Bu hastalık, gram pozitif Clostridium difficile bakterisinin (C. difficile veya C. diff olarak da bilinir) neden olduğu kalın bağırsak hastalığıdır. Bu hastalığın belirtileri kolit, ishal, karın ağrısı ve ateştir. Enfeksiyon genellikle doğrudan veya dolaylı temas yoluyla, ya da kalın bağırsaktaki normal bakteriyel floradaki bir bozulma yoluyla bulaşır. Bu hastalığın tanısı, dışkı örneğinde Clostridium difficile’nin tespit edilmesi ile doğrulanır.
C. difficile’den kaynaklanan hastalık en çok yaşam evresindeki yaşlı bireyleri etkiler ve genellikle antibiyotik kullanımı sonrasında ortaya çıkar. Ancak, yapılan araştırmalar, geleneksel olarak yüksek risk grubunda kabul edilmeyen, antibiyotik kullanmamış ve sağlık tesislerinde bulunmamış genç ve sağlıklı bireylerde C. difficile enfeksiyonu oranlarının arttığını göstermektedir.
C. difficile enfeksiyonunun belirtileri
Bazı insanlar, C. difficile bakterisini bağırsaklarında taşır, ancak asla hasta olmazlar; yine de enfeksiyonu yayabilirler. Belirtiler genellikle antibiyotik tedavisinin başlamasından sonra beş ila on gün içinde ortaya çıkar, ancak ilk günden itibaren veya iki ay sonra bile görünebilir.
Hafif ile orta dereceli enfeksiyon
Hafif ile orta dereceli C. difficile enfeksiyonun en yaygın belirtileri şunlardır:
- İki veya daha fazla gün boyunca günde üç veya daha fazla sulu ishal
- Hafif karın krampı ve hassasiyet
Şiddetli enfeksiyon
Şiddetli C. difficile enfeksiyonu olan kişiler genellikle dehidrasyona uğrar ve hastaneye kaldırılmaları gerekebilir. Clostridioides difficile, kalın bağırsağın iltihaplanmasına ve bazen kanayabilecek veya iltihap üretebilecek ham doku yamaları oluşmasına neden olabilir. Şiddetli enfeksiyon belirtileri şunlardır:
- Günde 10 ila 15 kez sulu ishal
- Şiddetli karın krampları ve ağrılar
- Hızlı kalp atışı
- Ateş
- Dışkıda kan veya iltihap
- Bulantı
- Dehidrasyon
- İştah kaybı
- Ağırlık kaybı
- Şişkin karın
- Böbrek yetmezliği
- Artmış beyaz kan hücresi sayısı
Şiddetli C. difficile enfeksiyonu ayrıca ciddi bağırsak iltihabına, kalın bağırsağın genişlemesine (toksik megakolon olarak da bilinir) ve sepsise neden olabilir. Bu koşulları yaşayan insanlar genellikle yoğun bakım ünitesine kabul edilirler.
Ne zaman doktora görünmelisiniz?
Bazı insanlar, antibiyotik tedavisi sırasında veya hemen sonrasında gevşek dışkılara sahiptir. Bu, C. difficile enfeksiyonundan kaynaklanmış olabilir. Aşağıdaki belirtilerle doktorunuza başvurun:
- Günde üç veya daha fazla sulu dışkı
- İki günden fazla süren belirtiler
- Yeni bir ateş
- Şiddetli karın ağrısı veya kramplar
- Dışkıda kan
C. difficile enfeksiyonunun nedenleri
C. difficile bakterileri, çevrede — toprakta, havada, suda, insan ve hayvan dışkısında ve işlenmiş et gibi gıda ürünlerinde bulunur.
C. difficile bakterilerinin sporları dışkıda bulunur ve enfekte olmuş kişilerin ellerini yeterince yıkamaması durumunda gıdalara, yüzeylere ve nesnelere yayılır. Bu sporlar, bir odada haftalarca veya aylarca kalabilir. C. difficile sporlarıyla kirlenmiş bir yüzeye dokunursanız, bakterileri bilmeden yutabilirsiniz.
