Çocuklarda şizofreni, semptomlar kayboluyormuş gibi görünse bile ömür boyu tedavi gerektirir. Şizofreni tanısı olan çocuklar için tedavi, özel bir zorluktur.
Tedavi ekibi
Çocukluk şizofrenisi tedavisi genellikle, şizofreninin tedavisinde deneyimli bir çocuk psikiyatristi tarafından yönlendirilir. Şizofreni tedavisinde uzmanlık bulunan kliniklerde ekip yaklaşımı kullanılabilir. Bir ekip şunları içerebilir:
- Psikiyatrist, psikolog veya diğer terapistler
- Psikiyatri hemşiresi
- Sosyal hizmet uzmanı
- Aile üyeleri
- Eczacı
- Bakım koordinatörü
Ana tedavi seçenekleri
Çocukluk şizofrenisinin ana tedavi yöntemleri şunlardır:
- İlaçlar
- Psikoterapi
- Hayat becerileri eğitimi
- Hastaneye yatış
Çocuklarda şizofreniyi tedavi etmek için ilaçlar
Çocuklarda kullanılan çoğu antipsikotik, yetişkinlerdeki şizofreni hastaları için kullanılan ilaçlarla aynıdır. Antipsikotik ilaçlar genellikle sanrılar, halüsinasyonlar, motivasyon kaybı ve duygusuzluk gibi semptomları yönetmede etkilidir.
Genel olarak, antipsikotik ilaçların tedavi amaçlı kullanımı, semptomları mümkün olan en düşük dozda etkili bir şekilde yönetmek içindir. Zamanla, çocuğunuzun doktoru kombinasyonlar, farklı ilaçlar veya farklı dozlar deneyebilir. Semptomlara bağlı olarak, antidepresanlar veya anksiyolitik ilaçlar gibi diğer ilaçlar da yardımcı olabilir. Bir ilaca başladıktan sonra semptomlarda bir iyileşme görmek birkaç hafta sürebilir.
İkinci nesil antipsikotikler
Daha yeni olan ikinci nesil ilaçlar genellikle tercih edilir çünkü bu ilaçlar birinci nesil antipsikotiklere göre daha az yan etkiye sahiptir. Ancak, bu ilaçlar kilo alımına, yüksek kan şekeri, yüksek kolesterol ve kalp hastalığına neden olabilir.
13 yaş ve üzeri gençleri şizofreni tedavisinde kullanmak için ABD Gıda ve İlaç Dairesi (FDA) tarafından onaylanan ikinci nesil antipsikotik örnekleri şunlardır:
- Aripiprazol (Abilify)
- Olanzapin (Zyprexa)
- Kuetiapin (Seroquel)
- Risperidon (Risperdal)
Paliperidon (Invega), 12 yaş ve üzeri çocuklar için FDA onaylıdır.
Birinci nesil antipsikotikler
Bu birinci nesil ilaçlar, genellikle sanrılar ve halüsinasyonları kontrol etmede ikinci nesil antipsikotikler kadar etkilidir. Birinci nesil antipsikotiklerin yan etkileri, ikinci nesil antipsikotiklerdeki yan etkilerle benzerlik gösterirken, aynı zamanda sık ve potansiyel olarak önemli nörolojik yan etkilere de sahip olabilir. Bu yan etkiler, geri dönüşümlü olabilecek veya olmayan hareket bozukluğu (tardif diskinezi) geliştirme olasılığını içerebilir.
Birinci nesil antipsikotiklerin ciddi yan etki riskinin artması nedeniyle, genellikle başka seçenekler denenmeden çocuklarla kullanılmaları önerilmez.
FDA tarafından çocuklar ve gençlerde şizofreni tedavisi için onaylanmış birinci nesil antipsikotik örnekleri şunlardır:
- Kar-promazin (13 yaş ve üzeri çocuklar için)
- Haloperidol (3 yaş ve üzeri çocuklar için)
- Perfenazin (12 yaş ve üzeri çocuklar için)
Birinci nesil antipsikotikler, özellikle uzun vadeli tedavi gerektiren durumlarda önemli bir faktör olabilen jenerik versiyonları ile birlikte, genellikle ikinci nesil antipsikotiklerden daha ucuzdur.
İlaçların yan etkileri ve riskleri
Tüm antipsikotik ilaçların yan etkileri ve olası sağlık riskleri vardır; bazı riskler yaşamı tehdit edebilir. Çocuklarda ve gençlerde yan etkiler, yetişkinlere göre farklı olabilir ve bazen daha ciddi olabilir. Çocuklar, özellikle çok küçük olanlar, ilaç sorunlarını anlama veya iletme kapasitesine sahip olmayabilir.
