Genel Bakış
Su çiçeği, varicella-zoster virüsü tarafından meydana gelen bir enfeksiyondur. Kaşıntılı bir döküntü ile birlikte küçük, sıvı dolu su kabarcıkları oluşturur. Su çiçeği, bu hastalığı geçirmemiş ya da aşılanmamış kişiler arasında son derece bulaşıcıdır. Günümüzde, çocukları su çiçeğinden korumak için bir aşı bulunmaktadır. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC), rutin aşılama önermektedir.
Su çiçeği aşısı, su çiçeğini ve olası komplikasyonlarını önlemenin güvenli ve etkili bir yoludur.
Su Çiçeği Belirtileri
Su çiçeği enfeksiyonu tarafından oluşturulan kaşıntılı kabarcık döküntüsü, virüse maruz kalmadan 10 ila 21 gün sonra ortaya çıkar. Bu kaşıntılı döküntü genellikle yaklaşık 5 ila 10 gün sürer.
Bu belirtiler döküntüden bir ya da iki gün önce ortaya çıkabilir:
- ateş
- iştah kaybı
- baş ağrısı
- yorgunluk (kötü hissetme)
Su çiçeği döküntüsü üç aşamadan geçer:
- Yükselmiş pembe veya kırmızı kabarcıklar (papüller), birkaç gün sonra meydana çıkar
- Küçük sıvı dolu kabarcıklar (veziküller), yaklaşık bir gün içinde oluşur ve sonra patlarak sızıntı yapar
- Kabuklar ve yaralar, patlayan kabarcıkları kaplar ve birkaç gün içinde iyileşir
Virüsü döküntü çıkmadan önce diğer insanlara bulaştırabilirsiniz ve virüs, tüm kabuklanan kabarcıklar iyileşene kadar bulaşıcı kalır.
Bu hastalık genellikle sağlıklı çocuklarda hafif seyreder. Şiddetli vakalarda, döküntü tüm vücudu kaplayabilir ve boğazda, gözlerde, üretra, anüs ve vajina mukozasında lezyonlar oluşabilir.
Ne Zaman Doktora Gidilmeli?
Su çiçeği geçirebileceğinizi düşünüyorsanız, doktorunuza danışın. Doktorunuz genellikle döküntüyü muayene ederek ve diğer belirtileri değerlendirerek su çiçeği tanısını koyar. Gerekli olduğunda, doktorunuz su çiçeğinin şiddetini azaltmaya ve komplikasyonları tedavi etmeye yardımcı olabilecek ilaçlar da reçete edebilir. Bekleme odasında diğerlerini enfekte etmemek için önceden randevu alıp su çiçeği olabileceğinizi belirtin.
Ayrıca, doktorunuza aşağıdaki durumları bildirin:
- Döküntü bir veya iki göze yayılıyorsa.
- Döküntü çok kırmızı, sıcak veya hassas hale gelirse. Bu, ikincil bir bakteriyel cilt enfeksiyonunu gösterebilir.
- Döküntü baş dönmesi, kaygı, hızlı kalp atış hızı, nefes darlığı, titreme, kas koordinasyonunda kayıp, kötüleşen öksürük, bulantı, sert boyun veya 102 F (38.9 C) üzerinde bir ateş ile birlikteyse.
- Evdeki herhangi birinin bağışıklık sistemiyle ilgili bir problemi varsa veya 6 aydan küçükse.
Nedenler
Su çiçeği enfeksiyonu bir virüs tarafından meydana gelir. Virüs, döküntü ile doğrudan temas yoluyla bulaşabilir. Hastalık, su çiçeği olan bir kişiyi öksürdüğünde ya da hapşırdığında ve havadaki damlacıkları soluduğunuzda da yayılabilir.
Risk Faktörleri
Varicella-zoster virüsü ile enfekte olma riskiniz, daha önce su çiçeği geçirmediyseniz veya su çiçeği aşısı olmadıysanız daha yüksektir. Çocuk bakımında veya okul ortamlarında çalışan kişilerin aşılanması gerekmektedir.
Su çiçeğini geçirmiş veya su çiçeğine karşı aşılanmış olan çoğu kişi, su çiçeğine karşı bağışıklığa sahiptir. Aşılanmış olsanız bile su çiçeği geçirirseniz, belirtiler genellikle daha hafif olup, daha az kabarcık ve hafif veya hiç ateşle seyreder. Birkaç kişi su çiçeğini birden fazla kez geçirebilir, ancak bu nadirdir.
Su Çiçeğinden kaynaklanan Komplikasyonlar
Su çiçeği genellikle hafif bir hastalıktır. Ancak bu hastalık ciddi olabilir ve aşağıdaki komplikasyonlara yol açabilir:
- Cilt, yumuşak dokular, kemikler, eklemler veya kan akışındaki (sepsis) bakteriyel enfeksiyonlar
- Dehidratasyon
- Pnömoni
- Beyin iltihabı (ensefalit)
- Toksik şok sendromu
- Aspirin alan çocuk ve gençlerde Reye sendromu
- Ölüm
Kimler Risk Altında?
