Genel Bakış
Periferik sinirler, beyin ve omurilikten vücudunuzun geri kalanına mesajlar gönderir, ayaklarınızın soğuk olduğunu hissetmek ve yürümek için kaslarınızı hareket ettirmek gibi şeyler yapmanıza yardımcı olur. Çevresindeki dokularla izole edilmiş akson adı verilen liflerden oluşan periferik sinirler, hassastır ve kolayca zarar görebilir.
Bir sinir yaralanması, beyninizin kaslarınız ve organlarınızla iletişim kurma yeteneğini etkileyebilir. Periferik sinirlere zarar verilmesi “periferik nöropati” olarak adlandırılır.
Bir periferik sinir yaralanması için mümkün olan en kısa sürede tıbbi yardım almalısınız. Erken tanı ve tedavi, komplikasyonları ve kalıcı hasarları önleyebilir.
Periferik sinir yaralanmasının belirtileri
Bir periferik sinir yaralanması durumunda, günlük aktivitelerinizi sınırlayan hafif veya ciddi belirtiler yaşayabilirsiniz. Belirtileriniz genellikle hangi sinir liflerinin etkilendiğine bağlıdır:
- Motor sinirler. Bu sinirler, yürümek, konuşmak ve nesneleri tutmak gibi bilinçli kontrolünüz altındaki tüm kasları düzenler. Bu sinirlere verilen zarar genellikle kas zayıflığı, ağrılı kramp ve kontrolsüz kas seğirmesi ile ilişkilidir.
- Duyusal sinirler. Bu sinirler dokunma, sıcaklık ve ağrı hakkında bilgi ilettiği için çeşitli belirtiler yaşayabilirsiniz. Bu belirtiler, ellerde veya ayaklarda uyuşma veya karıncalanmayı içerebilir. Ağrıyı veya sıcaklık değişimlerini hissetmekte zorlanabilir, yürümekte, gözler kapalıyken dengede durmakta veya düğme iliklemekte sorun yaşayabilirsiniz.
- Otonom sinirler. Bu grup sinirler, nefes alma, kalp ve tiroid fonksiyonu ve yiyecek sindirimi gibi bilinçli olarak kontrol edilmeyen aktiviteleri düzenler. Belirtiler aşırı terleme, kan basıncında değişiklikler, sıcağa tahammül edememe ve sindirim sistemi belirtilerini içerebilir.
Birçok periferik sinir yaralanması, birden fazla türde sinir lifini etkileyebileceğinden, bir dizi belirti yaşayabilirsiniz.
Ne zaman doktora görünmelisiniz?
Bir uzvunuzda zayıflık, karıncalanma, uyuşma hissi ya da tamamen hissin kaybolması durumunda, sebebi belirlemek için bir doktora görünmelisiniz. Periferik sinir yaralanmalarını erken tedavi etmeniz gerekmektedir.
Periferik sinir yaralanmalarına ne neden olur?
Periferik sinirlere çeşitli şekillerde zarar verilebilir:
- Kaza, düşme veya spor nedeniyle yaralanmalar sinirlerin gerilmesine, sıkışmasına, ezilmesine veya kesilmesine neden olabilir.
- Diyabet, Guillain-Barre sendromu ve karpal tünel sendromu gibi tıbbi durumlar.
- Lupus, romatoid artrit ve Sjögren sendromu gibi otoimmün hastalıklar.
Diğer nedenler arasında arterlerin daralması, hormonal dengesizlikler ve tümörler yer alır.
Periferik sinir yaralanmasının tanısı
Doktor, tıbbi geçmişinizi gözden geçirecek, herhangi bir kaza veya önceki cerrahiler hakkında sorular soracak ve belirtilerinizi sizinle tartışacaktır. Doktor ayrıca fiziksel ve nörolojik muayene yapacaktır. Eğer nörolojik muayenede bir sinir yaralanması belirtisi gösteriyorsa, doktor tanısal testler önerebilir; bu testler şunlar olabilir:
- Elektromiyografi (EMG). EMG’de, kasınıza yerleştirilen ince iğne elektrodi, kasınızın dinlenme ve hareket halindeki elektriksel aktivitesini kaydeder. Azalmış kas aktivitesi, sinir yaralanmasını gösterebilir.
- Sinir iletim çalışması. Vücudunuzdaki iki farklı noktaya yerleştirilen elektrotlar, elektrik sinyallerinin sinirlerden ne kadar iyi geçtiğini ölçer.
- Manyetik rezonans görüntüleme (MRI). MRI, sinir hasarının etkilediği bölgenin detaylı görüntülerini oluşturmak için manyetik alan ve radyo dalgaları kullanır.
