Poliomyelit: nedenleri, belirtileri ve tedavisi

Genel Bakış

Poliomyelit, poliovirüs tarafından meydana getirilen, engelleyici ve hayati tehlike arz eden bir hastalıktır.

Bu, bulaşıcı bir virüs hastalığıdır. En şiddetli formunda, poliomyelit sinir hasarına yol açarak felç, nefes almada zorluk ve bazen de ölüme neden olur.

Bugün, poliomiyeti ortadan kaldırmak için dünya çapında yapılan çabalara rağmen, poliovirüs Asya ve Afrika’nın bazı bölgelerinde çocuklar ve yetişkinler üzerinde etkili olmaya devam etmektedir.

Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), poliomyelit riski bulunan bir bölgeye seyahat ediyorsanız, kendinizi korumak için tedbirler almanızı tavsiye eder.

Aşılanmış olan ve poliomyelit görülen bir bölgeye seyahat etmeyi planlayan yetişkinlerin inaktive poliovirus aşısından (IPV) bir takviye dozu alması gerekmektedir. Takviye dozundan sonra bağışıklık ömür boyu sürer.

Polio Belirtileri

Poliomiyelit felç ve ölüme neden olabilse de, virüsle enfekte olanların çoğu hasta olmaz ve enfekte olduklarının farkında bile değildir.

Felç Olmayan Poliomyelit

Poliovirus semptomları geliştiren bazı kişiler, felçle sonuçlanmayan bir poliomyelit türünü kaparlar. Felç olmayan poliomyelit genellikle grip benzeri semptomlara yol açar.

Semptomlar, 10 güne kadar sürebilir ve şunları içerebilir:

• Yüksek ateş
• Boğaz ağrısı
• Baş ağrısı
• Bulantı
• Yorgunluk
• Sırt ağrısı veya sert sırt
• Boyun ağrısı veya sert boyun
• Kol veya bacaklarda ağrı ya da sertlik
• Kas zayıflığı

Felç Sendromu

Bu hastalığın en ciddi formu nadirdir. Felçli poliomyelit başlangıç semptomları, ateş ve baş ağrısı gibi genellikle felç olmayan poliomyelite benzer. Ancak, bir hafta içinde diğer semptomlar ortaya çıkar, bunlar arasında şunlar bulunur:

• Refleks kaybı
• Ağır kas ağrıları veya zayıflığı
• Sarkık ve gevşek uzuvlar (flasid felç)

Polio Sonrası Sendromu

Polio sonrası sendrom, poliomyelit geçiren bazı insanları yıllar sonra etkileyen semptomlar grubudur. Yaygın semptomlar arasında:

• Kas veya eklem zayıflığı ve ağrısı
• Yorgunluk
• Kas erimesi (atrofi)
• Nefes alma veya yutma problemleri
• Uyku apnesi gibi uyku ile ilişkili solunum bozuklukları
• Soğuk havalara karşı azalmış tolerans

Ne Zaman Doktora Gitmelisiniz?

Poliomyelit hala doğal olarak görülen bir bölgeye seyahat etmeden önce doktorunuzla poliomyelit aşısı önerileri hakkında görüşün; bu bölgeler arasında Orta ve Güney Amerika, Afrika ve Asya bulunmaktadır.

Ayrıca, aşağıdaki durumlarda doktorunuzu arayın:

• Çocuğunuz aşı serisini tamamlamadıysa
• Çocuğunuz poliomiyelit aşısına alerjik bir reaksiyon verdiyse
• Çocuğunuzun aşı enjeksiyon bölgesinde hafif kırmızılık veya hassasiyet dışında bir problemi varsa
• Yıllar önce poliomyelit geçirdiyseniz ve şimdi açıklanamayan zayıflık ve yorgunluk hissediyorsanız

Polio Nedenleri

Poliovirüs, insandan insana yayılır ve bir kişinin omuriliğini enfekte ederek felce (vücudunun kısımlarını hareket ettirememe durumu) neden olabilir.

Polio, virüsü taşıyan biriyle doğrudan temas veya kontamine olmuş yiyecek ve su yoluyla (daha az yaygın) bulaşabilir. Poliovirüs taşıyan kişiler, dışkıları aracılığıyla haftalarca virüsü yayabilir. Virüsü taşıyan ancak semptom göstermeyen kişiler hala virusu başkalarına bulaştırabilirler.

