Coxsackie A virüsü (CAV), Picornaviridae ailesine ait sitolitik bir Coxsackievirus’tur. Bu virüs ailesi, poliovirüsler, coxsackievirüsler ve echovirüsler gibi enterovirüs grubuna aittir.
Coxsackie A virüsü (CAV) yapısı ve genomu
Coxsackie A virüsü, küçük, zarfsız, pozitif anlamda, tek iplikli RNA virüsleri olan enterovirüs A’nın bir alt grubudur. Koruyucu, ikosahedral kapsidi, viral proteinlerin (VP1, -2, -3) altmış kopyasını içeren dış kısmı ve RNA genomunu çevreleyen altmış kopya VP4 viral proteinini içeren iç kısmı vardır. Bu kapsid, hücreye girişi medyatörlük eder ve humoral immün yanıtları harekete geçirir. Enterovirüsler, her beş yüzlü eksenin etrafında (kanyon) bir çöküntüye sahiptir; bu, immünoglobulin benzeri reseptörler için bağlanma noktasıdır. Bu bağlanma, viral genişlemeyi ve genomun serbest bırakılmasını tetikleyebilir.
El-ayak-ağız hastalığı olan bireylerden izole edilen Coxsackie virüsü A2, A4, A5 ve A10 suşlarının tam genom analizleri, virüsün evriminde doğal rekombinasyonun sık olduğunu göstermiştir. Çin’deki suşlar, Moğolistan, Tayvan’daki suşlarla ilişkili olup, Avrupa’da dolaşanlara benzemektedir ve Japonya ile Güney Kore’den ithal edilen suşlardan ayrı bir soy oluşturmaktadır.
Coxsackie A virüsünün çoğalma döngüsü
Coxsackie virüsünün çoğalması, konakçı ve virüs bileşenlerinin katkılarıyla gerçekleşir. Virüs, hücreye girer ve endoplazmik retikulum ile Golgi aygıtına içe alınır. Virüsün kapsidinin açılmasının ardından, viral RNA serbest bırakılır. Häzi endoplazmik retikulum üzerindeki ribozomlar, RNA’yı viral polipeptit haline dönüştürür. Bu polipeptit, yapısal protein P1 ve yapısal olmayan proteinler P2 ve P3’e işlenir. Virüs tarafından üretilen proteinaz aracılığıyla, P1 viral kapsid alt birimi proteinleri (VP0, -1, -3) haline işlenir. 5′-kodlamayan bölgesi, genom replikasyonunu ve çevirisini kontrol eden dizilerini içerirken, 3′-kodlamayan bölgesi, virüs enfektivitesi için gerekli olan polyA kuyruğunu içerir.
Coxsackie A virüsü tarafından oluşturulan hastalıklar
Coxsackie A virüsünün oluşturduğu en yaygın hastalık el-ayak-ağız hastalığıdır (ayak-burun hastalığı ile ilgili değildir). Bu, çoğunlukla 5 yaşında veya daha küçük çocukları etkileyen yaygın bir çocuk hastalığıdır ve genellikle Coxsackie A16 virüsü tarafından üretilir. Çoğu bireyde enfeksiyon asemptomatik ya da sadece hafif belirtiler ile seyreder. Diğer bireylerde ise enfeksiyon kısa süreli (7–10 gün) ateş ve ağızda ağrılı kabarcıklar (bu duruma herpangina denir), ellerin avuç içlerinde ve parmaklarında ya da ayak tabanlarında meydana gelir. Boğazda veya bademciklerin üstünde ya da çevresinde de kabarcıklar olabilir. Yetişkinler de etkilenebilir. Yüksek ateş ve ağrılı boğaz ağrısı sonrası birkaç gün içinde ortaya çıkan deri döküntüsü kaşıntılı ve ağrılı olabilir, özellikle ellerde/parmaklarda ve ayak tabanında.
Coxsackie A virüsünün neden olduğu diğer hastalıklar, akut hemorajik konjonktivit (Coxsackie A24 tarafından), herpangina ve aseptik menenjit (hem Coxsackie A hem de B virüsleri tarafından) olarak sayılabilir. Coxsackievirus A7, nörolojik hastalıklarla ilişkilendirilir ve paralitik poliomiyeliteye sebep olabilir.