Vücudumuza girdiğinde, C. difficile bağırsakların astarını hedef alan toksinler üretir. Bu toksinler hücreleri yok eder, kalın bağırsakta iltihaplı hücrelerin ve çürüyen hücre kalıntılarının oluşmasına yol açar ve sulu ishale neden olur.
Yeni bir C. difficile suşunun ortaya çıkışı
Saldırgan bir C. difficile suşu ortaya çıkmış olup, diğer suşlardan çok daha fazla toksin üretmektedir. Yeni suş, bazı ilaçlara daha dirençli olabilir ve hastaneye gitmemiş veya antibiyotik kullanmamış kişilerde de ortaya çıkmıştır. Bu C. difficile suşu, 2000 yılından bu yana birkaç hastalık salgınlarına neden olmuştur.
Risk faktörleri
Aşağıdaki faktörler riski artırır.
Antibiyotik veya diğer ilaçları kullanma
Bağırsaklarınızda yaklaşık 100 trilyon bakteri hücresi ve 2,000’e kadar farklı tür bakteriye sahiptir; bunların çoğu, vücudunuzu enfeksiyonlardan korumaya yardımcı olur. Enfeksiyonu tedavi etmek için antibiyotik aldığınızda, bu ilaçlar, enfeksiyona neden olan bakterilerin yanı sıra normal, yararlı bakterilerin bir kısmını da yok etme eğilimindedir. Yeterli sağlıklı bakteri yoksa, C. difficile hızla kontrolsüz büyümeye başlar.
C. difficile enfeksiyonlarına en sık yol açan antibiyotikler şunlardır:
- Fluorokinolonlar
- Sefalosporinler
- Penisilinler
- Klindamisin
Mide asidini azaltmak için kullanılan proton pompa inhibitörleri de C. difficile enfeksiyonu riskinizi artırabilir.
Sağlık tesisinde kalmak
C. difficile enfeksiyonlarının çoğu, yakın zamanda bir sağlık tesisinde – hastaneler, hemşirelik tesisleri ve uzun süreli bakım kuruluşları dahil – bulunan veya bu tür yerlerde bulunan kişilerde görülür; bu ortamlarda mikrop yayılması kolaydır, antibiyotik kullanımı yaygındır ve insanlar enfeksiyona karşı özellikle hassastır. Hastanelerde ve hemşirelik evlerinde, C. difficile, kişiden kişiye, anahtarlık, yatak korkulukları, kenar masaları, tuvaletler, lavabolar, stetoskoplar, termometreler ve hatta telefonlar ve uzaktan kumandalar gibi yüzeylerde yayılır.
Ciddi bir hastalığa ya da tıbbi işleme sahip olmak
Cilt hastalığı, kolorektal kanser ya da tıbbi bir durum veya tedavi (kemoterapi gibi) sonucunda zayıflamış bir bağışıklık sisteminiz varsa, C. difficile enfeksiyonuna daha yatkınsınız. Karın cerrahisi veya gastrointestinal bir işlem geçirmişseniz, C. difficile enfeksiyonu riskiniz daha da artar.
Diğer risk faktörleri
Kadınlar, erkeklere göre C. difficile enfeksiyonu geçirme olasılığı daha yüksektir.
İleri yaş da bir risk faktörüdür. Bir çalışmada, C. difficile’ye yakalanma riski, 65 yaş ve üzeri kişilerde, daha genç bireylerle karşılaştırıldığında 10 kat daha fazladır.
Bir C. difficile enfeksiyonu geçirmek, başka bir enfeksiyon geçirme şansınızı artırır ve her enfeksiyonla riskiniz artmaya devam eder.
C. difficile enfeksiyonunun komplikasyonları
C. difficile enfeksiyonlarının komplikasyonları şunları içerir:
- Dehidrasyon. Şiddetli ishal, vücutta önemli ölçüde sıvı ve elektrolit kaybına neden olabilir. Bu, vücudunuzun normal işleyişini zorlaştırır ve kan basıncının tehlikeli derecede düşük seviyelere düşmesine yol açabilir.