Olası yan etkiler ve bunları yönetme yolları hakkında çocuğunuzun doktoruyla konuşun. Çocuğunuzdaki sorunlara dikkat edin ve yan etkileri mümkün olan en kısa sürede doktora bildirin. Doktor, ilaç dozunu ayarlayabilir veya ilaçları değiştirebilir ve yan etkileri sınırlayabilir.
Ayrıca, antipsikotik ilaçlar diğer maddelerle tehlikeli etkileşimler gösterebilir. Çocuğunuzun aldığı tüm ilaçlar ve reçetesiz ürünler, vitaminler, mineraller ve bitkisel takviyeler hakkında çocuğunuzun doktoruna bilgi verin.
Çocuklarda şizofreniyi tedavi etmek için psikoterapi
İlaç tedavisinin yanı sıra, bazen konuşma terapisi olarak da adlandırılan psikoterapi, semptomları yönetmeye ve sizinle çocuğunuzun bu bozuklukla başa çıkmasına yardımcı olabilir. Psikoterapi şunları içerebilir:
- Bireysel terapi. Becerikli bir ruh sağlığı uzmanı ile yapılan bilişsel davranışçı terapi gibi psikoterapi, çocuğunuzun şizofreninin getirdiği stres ve günlük yaşam zorluklarıyla başa çıkma yollarını öğrenmesine yardımcı olabilir. Terapi, semptomları azaltabilir ve çocuğunuzun arkadaş edinmesine ve okulda başarılı olmasına yardımcı olabilir. Şizofreni hakkında bilgi edinmek, çocuğunuzun durumu anlamasına, semptomlarla başa çıkmasına ve bir tedavi planına sadık kalmasına yardımcı olabilir.
- Aile terapisi. Çocuğunuz ve aileniz, ailelere destek ve eğitim sağlayan terapiden fayda görebilir. Çocukluk şizofrenisini anlayan ilgili ve duyarlı aile üyeleri, bu durumu yaşayan çocuklara son derece yardımcı olabilir. Aile terapisi, aynı zamanda, siz ve aileniz arasındaki iletişimi iyileştirmeye, çatışmaları çözmeye ve çocuğunuzun durumu ile ilgili stresle başa çıkmaya yardımcı olabilir.
Çocuklarda şizofreniyi tedavi etmek için hayat becerileri eğitimi
Hayat becerileri geliştirmeyi içeren tedavi planları, çocuğunuzun mümkün olduğunca yaşına uygun seviyelerde işlev göstermesine yardımcı olabilir. Beceriler eğitimi şunları içerebilir:
- Sosyal ve akademik becerilerin eğitimi. Sosyal ve akademik becerilerin eğitimi, çocukluk şizofrenisi tedavisinin önemli bir parçasıdır. Şizofrenisi olan çocuklar genellikle sorunlu ilişkiler ve okul sorunları yaşarlar. Bu çocuklar banyo yapma veya giyinme gibi normal günlük görevleri yerine getirmekte zorluk çekebilirler.
- Mesleki rehabilitasyon ve destekli istihdam. Bu süreç, şizofrenisi olan insanlara iş bulmaları ve korumaları için yardımcı olmaya odaklanır.
Çocuklarda şizofreniyi tedavi etmek için hastaneye yatış
Kriz dönemlerinde veya şiddetli semptomlar sırasında hastaneye yatış gerekebilir. Hastaneye yatış, çocuğunuzun güvenliğini sağlamak ve uygun beslenme, uyku ve hijyenin sağlandığından emin olmak için önemlidir. Bazen hastane ortamı, semptomları hızlı bir şekilde kontrol altına almak için en güvenli ve en iyi yol olabilir.
Kısmi hastaneye yatış ve yatarak tedavi seçenekleri olabilir, ancak genellikle şiddetli semptomlar, bu seviyelere geçmeden önce hastanede stabilize edilir.
Evde bakım
Çocukluk şizofrenisi profesyonel tedavi gerektirirken, çocuğunuza aktif bir şekilde bakım yapmanız gerekir. Tedavi planından en fazla faydayı sağlamanın yolları şunlardır:
- İlaçların talimatlarına uyun. Çocuğunuzun, iyi hissediyor ve herhangi bir semptom göstermiyor olsa bile, ilaçları tarif edildiği gibi aldığından emin olmaya çalışın. İlaçlar durdurulursa veya seyrek alınırsa, semptomların yeniden ortaya çıkma olasılığı yüksektir ve doktorunuz en iyi ve en güvenli ilaç dozunu bilmekte zorlanacaktır.