Coxsackie A virüsü enfeksiyonu belirtileri
Coxsackie A virüsü birçok hastalığa yol açar, ancak enfeksiyonla birlikte ortaya çıkan en yaygın belirtiler ateş ve grip benzeri semptomlar, ağız yaraları ve deri döküntüleridir. Enfekte olan kişilerde hafif bir ateş ve boğaz ağrısı, maruz kalma sonrası üç ila altı gün içinde genel bir rahatsızlık görülebilir. Ağız arkasında ağrılı ağız yaraları (herpangina) görülebilir. Bu yaralar genellikle grip benzeri semptomların başladığı ilk 24 saat içinde ortaya çıkar ve yeme veya içme sırasında daha fazla rahatsızlığa neden olabilecek şekilde kabarcıklar oluşturabilir. Düz, kırmızı bir deri döküntüsü ortaya çıkabilir ve genellikle içi sıvıyla dolu kabarcıklar ve kabuklanmayla birlikte görülebilir. Döküntü genellikle ayak tabanında, avuç içlerinde ve vücudun diğer bölgelerinde bulunur ve 10 güne kadar devam edebilir.
Belirtiler şiddetli olduğunda, bazı kişiler gıda veya sıvıyı yutma zorunluluğu nedeniyle dehidrasyona yol açarak hastaneye yatmayı gerektirebilir; ya da yüksek ateş nedeniyle nöbetler ve kramplar görülebilir. Dehidrasyonun belirtileri, kuru cilt, istem dışı kilo kaybı veya azalan idrar çıkışı/koyu idrardır. Diğer ciddi komplikasyonlar viral menenjit veya ensefalit gibi iltihabi beyin koşullarını içerir ve bunlar tıbbi müdahale gerektirir. Enfekte kişinin bağışıklık sistemi zayıfsa veya semptomlar 10 gün içinde düzelmezse, bir doktor kontrol gerektirebilir.
Bu hastalığın teşhisi, ateş, deri döküntüsü ve ağız yaralarının görünümüne ve davranışına dayanır. Belirtilerin dışında, yaş da göz önünde bulundurulur; çünkü enfeksiyonun en yaygın yaşı beş yaş altıdır. Bir doktor, teşhisi doğrulamak için ağız yaralarından ve deri kabarcıklarından örnek toplayabilir veya başka nedenleri dışlamak için dışkı örneği isteyebilir.
Virüs enfeksiyonunun salgınları
2008’den itibaren, Coxsackievirus A6 (CVA6) dünya genelinde el-ayak-ağız hastalığı (HFMD) ile bağlantılı birkaç salgın ile ilişkilendirilmiştir. Finlandiya’da, CVA6 tarafından neden olunan ilk HFMD vakası, Avrupa, Kuzey Amerika ve Asya’da salgınlara yol açmıştır. Coxsackievirus A16 (CVA16) de HFMD ile ilişkilendirilmiştir.
Salgınlar, genellikle çocuklarda (7 yaş ve altındakiler) yetişkinlere göre daha yaygındır. Bu nedenle, anaokullarında, yaz kamplarında ve sonbaharın erken dönemlerinde salgınlar görülmektedir.
Coxsackie A virüsünün hamile kadınlar üzerindeki etkileri
El-ayak-ağız hastalığı nedeniyle ciddi hamilelik komplikasyonları nadirdir. Ancak, hamileliğinin sonlarında anne bu virüsü kaparsa, el-ayak-ağız hastalığı endişe kaynağıdır. CVA16 enfeksiyonu, üçüncü trimesterde büyük perivillus fibrin birikimi ile ilişkilendirilmiş ve bu da intrauterin ölüme yol açabilmiştir. Bu enfeksiyon ayrıca, ilk trimesterde kendiliğinden düşüklerin meydana gelmesine neden olmuştur. Ancak, hamile kadınlarda Coxsackievirus A suşunun etkileri hakkında sınırlı bilgi bulunmaktadır.
Diğer taraftan, hamile kadınlarla ilgili olarak Coxsackievirus B (CVB) ile ilgili bazı raporlar bulunmaktadır. CVB enfeksiyonu, artan spontan düşük riski ile ilişkilendirilmemiştir. Ancak, hamileliğin sonunda komplikasyonlar, bebekte ölü doğum veya HFMD riski artışı taşımaktadır. CVB’ye karşı serokonvert olmalarından kaynaklanan gebelik dönemindeki kadınların yenidoğanlarında konjenital kalp defektleri ve ürogenital anormallikler bildirilmiştir. CVB, pediatrik miyokardit vakalarının yüzde ellisine kadar neden olmaktadır. Daha önce, CVB’ye maruz kalan yenidoğanların miyokardit sonucu yüzde 75 mortaliteye sahip olduğu belirtilmiştir.