- Böbrek yetmezliği. Bazı durumlarda, dehidrasyon o kadar hızlı gerçekleşebilir ki böbrek işlevi hızla bozulur (böbrek yetmezliği).
- Toksik megakolon. Bu nadir durumda, kalın bağırsağınız gaz ve dışkıyı atamaz hale gelir ve büyük ölçüde genişler (megakolon). Tedavi edilmezse, kalın bağırsağınız patlayarak bakterilerin karın boşluğunuza girmesine neden olabilir. Büyümüş veya patlayan bir kalın bağırsak acil cerrahi gerektirir ve ölümcül olabilir.
- Büyük bağırsakta delik (bağırsak perforasyonu). Bu nadirdir ve büyük bağırsağınızdaki astarın büyük hasar görmesi ya da toksik megakolon sonrasında gelişir. Perforasyon, bağırsaktan bakterilerin karın boşluğuna dökülmesine neden olarak yaşamı tehdit eden bir enfeksiyona (peritonit) yol açabilir.
- Ölüm. Hafif veya orta dereceli C. difficile enfeksiyonları zamanında tedavi edilmezse hızla ölümcül hastalığa dönüşebilir.
Tanı
Doktorlar genellikle ishal olan ve C. difficile için diğer risk faktörlerine sahip herkesin C. difficile enfeksiyonundan şüphelenir. Bu tür durumlarda doktorlar bir veya daha fazla aşağıdaki testleri isterler.
Dışkı testleri
C. difficile bakterileri tarafından üretilen toksinler, genellikle dışkı örneğinde tespit edilebilir. Birkaç ana laboratuvar test türü bulunmaktadır ve bunlar şunları içerir:
- PCR (Polimeraz Zincir Reaksiyonu). Bu hassas moleküler test, dışkı örneğinde C. difficile toksin B genini hızlı bir şekilde tespit edebilir ve oldukça doğrudur.
- GDH/EIA. Bazı hastaneler, bir enzim immünasyonu (EIA) testi ile birlikte bir glutamat dehidrogenaz (GDH) testi kullanmaktadır. GDH, çok hassas bir testtir ve dışkı örneklerinde C. difficile’nin varlığını doğru bir şekilde dışlamak için kullanılabilir.
- Enzim immünasyonu. Enzim immünasyonu (EIA) testi, diğer testlerden daha hızlıdır ancak birçok enfeksiyonu tespit etmek için yeterince hassas değildir ve yanlış normal sonuçlar verme oranı daha yüksektir. Bu genellikle kullanılan tek test değildir.
- Hücre sitotoksisitesi testi. Bir sitotoksisite testi, C. difficile toksininin kültürde büyütülen insan hücreleri üzerindeki etkilerini araştırır. Bu tür bir test hassastır, ancak daha az yaygın olup, yapılması daha zor ve test sonuçları için 24 ila 48 saat gerektirir. Genellikle araştırma ortamlarında kullanılır.
Eğer ishal veya sulu dışkı yoksa, C. difficile için test yaptırmak gereksizdir ve takip tedavisi için etkili değildir. Eğer ishal yaşamıyorsanız, dışkıda C. difficile için test yapılmamalıdır.
Kalın bağırsak muayenesi
Nadir durumlarda, C. difficile enfeksiyonu tanısını doğrulamaya ve belirtilerinizin alternatif nedenlerini araştırmaya yardımcı olmak için doktorunuz kalın bağırsağınızın içini muayene edebilir. Bu test (esnek sigmoidokopi veya kolonoskopi), kalın bağırsağınıza zarar vermeden küçük bir kamera olan esnek bir tüp yerleştirerek iltihaplanma ve psödomembranlar aramak içindir.