Aşağıdaki kişiler su çiçeği komplikasyonları için daha yüksek risk altındadır:
- Anneleri su çiçeği geçirmemiş veya aşılanmamış olan yenidoğanlar
- Ergenler ve yetişkinler
- Su çiçeği geçirmemiş hamile kadınlar
- Sigara içen kişiler
- Bağışıklık sistemi, kemoterapi gibi ilaçlardan veya kanser veya HIV gibi hastalıklardan zayıflamış kişiler
- Astım gibi başka bir hastalık veya durum için steroid tedavisi gören kişiler
Su Çiçeği ve Hamilelik
Hamileliğinin erken döneminde su çiçeği olan kadınların bebeklerinde genellikle düşük doğum ağırlığı ve uzuv anormallikleri görülür. Bir annenin doğumdan bir hafta önce veya doğumdan birkaç gün sonra su çiçeği geçirmesi durumunda, bebeğinde ciddi, yaşamı tehdit eden bir enfeksiyon geliştirme riski daha yüksektir.
Eğer hamileyseniz ve su çiçeğine karşı bağışıklığınız yoksa, riskler hakkında doktorunuzla konuşun.
Su Çiçeği ve Zona
Eğer su çiçeği geçirdiyseniz, zona adı verilen bir komplikasyon riski altındasınız. Varicella-zoster virüsü, cilt enfeksiyonu iyileştikten sonra sinir hücrelerinizde kalır. Yıllar sonra virüs tekrar aktive olabilir ve zona olarak kendini gösterebilir – ağrılı kabarcık kümeleri. Virüs, yaşlı yetişkinlerde ve bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde yeniden ortaya çıkma olasılığı daha yüksektir.
Zona ağrısı, kabarcıklar kaybolduktan sonra uzun süre devam edebilir.
İki zona aşısı (Zostavax ve Shingrix) vardır; su çiçeği geçirmiş yetişkinler için önerilmektedir. Shingrix, 50 yaş ve üzerindekiler için onaylı ve önerilmektedir, daha önce Zostavax aşısı almış olanlar da dahil. Zostavax, 60 yaş altındaki kişiler için önerilmemektedir. Shingrix, 50 yaş üstündeki kişilerde zona (herpes zoster) oluşumunu %97 oranında önlediği bildirilirken, Zostavax %50-64 oranında etkilidir. Shingrix, ayrıca daha uzun süre etkisini korumaktadır.
Su Çiçeğini Önleme
Su çiçeği (varicella) aşısı, su çiçeğini önlemenin en iyi yoludur. Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezleri (CDC) uzmanları, aşının her iki dozu almış olan kişilerin %98’ine virüse karşı tamamen koruma sağladığını tahmin etmektedir. Eğer aşı tam koruma sağlamazsa, su çiçeğinin şiddetini önemli ölçüde azaltmaktadır.
Su çiçeği aşısı (Varivax), aşağıdakiler için önerilmektedir:
- Çocuklar. Çocukların, rutin çocukluk aşı takviminde, 12-15 aylıkken birinci dozu ve 4-6 yaş arasında ikinci dozu alması gerekmektedir. Su çiçeği aşısı, kızamık, kabakulak ve kızamıkçık aşısıyla birleştirilebilir, ancak 12-23 aylık bazı çocuklar için bu kombinasyon, aşıdan kaynaklanan ateş ve nöbet riskini artırabilir. Aşıların birleştirilmesi ile ilgili artılarını ve eksilerini doktorunuzla tartışmalısınız.
- Aşılanmamış daha büyük çocuklar. 7-12 yaş arasındaki çocuklar, en az 3 ay arayla iki takviye dozu almalıdır. 13 yaş veya üstündekilerin de en az 4 hafta arayla iki takviye dozu alması önerilmektedir.
- Su çiçeği geçirmemiş ve yüksek enfeksiyon riski olan aşılanmamış yetişkinler. Bu grup, sağlık çalışanları, öğretmenler, çocuk bakım çalışanları, uluslararası yolcular, askerler, küçük çocuklarla yaşayan yetişkinler ve doğurganlık çağındaki tüm kadınları kapsamaktadır.
- Su çiçeği geçirmemiş veya aşılanmamış yetişkinlerin de 4-8 hafta arayla iki doz aşı alması gerekmektedir.
Su çiçeği aşısının kullanımı aşağıdakiler için önerilmez:
- Hamile kadınlar
- Bağışıklık sistemi zayıflamış kişiler; HIV ile enfekte olanlar veya bağışıklığı baskılayıcı ilaçlar alan kişiler
- Jelatin veya neomisin antibiotiklerine alerjisi olan kişiler
Aşının gerekliliği konusunda emin değilseniz doktorunuza danışın. Hamilelik planlıyorsanız, çocuk sahibi olmadan önce aşılarınızın güncel olduğundan emin olmak için doktorunuzla görüşün.
Su çiçeği aşısı güvenli ve etkili midir?
Anne ve babalar genellikle aşıların güvenli olup olmadığını sorgular. Araştırmalar, su çiçeği aşısının güvenli ve etkili olduğunu sürekli olarak göstermiştir. Aşının yan etkileri genellikle hafiftir.
Su Çiçeğinin Tedavisi
Su çiçeği için özel bir tedavi yoktur, ancak belirtileri hafifletmek için ilaçlar bulunmaktadır. Bu ilaçlar, ateşi düşürmek için parasetamol ve kaşıntıyı hafifletmek için kalamin losyonu ve soğutucu jellerdir. Doktorunuz, kaşıntıyı hafifletmek için bir antihistaminik de reçete edebilir.
Çoğu çocukta kabarcıklar doğal olarak bir ila iki hafta içinde kabuk bağlayıp düşer.