Coxsackie A virüsünün bulaşması
Coxsackie A virüsü, genellikle hafif el-ayak-ağız hastalığına neden olan, oldukça bulaşıcı bir virüstür; ancak komplikasyonlar, kalp, akciğerler ve kasları etkileyen daha ciddi hastalıklarla sonuçlanabilir. Coxsackie virüsünün bulaşma yolları esas olarak insanlar arasındaki temas, solunum damlacıkları (öksürme ve hapşırmadan kaynaklanan sıvı) ve kirli yüzeyler aracılığıyla olmaktadır. Tüm yaş grupları Coxsackie virüsüne maruz kalabilir, ancak enfeksiyon en sık 10 yaş altındaki küçük çocuklarda ve bağışıklık sistemi zayıf olanlarda görülmektedir.
Coxsackie virüsünün yayılmasının başlıca yolları:
- Doğrudan bulaşma (enfekte bir kişi başka bir kişinin yüzündeki her hangi bir mukoza membranına – gözlere, buruna ve ağza – öksürdüğünde veya hapşırdığında)
- Fekal-oral yol (bir enfekte bireyin dışkısındaki virüs, başka bir kişinin ağzına ulaşması)
- Yüzey teması (enfekte bir kişi yüzüne dokunduğunda ve ardından bir yüzeye dokunduğunda, o yüzey bu virüsle kirlenir. Bir sonraki kişi aynı yüzeye dokunduğunda ve ardından yüzüne dokunduğunda)
- Hava yoluyla bulaşma (enfekte bir kişinin solunum damlacıklarını soluyan sağlıklı bir kişinin)
Yetişkinler enfeksiyona daha az duyarlıdır, ancak yine de bir yetişkinin Coxsackie virüsü ile enfekte olması mümkündür. Eğer hamile bir anne enfekte olursa, enfeksiyonun bebeğe geçme olasılığı %30-50’dir.
Coxsackie virüsünün önlenmesi
Coxsackie virüsü enfeksiyonunun ve bu virüsün yayılma olasılığını azaltacak bir aşı yoktur. Coxsackie virüsünün yayılımını ve bulaşmasını azaltmak için ilaç dışı müdahalelerin kullanılması son derece önemlidir. Önlemenin en iyi ve en etkili yolu, uygun el hijyenini uygulamak, enfekte kişilerle temastan kaçınmak, yüzün mukoza zarlarına dokunmaktan kaçınmak ve sıkça dokunulan yüzeyleri dezenfekte etmektir.
Prognosis
Coxsackie virüsü enfekte olan bazı kişilerin daha ciddi sorunlara yol açabilecek komplikasyonları olabilir. Komplikasyonlar stomatit, menenjit, pulmoner ödem, miyokardit, pnömoni ve belki de kendiliğinden düşükleri içermektedir.
Coxsackie virüsü enfeksiyonunun tedavisi
Tedavi, virüsün başlattığı hastalık sürecine bağlıdır. Bu virüse karşı bir tedavi ya da aşı yoktur.
Coxsackie A virüsü enfeksiyonlarının çoğu hafif ve kendiliğinden geçici olup, tedavi gerektirmeden kendi kendine çözülme yeteneğine sahiptir. Coxsackie A virüsü semptomları genellikle 7-10 gün içinde kendiliğinden kaybolur. Tedavi genellikle destekleyici bakım üzerine odaklanır. Hafif semptomları yönetmek için ibuprofen veya naproksen gibi nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar ve asetaminofen kullanılabilir. Bir çocuğa aspirin vermeyiniz, çünkü bu ilaç Reyes sendromu riskini artırabilir. Dehidrasyon riskini azaltmak için sıvı alımı önerilir. Ağız yaraları, yiyecek ve içecek alımını ağrılı hale getirebilir ve iştah kaybına neden olabilir. Ağır dehidrasyon hastaneye yatışı gerektirebilir. Ayrıca, topikal oral anestezik ilaçlar veya tuzlu su gargaraları da yaraları uyuşturmak ve boğaz ağrısını hafifletmek için kullanılabilir. Coxsackie A enfeksiyonu viral bir enfeksiyon olduğu için, antibiyotiklerin bu enfeksiyon üzerindeki etkisi yoktur; çünkü antibiyotikler yalnızca bakteriyel enfeksiyonlar üzerinde etkilidir.