Görüntüleme testleri
Eğer doktorunuz C. difficile’nin olası komplikasyonları konusunda endişeliyse, karın röntgeni veya bilgisayarlı tomografi (BT) taraması isteyebilir; bu, kalın bağırsağınızın görüntülerini sağlar. Tarama, kalın bağırsak duvarında kalınlaşma, bağırsak genişlemesi veya daha nadir bir durumda, kalın bağırsağınızın astarında bir delik (perforasyon) varlığını tespit edebilir.
Clostridioides difficile nedeniyle enfeksiyonu nasıl tedavi edilir?
C. difficile tedavisindeki ilk adım, mümkünse enfeksiyona neden olan antibiyotiği kesmektir. Enfeksiyonun ciddiyetine bağlı olarak tedavi şunları içerebilir:
- Antibiyotikler. Ironik bir şekilde, C. difficile tedavisinin standart tedavisi başka bir antibiyotiktir. Bu antibiyotikler, C. difficile’nin çoğalmasını önler, bu da ishali ve diğer komplikasyonları tedavi eder. Doktorunuz vancomycin (Vancocin HCL, Firvanq) veya fidaxomicin (Dificid) reçete edebilir. Vancomycin veya fidaxomicin mevcut değilse, metronidazol (Flagyl) nadiren kullanılabilir.
- Cerrahi. Şiddetli ağrısı, organ yetmezliği, toksik megakolon ya da karın duvarının astar iltihabı olan kişiler için, hastalıklı kolon kısmını çıkarmak amacıyla cerrahi müdahale yapılması tek seçenek olabilir.
Tekrarlayan enfeksiyon
C. difficile geçiren kişilerin %20’sine kadar olan kısmı, ya ilk enfeksiyonun tamamen iyileşmemesi ya da bakterinin farklı bir suşu ile yeniden enfekte olmaları nedeniyle hastalanmaktadır.
Yeniden enfekte olma riskiniz daha yüksektir eğer:
- 65 yaş üstündeyseniz
- C. difficile enfeksiyonu tedavi edilirken başka bir durum için başka antibiyotikler alıyorsanız
- Kronik böbrek yetmezliği, iltihabi bağırsak hastalığı ya da kronik karaciğer hastalığı gibi ciddi bir altta yatan hastalığınız varsa
Tekrarlayan hastalığın tedavisi şunları içerebilir:
- Antibiyotikler. Tekrarlayan enfeksiyon için antibiyotik tedavisi, bir veya daha fazla tedavi sürecini içerebilir. Genel olarak, ilk enfeksiyon için kullanılan tedavi şeklinin tekrarlayan enfeksiyonlarda yeniden uygulanmaması önerilir. Antibiyotik tedavisinin etkinliği, her bir tekrarlama ile azalır.
- Dışkı mikrobiyota nakli (FMT). Ayrıca dışkı nakli olarak bilinen FMT, tekrarlayan C. difficile enfeksiyonlarının tedavisinde alternatif bir strateji olarak ortaya çıkıyor. FMT, sağlıklı bağırsak bakterilerini geri kazandırmak amacıyla, başka bir kişinin (bağışçının) dışkısını kolonoskop veya nazogastrik tüp aracılığıyla kalın bağırsağınıza yerleştirerek yapılır. Bağışçılar tıbbi koşullar için taranır, kanları enfeksiyonlar için test edilir ve dışkıları parazitler, virüsler ve diğer enfeksiyöz bakteriler açısından dikkatlice taranır. Araştırmalar, bir veya daha fazla kez yapılan FMT’nin C. difficile enfeksiyonlarını tedavi etme başarısının %85’ten daha yüksek olduğunu göstermiştir.
- Probiyotikler. Probiyotikler, bakteri ve maya gibi organizmalardır ve reyonlarda bulunmaktadır. Bu ürünlerin C. difficile enfeksiyonundaki rolü tartışmalıdır. Araştırmalar, mevcut probiyotiklerin enfeksiyonun önlenmesinde veya tedavisinde faydalı olduğunu tutarlı bir şekilde göstermemiştir. Gelişmiş probiyotikler şu anda C. difficile tedavisi veya önlenmesi için potansiyel kullanımları açısından araştırılmakta ancak henüz mevcut değildir.
