Dışarıda, çürüyen yapraklar ve kompostta, bitkilerde, ağaçlarda ve tahıl ürünleri üzerinde bulunur.

Mikroskop altında görülen Aspergillus
Mikroskop altında görülen Aspergillus

Günlük olarak aspergillusa maruz kalmak sağlıklı bağışıklık sistemine sahip insanlar için çoğunlukla bir problem oluşturmaz. Mantar sporları havada solunduğunda, bağışıklık sistemi hücreleri bunları sarmalar ve yok eder. Ancak, hastalıklar veya bağışıklık baskılayıcı ilaçlar nedeniyle bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde enfeksiyonla mücadele eden hücrelerin sayısı azdır. Bu, aspergillusun akciğerlere yerleşmesine ve en kötü durumlarda vücudun diğer kısımlarına nüfuz etmesine olanak tanır.

Aspergilloz, kişiler arasında bulaşıcı değildir.

Risk Faktörleri

Aspergilloz geliştirme riskiniz, genel sağlık durumunuza ve küfe maruz kalma düzeyinize bağlıdır. Genel olarak, bu faktörler enfeksiyona karşı daha savunmasız olmanıza yol açar:

  • Bağışıklık sisteminin zayıflaması. Transplantasyon ameliyatı — özellikle kemik iliği veya kök hücre nakli — geçiren veya kanın belirli kanserlerine sahip olan kişiler, invaziv aspergilloza en yüksek risk grubundadır.
  • Düşük beyaz kan hücresi seviyesi. Kemoterapi, organ nakli veya lösemi geçirmiş kişilerin beyaz kan hücresi seviyeleri daha düşüktür; bu da onları invaziv aspergilloza daha duyarlı hale getirir. Kronik granülomatöz hastalığı olan kişiler de bu risk altındadır — bağışıklık sistemi hücrelerini etkileyen genetik bir bozukluktur.
  • Akciğer boşlukları. Akciğerlerinde hava boşlukları olan kişilerin aspergillomalar geliştirme riski daha yüksektir.
  • Astım veya kistik fibroz. Özellikle uzun süreli veya kontrol edilmesi zor akciğer problemleri olan astım ve kistik fibroz olan kişiler, aspergillus küfüne alerjik bir yanıt verme olasılığı daha yüksektir.
  • Uzun süreli kortikosteroid tedavisi. Uzun süreli kortikosteroid kullanımı, tedavi edilen altta yatan hastalığa ve diğer kullanılan ilaçlara bağlı olarak, fırsatçı enfeksiyonlar için riski artırabilir.

Aspergillozun Komplikasyonları

Enfeksiyon türüne bağlı olarak, aspergilloz çeşitli ciddi komplikasyonlara yol açabilir:

  • Kanama. Hem aspergillomalar hem de invaziv aspergilloz, akciğerlerinizde ağır ve bazen fatal kanamalara neden olabilir.
  • Sistemik enfeksiyon. İnvaziv aspergillozun en ciddi komplikasyonu, enfeksiyonun vücudun diğer kısımlarına, özellikle beyne, kalbe ve böbreklere yayılmasıdır. İnvaziv aspergilloz hızla yayılır ve fatal olabilir.

Aspergillozun Önlenmesi

Aspergillus’a maruz kalmayı tamamen önlemek neredeyse imkansızdır, ancak transplantasyon geçirdiyseniz veya kemoterapi alıyorsanız, inşaat alanları, kompost yığınları ve tahıl depolayan binalar gibi küf ile karşılaşma ihtimaliniz olabilecek yerlerden kaçınmaya çalışın. Bağışıklık sisteminiz zayıfsa, doktorunuz size aspergillus ve diğer hava ile bulaşan enfektif ajanlara maruz kalmamak için bir maske takmanızı önerebilir.

Aspergillozun Tanısı

Aspergilloma veya invaziv aspergilloz tanısı koymak zor olabilir. Aspergillus her ortamda yaygın olduğundan, mikroskop altında belirli diğer küflerden ayırt etmek zordur. Aspergilloz belirtileri, tüberküloz gibi diğer akciğer hastalıklarının belirtileriyle de benzerdir.

Doktorunuz muhtemelen semptomlarınızın nedenini belirlemek için şu testlerden bir veya daha fazlasını kullanacaktır:

  • Görüntüleme testi. Göğüs röntgeni veya bilgisayarlı tomografi (BT) taraması — konvansiyonel röntgenlerden daha ayrıntılı görüntüler üreten bir tür röntgendir — genellikle bir fungal kütle (aspergilloma) ile birlikte invaziv aspergilloz ve alerjik bronkopulmoner aspergillozun karakteristik işaretlerini açığa çıkarabilir.
  • Solunum sekresyonu (balgam) testi. Bu testte, balgam örneği bir boya ile boyanır ve aspergillus ipliklerinin varlığına bakılır. Daha sonra örnek, mantarın büyümesini teşvik eden bir kültüre yerleştirilir, böylece tanıyı doğrulamak için yardımcı olur.
  • Doku ve kan testleri. Cilt testleri, balgam ve kan testleri, alerjik bronkopulmoner aspergillozu doğrulamada faydalı olabilir. Cilt testi için, ön kolunuzun cildine küçük bir miktar aspergillus antijeni enjekte edilir. Eğer kanınızda mantara karşı antikorlar varsa, enjekte edilen yerinde sert, kırmızı bir şişlik oluşur. Kan testleri, alerjik bir yanıtı gösteren yüksek düzeyde belirli antikorları arar.
  • İğne biyopsisi. Bazı durumlarda, akciğerlerinizden veya sinüslerinizden alınan bir doku örneğinin mikroskop altında incelenmesi, invaziv aspergilloz tanısını doğrulamak için gerekli olabilir.