Doktor randevusu için hazırlık
Periferik sinir yaralanmalarının türünü ve ciddiyetini belirlemek için bir dizi test kullanılabilir. Randevunuzu aldığınızda, bu testler için hazırlık yapıp yapmayacağınızı sormayı unutmayın. Örneğin, bazı ilaçları birkaç gün boyunca almayı bırakmanız veya test günü losyon kullanmaktan kaçınmanız gerekebilir.
Mümkünse, bir aile üyesini veya arkadaşınızı yanınıza alın. Randevu sırasında verilen tüm bilgileri anlamak zor olabilir. Size eşlik eden biri, unuttuğunuz veya kaçırdığınız bir şeyi hatırlayabilir.
Randevu için başka önerilerimiz var:
- Belirtilerinizi, yaralanma biçiminizi, belirtilerinizin ne kadar süredir devam ettiğini ve zamanla kötüleşip kötüleşmediğini yazın.
- Aldığınız tüm ilaçların, vitaminlerin ve besin takviyelerinin bir listesini yapın.
- Sorular sormaktan çekinmeyin. Periferik sinir yaralanmaları olan çocuklar ve yetişkinler için kaybedilen fonksiyonu geri kazandırmak için çeşitli seçenekler vardır. Doktorunuza sizin veya çocuğunuz için mevcut olan tüm olasılıkları sormayı unutmayın. Eğer zaman kalmazsa, bir hemşire ile konuşmayı ya da doktorun size daha sonra geri aramasını isteyin.
Periferik sinir yaralanmasının tedavisi
Eğer bir sinir yaralanmış fakat kesilmemişse, yaralanmanızın iyileşme ihtimali daha yüksektir. Sinirin tamamen kesildiği yaralanmaların tedavisi çok zor olup iyileşme mümkün olmayabilir.
Doktorunuz, yaralanmanızın ciddiyetine, nedenine ve sinirin ne kadar iyi iyileştiğine göre tedavinizi belirleyecektir.
- Eğer sinir doğru bir şekilde iyileşiyorsa, cerrahi müdahaleye ihtiyacınız olmayabilir. İlgili alanın iyileşene kadar dinlendirilmesi gerekebilir. Sinirler yavaş iyileşir ve tam iyileşme uzun aylar veya birkaç yıl sürebilir.
- İyileşmenizin yolunda kalmasını sağlamak için düzenli kontroller yaptırmanız gerekecektir.
- Yaralanmanızın bir tıbbi durumdan kaynaklanıyorsa, doktorunuz o altta yatan durumu tedavi edecektir.
- Sinir yaralanmasının türüne ve ciddiyetine bağlı olarak ağrınızı hafifletmek için aspirin veya ibuprofen (Advil, Motrin IB) gibi ilaçlara ihtiyacınız olabilir. Depresyon, nöbetler veya uykusuzluk tedavisinde kullanılan ilaçlar sinir ağrısını hafifletmek için kullanılabilir. Bazı durumlarda, ağrıyı gidermek için kortikosteroid enjeksiyonlarına ihtiyaç duyabilirsiniz.
- Doktorunuz, sertliği önlemek ve fonksiyonu geri kazandırmak için fizik tedavi önerebilir.
Cerrahi
Yaralanmanızın düzgün bir şekilde iyileşmediği düşünülüyorsa, cerrahınız EMG testini ameliyat sırasında kullanarak skarlaşmış sinirlerin iyileşip iyileşmediğini değerlendirebilir. Sinir üzerinde doğrudan bir EMG testi yapmak, derinin üzerinden yapılmaktan daha doğru ve güvenilir olabilir.
Bazen bir sinir dar bir alanda (bir tünele benzer şekilde) yer alır veya skar dokusu tarafından sıkıştırılır. Bu durumda, cerrah dar alanı genişletebilir veya siniri skar dokusundan serbest bırakabilir.
Bazen bir sinirin bir kısmı tamamen kesilir veya onarılamayacak kadar zarar görür. Cerrah, hasarlı kısmı çıkarabilir ve sağlıklı sinir uçlarını birleştirebilir (sinir onarımı) ya da vücudunuzun başka bir bölümünden bir sinir parçası (sinir grefti) yerleştirebilir. Bu cerrahi işlemler, sinirlerinizin yeniden büyümesine yardımcı olabilir.
Özellikle ciddi bir sinir yaralanmanız varsa, doktorunuz kritik kasların fonksiyonunu geri kazandırmak için bir kası diğerine aktarmak amacıyla cerrahi önerisinde bulunabilir.