- Başka ilaçlar almadan önce kontrol edin. Çocuğunuzun başka bir doktor tarafından yazılan ilaçları almadan veya reçetesiz ilaçlar, vitaminler, mineraller, bitkiler veya diğer takviyeleri almadan önce, çocuğunuzun şizofreni tedavisini yapan doktoruna danışın. Bu ilaçlar, şizofreni tedavisindeki ilaçlarla etkileşime girebilir.
- Uyarı işaretlerine dikkat edin. Sizin ve çocuğunuzun semptomları tetikleyebilecek, nüksü artırabilecek veya çocuğunuzun günlük aktiviteleri yerine getirmesini engelleyebilecek durumları tanımlamış olabilirsiniz. Semptomların geri dönmesi durumunda ne yapacağınızı bilmek için bir plan yapın. Semptomlarda herhangi bir değişiklik fark ederseniz, durumun kötüleşmemesi için çocuğunuzun doktoru veya terapistiyle iletişime geçin.
- Fiziksel aktivite ve sağlıklı beslenmeyi önceliklendirin. Şizofreni tedavisi için bazı ilaçlar, çocuklarda kilo alma ve yüksek kolesterol riski ile ilişkilidir. Çocuğunuzun kilo yönetimine ve kalp sağlığına yardımcı olacak bir beslenme ve fiziksel aktivite planı oluşturmak için çocuğunuzun doktoru ile birlikte çalışın.
- Alkol, sokak uyuşturucuları ve tütün kullanımından kaçının. Alkol, sokak uyuşturucuları ve tütün şizofreni semptomlarını kötüleştirebilir veya antipsikotik ilaçlarla etkileşime girebilir. Çocuğunuzla ilaçlardan ve alkol kullanımından kaçınması gerektiği hakkında konuşun. Gerekirse, madde kullanımıyla ilgili sorunlar için uygun tedavi alın.
Baş etme ve destek
Çocukluk şizofrenisiyle başa çıkmak zorlayıcı olabilir. İlaçlar istenmeyen yan etkilere sahip olabilir ve siz, çocuğunuz ve aileniz, ömür boyu tedavi gerektiren bir durumu yönetmenin getirdiği öfke veya kırgınlık hissedebilirsiniz. Çocukluk şizofrenisi ile başa çıkabilmek için şunları yapmalısınız:
- Bu hastalık hakkında bilgi edinin. Şizofreni hakkında bilgi sahibi olmak, sizi ve çocuğunuzu güçlendirebilir ve çocuğunuzun tedavi planına sadık kalmasını teşvik edebilir. Bu hastalık hakkında eğitim almak, arkadaşların ve ailenin durumu anlamasına ve çocuğunuza daha merhametli olmasına yardımcı olabilir.
- Bir destek grubuna katılın. Şizofreni ile yaşayan insanlar için destek grupları, benzer zorluklarla karşılaşan diğer ailelerle iletişim kurmanıza yardımcı olabilir. Siz ve çocuğunuz için ayrı grupları aramayı düşünebilirsiniz, böylece güvenli bir çıkış noktanız olur.
- Profesyonel yardım alın. Çocuğunuzun durumu sizi bunaltıyorsa, bir ruh sağlığı uzmanından yardım alabilirsiniz.
- Hedeflere odaklanın. Çocukluk şizofrenisi ile başa çıkmak sürekli bir süreçtir. Tedavi hedeflerini aklınızda tutarak motivasyonunuzu koruyun.
- Sağlıklı faaliyetlerde bulunun. Tüm ailenizin zaman geçirebileceği ve sıkıntıyı azaltacağı sağlıklı yolları keşfedin, örneğin hobiler, egzersiz ve rekreasyonel faaliyetler.
- Bazı zamanlar yalnız kalın. Çocukluk şizofrenisini yönetmek bir aile meselesi olsa da, hem çocukların hem de ebeveynlerin başa çıkmaları ve rahatlamaları için kendi zamanlarına ihtiyaçları vardır. Sağlıklı yalnız zaman yaratma fırsatları oluşturun.
- Gelecek planlamasına başlayın. Sosyal hizmet yardımı hakkında bilgi alın. Şizofreni bulunan bireylerin çoğu, günlük yaşama dair bazı desteklere ihtiyaç duyar. Birçok topluluk, şizofrenili bireylere iş bulma, uygun barınma, ulaşım, öz yardımlaşma grupları, diğer günlük aktiviteler ve kriz durumlarında yardım eden programlar sunmaktadır. Bir hasta yöneticisi veya çocuğunuzun tedavi ekibindeki biri kaynaklar bulmanıza yardımcı olabilir.