Aspergillozun Tedavisi

Aspergilloz tedavileri, hastalığın türüne bağlı olarak değişir. Olası tedavi yöntemleri şunları içerir:

  • Gözlem. Basit, tek aspergillomalar genellikle tedaviye ihtiyaç duymaz ve bu fungal kütlelerin tedavisinde ilaçlar genellikle etkili değildir. Bunun yerine, semptom göstermeyen aspergillomalar genellikle göğüs röntgeni ile yakından izlenir. Eğer durum ilerlerse, antifungal ilaçlar önerilebilir.
  • Ağız yoluyla kortikosteroidler. Alerjik bronkopulmoner aspergillozu tedavi etmenin amacı, mevcut astım veya kistik fibrozun kötüleşmesini önlemektir. Bunun en iyi yolu ağız yoluyla kortikosteroidler kullanmaktır. Antifungal ilaçlar tek başlarına alerjik bronkopulmoner aspergilloz için yardımcı olmaz, ancak kortikosteroidlerle birleştirildiğinde steroid dozunu azaltabilir ve akciğer fonksiyonunu iyileştirebilir.
  • Antifungal ilaçlar. Bu ilaçlar, invaziv pulmoner aspergilloz için standart tedavidir. En etkili tedavi, daha yeni bir antifungal ilaç olan vorikonazoldur (Vfend). Amfoterisin B de bir diğer seçenektir. Tüm antifungal ilaçların böbrek ve karaciğer hasarı da dahil olmak üzere ciddi yan etkileri olabilir. Antifungal ilaçlar ve diğer ilaçlar arasında etkileşimler de yaygındır.
  • Cerrahi. Antifungal ilaçlar bir aspergillomaya çok iyi nüfuz etmediği için, bir aspergilloma akciğerlerde kanamaya neden olduğunda, fungal kütleyi çıkarmak için cerrahi müdahale ilk tercih edilen tedavi yöntemidir.
  • Embolizasyon. Bu işlem, bir aspergilloma tarafından oluşan akciğer kanamasını durdurur. Bir radyolog, bir kateter vasıtasıyla bir madde enjekte eder ve bu, bir akciğer boşluğunu besleyen bir atardamara yönlendirilir. Enjekte edilen madde sertleşerek bölgeye kan akışını engeller ve kanamayı durdurur. Bu tedavi geçici olarak etkilidir, ancak kanamanın tekrar başlaması muhtemeldir.

Doktor Randevusuna Gitmeden Önce

Aspergilloz geliştiren bireyler genellikle astım veya kistik fibroz gibi bir altta yatan hastalığa sahiptir veya hastalık veya bağışıklık baskılayıcı ilaçlar nedeniyle zayıf bir bağışıklık sistemine sahiptir. Aspergilloz belirtileriniz varsa ve zaten bir tıbbi durum için tedavi ediliyorsanız, bir doktorla iletişime geçin. Bazı durumlarda, randevu almak için aradığınızda doktorunuz acil tıbbi yardım önerir.

Eğer bağışıklık sisteminiz zayıfsa ve açıklanamayan bir ateş, nefes darlığı veya kan getiren bir öksürük geliştirirseniz, acil tıbbi yardım alın.

İşte doktor randevunuza hazırlanmanıza yardımcı olacak bazı bilgiler.

  • Randevu öncesi veya sonrası herhangi bir kısıtlamanın farkında olun.
  • Temel tıbbi bilgilerinizi not alın. Yeni bir doktora gidiyorsanız, gördüğünüz diğer hastalıkların özeti ile birlikte, son tıbbi randevular veya hastaneye yatışlarınızı da getirmeniz faydalı olacaktır.
  • Tüm ilaçlarınızı yanınıza alın, tercih ederiz ki bunlar orijinal şişelerinde olsun.
  • Bir aile üyesi veya arkadaş getirin. Aspergilloz bir tıbbi acil durum olabilir. Doktorunuzun sağladığı tüm bilgileri anlayabilecek ve hatırlayabilecek birinin yanınızda bulunması önemlidir, ayrıca eğer acil bir tedaviye ihtiyacınız olursa sizinle kalabilir.
  • Doktorunuza soracağınız bir soru listesini yazın.

Aspergilloz için doktorunuza sormanız gereken bazı temel sorular şunlardır:

  • Benden kaynaklanan belirtilerimin nedeni nedir?
  • En olası neden dışında, belirtilerimin diğer olası nedenleri nelerdir?
  • Hangi testlere ihtiyacım var?
  • Hastaneye yatmam gerekiyor mu?
  • Hangi tedaviyi öneriyorsunuz?
  • Önerdiğiniz ilaçların olası yan etkileri nelerdir?
  • Tedaviye verdiğim yanıtı nasıl izleyeceksiniz?
  • Bu durumdan uzun vadeli komplikasyon riski taşıyor muyum?
  • Başka bir sağlık durumum var; bu durumları birlikte nasıl yönetebilirim?

Başka sorular sormaktan çekinmeyin.

Doktorunuzun Sorabileceği Sorular

  • Belirtileriniz nelerdir?
  • Bu durum için başka doktorları gördünüz mü?
  • Belirtileriniz ne zaman başladı?
  • Belirtileriniz ne kadar şiddetli? Belirtiler kötüleşiyor mu gibi görünüyor?
  • Yüksek ateş geçirdiniz mi?
  • Nefes almakta zorlanıyor musunuz?
  • Kan mı öksürüyorsunuz?
  • Başka hangi endişeleriniz var?
spot_imgspot_img

İlgili makaleler

spot_img

En son makaleler