Risk Faktörleri

Poliomyelit genellikle 5 yaşından küçük çocukları etkiler. Ancak, aşılanmamış olan herkes bu hastalığa yakalanma riski taşımaktadır.

Polio Komplikasyonları

Felçli poliomyelit, geçici veya kalıcı kas felci, sakatlık, kemik deformiteleri ve ölüme yol açabilir.

Polio Önleme

Poliomyeliti önlemenin en etkili yolu aşılamadır.

Polio Aşısı

Çocukların çoğu inaktive poliovirus aşısından (IPV) aşağıdaki yaşlarda dört doz alır:

• İki ay
• Dört ay
• 6 ile 18 ay arasında
• Okula yeni başlayan 4-6 yaş arası çocuklar

IPV, bağışıklık sistemi zayıf olan kişiler için güvenlidir; ancak aşırı bağışıklık yetmezliği durumlarında aşının ne kadar koruyucu olduğu kesin değildir. Yaygın yan etkiler, enjeksiyon bölgesinde ağrı ve kırmızılıktır.

Aşıya Alerjik Reaksiyon

IPV bazı kişilerde alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Çünkü aşı, streptomisin, polimiksin B ve neomisin antibiyotiklerinin iz miktarlarını içermektedir; bu nedenle bu ilaçlara tepki verenlere verilmemelidir.

Alerjik reaksiyon belirtileri genellikle enjeksiyondan birkaç dakika ila birkaç saat içinde ortaya çıkar. Belirtiler şunlar olabilir:

• Nefes alma zorluğu
• Güçsüzlük
• Kısık ses veya hırıltı
• Hızlı kalp atışı
• Dermatit
• Baş dönmesi

Eğer siz veya çocuğunuz herhangi bir enjeksiyondan sonra alerjik reaksiyon geçirirse, hemen tıbbi yardım alın.

Yetişkin Aşılama

Ülkemizde, çoğu kişi zaten bağışık olduğu için yetişkinlere poliomyelit aşısı yapılmamaktadır ve poliomyelit kapma riski oldukça düşüktür. Ancak, IPV veya oral poliovirus aşısı (OPV) ile birincil aşı serisi olan ve poliomyelitten yüksek risk altında olan bazı yetişkinler bir kez IPV takviye aşısı almalıdır.

Tek bir IPV takviye dozu ömür boyu koruma sağlar. Risk altındaki yetişkinler, poliomyelitin hala görüldüğü bölgelere seyahat edenler veya poliomyelit olan kişilere bakanları içerir.

Aşısız iseniz, bir dizi birincil poliomyelit aşısı yaptırın — dört ila sekiz hafta aralıklarla iki doz IPV ve ikinci dozdan 6 ila 12 ay sonra üçüncü doz.

Tanı

Doktorlar genellikle poliomyeliti, sert boyun ve sert sırt, anormal refleksler ve yutma ve nefes alma güçlüğü gibi semptomlarla tanır. Tanıyı doğrulamak için boğaz salgıları, dışkı veya beyninizi ve omuriliğinizi çevreleyen renkli bir sıvı (beyin omurilik sıvısı) örneği poliovirüs için kontrol edilmektedir.

Polio Tedavisi

Poliomyelitin bir tedavisi yoktur. Eğer poliomyelit geçiriyorsanız, doktorunuz rahat etmenizi sağlamaya ve diğer sağlık sorunlarını önlemeye çalışacaktır. Destek için bazı tedavi ve araçlar şunları içerebilir:

• Ağrı kesiciler (ibuprofen gibi)
• Ventilatör (nefes almanıza yardımcı olan bir cihaz)
• Kaslarınızı çalışır durumda tutmanıza yardımcı olabilecek fiziksel terapi
• Grip benzeri semptomlar için yatak istirahati ve sıvı
• Kasları gevşetmek için anti-spazmodik ilaçlar
• İdrar yolu enfeksiyonları için antibiyotikler
• Kas ağrıları ve spazmları için ısıtıcı pad
• Düzeltici ateller
• Ağız solunum sorunları için pulmoner rehabilitasyon
• Koltuk değneği, tekerlekli sandalye veya elektrikli scooter gibi hareket etme yardımcısı